Errekor ankerra: mende laurdena preso

1980an, Zornotzan, 15-16 bat herritar erori ziren Guardia Zibilaren sarekadatan. Uztailaren 8ko sarekadan Joxean Etxebarri eta Enrike Agirre ziren Jose Mari Sagarduirekin batera eta azarokoan erori ziren Juan Jose Larrinaga, Fernando Irakulis eta Ernesto Alberdi. 20 urtetik gorako kartzelaldiak bete ondoren, kalean diren bost zornotzar hauen bidez izan dugu Jose Mari Sagardui Gatzaren berri, beraiek ere ederki asko ezagutu duten bizimoduaren berri. Santos Sagarduirengana, presoaren aitarengana ere jo dugu .

Bost zornotzar preso ohi horiek bezala, kartzelatik kartzelarako bidaia hasi zuen Sagarduik 1980an. Carabanchel lehenengo, ondoren Soria, El Puerto de Santa Maria eta Herrera de la Mancha... 25 urtean hamabi kartzela. Joxean Etxebarrik bi garai bereizi ditu segituan, sakabanaketa hasi aurrekoa eta ondorengoa: «1983tik 1987ra Herrera de la Manchan 200 bat preso geunden, ia kolektibo osoa. Han, norberak kartzelari aurre nola egiten zion ikusi zuten, gure nortasuna, portaera, jokabideak ikertu zituzten. 1987tik aurrera sakabanatu gintuzten eta ordutik aurrera bakoitzak bere indarrarekin egin behar zion aurre kartzelari». Sagarduiri ere egoera horri aurre egitea egokitu zitzaion, baina baita Sagardui aitari eta familia osoari ere. Sakabanatu aurretik beste presoen familiekin batera joaten ziren Sagarduitarrak Gatza bisitatzera, autobusean. Sakabanaketa medio norberak berea antolatu behar.


Zergatik hainbeste urte?

1980ko bi sarekadatakoei 30 urteko zigorra jarri zieten. Erredentzioei esker »espetxe onurak» 30 urteak 20 ingurura jaistea lortu zuten. Sagarduik ez, Granadako espetxean zegoela ihes egiten saiatu zelako. Beraz, orain ez du inolako erredentziorik eta 30 urteko kartzelaldia osorik betetzea da kasik segurua. Joxean Etxebarriren ustez; «Estatuak egin duena da lehen zeuden zirrikitu guztiak, espetxe onurak lortzeko aukera ematen zizuten horiek, Auzitegi Nazionalean epaile bakar baten bidez batu eta kontrolatu. Madrilen botere judiziala botere politikoaren menpe dago. Gaur egun ia-ia ezinezkoa dauka Gatzak lehenago ateratzea».

Fernando Irakulisek espetxealdiko urte kopuruaren bilakaeran erreparatzeko eskatu digu: «Lehen ezinezkoa zen kartzelan 15 urte baino gehiago egotea, baina gainditu zen; gero 20 urtekoa zen muga, baina hura ere gainditu zen. Orain 20-22 urterekin ere ez da onartzen kanpoan egotea. Datorren urtean beste bik egingo dituzte 25 urte, eta atzetik gehiago datoz. Galdu dugun borroka da: jendeak normaltzat hartu du kartzelan 20 urte egitea».


Sagarduiren egunerokoa

Joxean Etxebarri da gure solaskideen artean Jaengo kartzelatik azkena atera zena, han dago Sagardui orain. Sagarduiren egun bat nolakoa izan daitekeen azaltzeko eskatu diogu eta hango bizimodua nolakoa den esatea «oso erraza» dela erantzun digu. Gatza isolamenduan dago eta horrek esan nahi du 24tik 22 ordu zeldan igaro behar dituela. Gainerako bi orduak ditu dutxatzeko, patiora ateratzeko -35 metro luze eta 5 metro zabal-, erosketaren bat egiteko... Ez du eskolan, kiroldegian edo eskulanetan aritzeko eskubiderik. 22 orduan zeldan egon behar du irakurtzen, idazten, ariketak egiten... edo Ernesto Alberdik egiten zuen moduan: «Paretako zuloak kontatu eta izenak jartzen gaur, bihar eta beste egunean». Alberdik berak aipatu digunez, 22 orduz bakean utziz gero gaitzerdi litzateke, baina funtzionarioen jarrera kontuan hartu behar da: «Etortzen bada egun txarragaz... izorrai!». Isolamenduan dagoenak egun osoko tentsioa bizi duela nabarmendu digu Etxebarrik. Bada, egoera horretan azken hamar urteak egin ditu Sagarduik, azken hiruak baino gehiago Jaenen eta aurreko sei inguru Puerton.


16 orduko bidaia 40 minutuko bisitarako

Astero-astero ditu bisitak Sagarduik, baina gehien-gehien neskalaguna ikusten du, hilean bitan, batean bakarrik joaten zaio eta bestean haurrarekin, bost urteko Goiztirirekin. Gainerakoan, lagunak eta beste senideak tartekatzen dira. Errepidean 16 ordu egiten dituzte, zortzi Jaenera joateko eta beste hainbeste itzultzeko, bisita 40 minutukoa.

Aitari galdetu diogu ea semea zer moduz dabilen animoz: «Oso animoso eta gogor dago, ate nagusia egunen batean zabaldu arte. Ate nagusia irekitzen dutenean joango gara Zornotzatik autobus bat edo bi, edo gehiago eta etorriko gara juergan-juergan etxerantz. Atea ireki arte denok gaude lasai». Joxean Etxebarrik esan digu Sagarduiren neskalagunaren bidez dakiela barneratuta duela urte gehien egingo dituen presoa dela, hogeita hamar izango badira hogeita hamar izango direla, eta tinko dagoela. Fernando Irakulisek gaineratu duenez, «berak 30 urte egingo ditu, baina orain 40 urteko kartzelaldira hel daitezke presoak eta norbaiti tokatuko zaio». «Lehenago ez bada egoera aldatzen» -bota du Joxean Etxebarrik-. Dena dela, bai Etxebarrik eta baita Irakulisek ere argi dute gatazka politikoak ez direla gaurtik biharrera konpontzen eta Irakulisen ustez, «seguraski Gatzak 30 urteko zigorra konplitu beharko du».

Ekitaldiak
Uztailaren 8an, Jose Mari Sagarduik 25 urte kartzelan beteko dituen egunean, Zornotzako tabernari eta dendariei eskatuko zaie ordu erdiz ateak ixtea. Udaletxean egingo da elkarretaratzea. Uztailaren 9an ekitaldi nazionala egingo dute 18:30ean. Ondoren manifestazioa izango da.


Azkenak
Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak

Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.


Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon

Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.


2025-01-17 | Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak

Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]


2025-01-17 | Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek

 Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.


Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


2025-01-16 | Euskal Irratiak
Laborantzari buruzko ikuspegi desberdinak agerian, Departamenduko Laborantza Ganbararako bozetan

Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.


Montanako (AEB) Auzitegi Nagusiko epaile anderea... euskaraz

Irulegi irratiak elkarrizketatu du AEBetako Montana estatuko Auzitegi Nagusiko epaile Katherine Bidegaray. Gurasoak behe nafartarrak zituen, aita Mendibekoa eta ama Ahatsakoa.


2025-01-16 | Leire Ibar
Osakidetzako zuzendari ohi Mikel Sánchezek Mutualiarekin fitxatu du

Sánchez, 2019tik 2024ra Plangintza, Antolamendu eta Ebaluazio Sanitarioko zuzendaria izan zena, azaroan hasi zen Mutualia enpresako mediku-zuzendari gisa. 2024ko udan kargua utzi eta hiru hilabete eskasera egin zuen jauzia enpresa pribatura, Jaurlaritzaren oniritziarekin.


Eguneraketa berriak daude