XXI. mende hasieran, etengabeko globalizazioan diharduten herrialde industrializatu aurreratuen moduan, Euskal Herrian gizarte aldaketa garrantzitsuak burutzen ari dira. Aldaketa politikoen alorrean badira aipatu gabe utzi ezin daitezkeen bi aspektu: alde batetik, "nazioa" subjektu politiko bezala konplexuagoa bilakatu da eta, bestetik, egitura politikoaren eragina mugatuagoa gertatzen ari da merkatu globalak ezartzen dituen baldintzen ondorioz. Estaturik gabeko nazioetan, aberrigintzaren aldeko borrokan ere, bi aldaketa nagusi burutzen ari dira: batetik, aberriaren zehazpena eta kudeaketa konplexuagoa bilakatu da eta, bestetik, borroka ereduak eta erritmoak eraldaketa garrantzitsua bizitzen ari dira; egunero ondo jaten duten herrialde garatuetan indarkeriaren bidez ezer gutxi lortu daiteke. Gure gizartean, erakundeen gizartea izaki, erakunde eta gizarte sareen dinamiken bidez bultzatu daiteke gizarte aldaketa modu eraginkorrean. Eduki eta prozeduretan herri garapena ziurtatzen duten eragileak kontuan hartzen ez dituen proiektuak porrot egiteko arrisku handia du. Gure herriak antzeko egoera bizi du.

Euskal Herriko herritarrek ditugun talde nortasun ezberdinak etengabe eraldatuz doaz eta talde identitate ezberdin horiek ziurtatzeko baldintza politikoak aldatuz joan dira; aldaketa hauek bereziki erabakiorrak dira azken 30 urte hauetan. Euskal Herriko politikagintza ezin daiteke bizi aldaketa hauei guztiei bizkarra emanda.

Bereziki, azken urteetan, atzerabiderik ez duten hiru ideia nagusi bereganatu ditu euskal gizarteak, bat: Euskal Herriko pluraltasun politikoa iraunkorra da eta elkar-ulertzea beharrezkoa da. Bi: ariketa politikoa giza eskubideak errespetatzen diren neurrian da bidezkoa. Hiru: Euskal Herriko auzi politikoaren demokratizazioa eta kudeaketa ziurtatzeko espazio berean diharduten herri eskubideek garapen baldintza berdinak behar dituzte.

Metodologiak metodologia bakeak eta normalkuntza politikoak marko politikoaren inguruko edukietan adostasun bat eskuratzea eskatzen du. Normalizazioa eta bakea ordea ez dira gure herri etorkizuna ziurtatzeko nahiko baldintzak; ezinbesteko baldintza bai, baina ondoren gure herriaren ekimen estrategiko sendo bat garatzea urgentzia handikoa bilakatu da etorkizunak jan ez gaitzan. Geure arteko gatazka konpontzeak ez du gure herriaren etorkizuna ziurtatzen.

ETAk ez du bake baldintzarik ziurtatuko soilik Zapaterok eskaintzen dion gauza bakarra preso eta kanpoan dagoen jendeari irtenbide bat ematea bada. Alderdi sozialistak Espainiako sistema konstituzionalean aldaketa sakonik egiteko benetako asmorik ez du erakutsi. Beraz, normalizazio politikoak eta bakeak zentralitate politikotik sortutako marko politiko bat eskatzen du; Euskal Herriaren herri eskubide eta gizarte garapenean, prozesu batean, aurrera egiteko baldintza politikoak ziurtatuko dituena eta Espainiako sistema konstituzionalak nagusi arazten duen Espainiako soberaniarekiko defentsa garantiak izango dituena. Juan Jose Ibarretxe lehendakariari eta Eusko Jaurlaritza berriari dagokio proposamen hori egitea. Zentralitate politiko hori oinarriko sendotasun batekin eraiki nahi bada gizartearengandik eta gizarte organizatuarengandik gertu dagoen prozesu bat planteatu beharko da.

Zentralitate horren eraikuntza ezinbesteko baldintza izanda, ezin da ulertu legegintzaldi atarian Eusko Legebiltzarrean dagoen komunikazio falta eta burutzen ari den lehia politiko sutsua. Interes partikularra eta norberaren proiektu politikoa interes orokorraren gainetik jartzeak bake eta normalizazio politikoa zentzugabe atzeratu besterik ez du egiten.

Bakea eta normalizazioa herri honen garapenaren ezinbesteko baldintza dira, baina horrek ez du berez ziurtatzen herri honen garapena. Komunikazioaren espazio publikoa auzi politikoaren gaiak hartu du kasik bere osotasunean. Dagoeneko agerian jartzen ari dira, auzi politikoaz aparte, herri bezala ditugun hutsuneak etorkizunari aurre egiteko. Hutsune horiei aurre egiteak lehen mailako egitasmo estrategiko bat adostu eta gizarteratzea eskatzen du; egitasmo estrategikoa gure herriko enpresak berrikuntza eta nazioarteratze prozesura sendoago bultzatzeko, euskal mundua eusten duten gizarte egiturak ezagutza sortzen den mundu mailako sare aurreratuekin barneratzeko, herri politiken inguruko kontsentsuak indartzeko eta abar.

Auzi politikoari konponbidea ezin emanik herri garapena ziurtatzen duten edukien inguruko eztabaida gehiegi atzeratzen bada gure herriak dituen premiazko beharrei erantzuteko aukera on bat galtzeko arriskuan egon gintezke.