"Eusko Legebiltzarra leku ezezaguna zen guretzat, eta leku arraroa da bizi den presioagatik, kanpoko presioarengatik bereziki, hedabideak legebiltzarkideen gainean dabiltzalako... Nolanahi den ere, guk lasaitasunez eta patxadaz hartu dugu gure lana. Ari gara ohitzen eta giroan sartzen pixkanaka. Halabeharrez ikasten da. Neroni lekua ez zait horren arrotza egiten, momentuz ez dut bertigorik sentitu behintzat», adierazi digu EHAK-ko Ezker Abertzalea talde parlamentarioaren bozeramale Nekane Erauskinek.
Juan Jose Ibarretxe hautagaiari bi boto eman ostean mintzatu gara Nekane Erauskin legebiltzarkidearekin. Alabaina, Eusko Legebiltzarraren ganbera eta taldeak osatzean Ezker Abertzalea taldeak bizitako egoera eta hainbat erabakiri buruz galdezka abiatu dugu elkarrizketa.
Eusko Legebiltzarra tirabira askoren ondoren osatu zen, baina zuek ganberako mahaian ez duzue ordezkaririk. Zer adierazten du horrek?
Denok esaten ari gara -PP izan ezik- Legebiltzarrean orain arte egindako politika, politika zaharkitua dela eta alde batera utzi beharra dagoela. Alabaina, guk bederatzi eserleku izanda ere, mahaian ordezkarik ez izateak -eta beste bi alderdik guk baino eserleku gutxiagorekin berea izateak- Eusko Legebiltzarreko demokrazia eza adierazten du. Demokrazia marko honetan batzuek esaten dutena egin behar da edota haiek esana ez baduzu betetzen, zigorra ezartzen dizute.
Alderdiren baten ardura azpimarratuko al zenuke?
EAJrena, argi eta garbi. Ezker Abertzalea mahaitik kanpo gelditu izana bere ardura da. Gure ustez ez du jakin demokratikoki jokatzen.
Lehendakariaren inbestidura saioa burutu baino lehen Juan Jose Ibarretxe eta Patxi Lopez hautagaiekin hainbat gorabehera izan zenuten. Azalduko al zenizkiguke berauek?
Guk hasieratik esan genien Eusko Legebiltzarrean adostu beharreko guztia elkarrizketa eta negoziazioaren bidez egin behar dugula. Legebiltzarreko mahaia nahiz taldeen osaketa bertan gauden alderdien artean adostu behar genuela, baita inbestidura saiotik atera behar zen lehendakaria adostu ere. Inbestidura saioa ere bakoitzarentzat garrantzitsuak diren gaietan negoziatu ondoren burutzea zen gure asmoa. Orduan, lehendakarigaia aurkeztu duten alderdiek jarrerak agertu zitzaten eskatu genien. Gu prest izan ginen biekin biltzeko, haien erantzuna hedabideetatik jaso genuen ordea, Patxi Lopezek «ez zela gurekin bilduko» esan zuen. Guk, hala ere, deitu genion eta «ez naiz inorekin bilduko» esan zigun. Jarrera desegokia iruditu zitzaigun, hautagai batek elkarrizketa landu beharko bailuke. Ez dugu ulertu benetan. EAJren aldetik berriz, ez zutela gure deia jaso adierazi zuten prentsatik. Gure ustez, berriz, guregana haiek hurbildu behar zuten, haiek adierazi behar digute beren asmoa, eta ez guri bakarrik alderdi guztiei baizik. Alderdi batek ez badu gehiengo osoa eta gobernua osatu nahi badu, gainerako alderdiei bere asmoen berri eman behar die gehiengo hori lortzeko, edo gehiengo sinplea osatzeko asmoa badu ere bai.
Azkenik Ibarretxek deitu zizuen haatik. Zein ondorio atera zenuten?
Bai, berak deitu zigun. Guk berarengandik espero duguna azaldu genion: hau da, guretzat gatazka gainditzeko autodeterminazioa eta lurraldetasuna puntu klabeak direla. Aurrena, eskaera honi buruz bere jarrera zein den argitzea eskatu genion. Bera, oro har, puntu horiek aztertzearen aldekoa da, baina, guk konpromisoak eskatzen dizkiogu, pauso zehatzak. Ez zigun zehaztapenik eman ordea, ba ote dauzkan ere ez dakigu, guri ez baitizkigu agertu. Zehaztapen hori nabaritu genuen. Halaber, Batasunaren ilegalizazioaren aurrean eta oro har, apartheid kasuetan zein den bere jarrera ere ez zigun agertu. Bera ilegalizazioaren aurka omen dago. Mahaia osatu nahi du esklusiorik gabe, horrela behar dela dio. Baina nola?
EAJk bien bitartean programarik ez duzuela esan zuen, eta ez dakiela zuekin zer negoziatu. Zuek, berriz, EAJ gezurretan ibili dela zuekin.
Guk EAJ gezurretan ari dela esan dugu, beraiek badakitelako Ezker Abertzalea talde parlamentarioak zer programa daukan. Ez dugu publikoki aurkeztu baina badakite. Ibarretxerekin egon garenean, berak ezagutu du arlo sozialean zein diren gauza funtsezkoenak guretzat. Ibarretxerekin horri guztiari buruz hitz egin genuen. EAJk ez badaki zer negoziatu, bada, deitu diezagula eta hitz egingo dugu. Gure ustez, beren jarrera aitzakia besterik ez da.
Lehendakariaren inbestidura saioaren bigarren ekitaldia bukatu berri da. Nola bizi izan duzue esperientzia parlamentario hau?
Lasai bizi izan dugu, garbi genuen zer esan behar dugun, gure ildo politikoa eta soziala zein den agertu dugu.
Lehendakariaren inbestidura saioan bi boto eman dizkiozue Ibarretxe hautagaiari. Zergatik edo zein helburuz?
Une historikoan gaude eta aukera hau aprobetxatu behar dugu, ezin dugu berau pasatzen utzi. Ibarretxek bere diskurtsoan planteatutako hainbat gauza interesgarriak iruditu zaizkigu eta bi boto ematea erabaki dugu bakea eta normalizazioaren bidean.
Zehatz galdetuta, Ibarretxeren diskurtsoan zer berri entzun duzue? Zein bidetik joateko aukera ikusi duzue?
Hain zuzen ere, joan den abenduaren 30eko ekitaldian Ibarretxe Planaren sarreran agertu eta onartutako puntuei eusten diela entzun genuen bere diskurtsoan. Guretzat, puntu horiek ezinbestekoak dira hasitako bidean aurrera egiteko. Hau da, lurraldetasuna, herri honen aitortza eta erabakitzeko eskubidea berriz ere aipatzea inportantea iruditu zaigu, baita puntu horiek gauzatzeko mahaia osatu daitekeela entzun ere, inongo esklusiorik gabe, ez geografikorik ez politikorik. Aurrera pausoa iruditu zaigu.
Alderdien arteko mahaia non eratuko den argitu al zuen zure ustez?
Berak esklusiorik gabeko mahaia aipatu zuen eta guk ulertu nahi dugu Legebiltzarretik kanpo osatuko den mahaia dela. Kanpoan mahaia osatzea aipatzeaz gain, mahaian atera daitezkeen ondorioak edo hitzartzen dena bakoitzak instituzioetara ekarri ahalko duela pentsatzen dugu. Guretzat, esploratzeko eta aztertzeko moduko bidea izan daiteke.
«Esklusiorik gabe». Batasuna mahaian egongo dela ulertu behar al da?
Noski. Guk Ibarretxek bere adierazpenetan hori esan nahi zuela ulertu dugu.
Talde parlamentario giltza zarete nolabait.
Giltza hitza erabiltzea ez zaigu egokia iruditzen, ezein alderdik ez du eta ez luke giltza izan behar, guretzat egokiagoa da elkarlana eta elkarrizketa hitzak erabiltzea. Hitz hauek dira giltza aurrera egiteko. Hori da guk landu nahi dugu politika modua. Beraiek gu «talde giltza» garela espresioa erabiltzen dute, guretzat, aldiz, giltza denon arteko elkarrizketa lantzea eta negoziazio batera iristea da, eta ez alderdi baten gainean erabakitzeko ahalmena ezartzea. Hori ez da horrela, aitzitik, gaizki hasteko modua da. Gure asmoa ez da gu giltza izatea, ezta beste inor izan dadin ere.
Baina ezin ukatu legealdiko osoko bilkuren bozketan EHAKren botoak erabakigarriak izango direla.
Norbaitek planteatzen badu zerbait eta elkarrizketaren bidea lantzen badugu, denok izan gaitezke erabakigarriak. Guk gauza batzuetan bat egingo dugu batzuekin eta besteetan besteekin. Denon artean adostasunera iristen bagara inor ez da talde giltza, denok dugu giltza neurri eta modu desberdinean. Hori da behin-behineko gure nahia eta helburua.
Patxi Lopez hautagaiak egindako diskurtsoa nola baloratu duzue, berriz?
Patxi Lopezek ez du ezer berririk ekarri. PSEk hemengo dela erakutsi behar du, Euskadiko eta bertako alderdia dela. Lopezen diskurtsoan Madrilgo Gobernuaren lotura asko ikusi dugu, ausardia gehiagorekin jokatu beharko luke hemengo arazoari irtenbidea aurkitzeko. Lehenengo diskurtso bera egin zuen, edo berririk behintzat ez zuen egin.
Saioa baino egun batzuk lehenago hiruko gobernua osatuko duten alderdiek oinarriak hitzartu dituzte bake eta normalizaziorako.
Hirukoak plazaratu dituen oinarrietan hutsune handiena konpromiso falta da. Beste fase baterako urratsa emateko zehaztapen eskasa du proposamenak. Guk ez dugu ezer berririk ikusi.
Legebiltzarreko taldeen arteko mahaia eratzea ikusten al duzue epe laburrean?
Ibarretxek Legebiltzarrean lan talde bat osatuko dela esan du, baina ez dakigu ondo, egia esan, hori nola gauzatu nahi duen. Hasteko Legebiltzarrean osatu daitekeen mahaian ez da Batasuna izango, eta esklusioa begi-bistakoa da. Batasunak ez du politika egiterik. Guretzat, oraingoz mahai eraikigarri bakarra Hitzarmen Demokratikoaren inguruan osatu nahi dena da. Hitzarmen horretan falta diren indar politikoak bilduko balira, hainbat hobe. Guk hasteko mahai horren alde egiten dugu. Baina guk ordezkatzen dugun ezker abertzaleak badu ordezkaritza gune horretan. Batasunak bete dezake espazio hori. Guk horretan ez genuke zertan parte-harturik.