San Joan, San Joan...
Euskal Herriko leku askotan nahasten edo batzen dira s/z hizkiak. Behin Segurako gizon batek, elkarrizketa nolabait hasi behar eta, San Joan egunean, hain justu, honela esan zuen: "Gaur Zan Joan" eta koadrilan zegoen Lazkao Txikik "Bai, eta bihar joan zan!". Egun bat besterik ez.
Ekainean -eguzkia gainean- gaude eta, beraz, egun argiak iraupenik luzeena duen hilabetea. Baserrietan, atariko atean, lizar adarrak eta eguzki loreak jartzen diren garaia. Haurrak, San Joan bezperako suarekin ohera berandu joateko aitzakia ederra, baita suarekin baterako ospakizunetan, kanta, dantza eta bertsoz gozatzekoa ere. Nola ez, suaren gainetik saltoka zein lehenago ausartu, harrotasun puntu bat ere bai: garrak zenbat eta altuago, orduan eta hanketako bixarrak depilatzeko aukera hobea. Eta, abereak bezala markatuta geratu ezean, gaitzerdi!
Aspaldiko ohitura; erromatar idazleek adierazten dute nolako ospakizunak egiten zituzten euskaldunek egun horretan, garai haietan.
Gure bailaran, honela kantatzen da oraindik:
San Joan, San Joan heldu da
sorgin begia galdu da
galdua bada galdu bedi
sekula agertu ez baledi!
San Joanek ez dauka
besterik gogoan:
gariak eta artoak gorde, gorde
sorginak eta lapurrak erre, erre.
Zer erre?
- Politikak duen itxura, martxa, jarrera, erabilera... Mundu zabalean. Euskal Herriko politikan, berriz, hogeita hamahiru da musean ere jokorik txarrena eta zuek, bi aldeok, joko horrekin berarekin ari bazarete, zer espero dezakegu zuengandik? Eta sailetik kendu dituzuen karta horiekin zer?
- Lege ankerrak, justiziarik gabeak, indarra eta bere lagunak babesten dituztenak.
- Izaera eta joera indibidualistak. Ikasleak ere gero eta bakartiagoak dira, talde lana saihesten dute; eskolak eta geletan jende gehiegi izateak hala bihurtzen ditu. Gizartearen joerak, teknologia berriek... ere bai. Nolako gizartea eraikiko dugu bestela?
- Globalizazioaren ekarri negatiboak. Gero eta gaizkiago banatutako aberastasuna, goseteak, gaitzak… Gabonetarako gizentzen den antzarari zaperoa bezala, nahi eta nahi ez, sartu nahi diguten kultura deserrotua, janzkera, musika, jan-edana, kontsumo ohiturak...
- Gezurrak eta beren gainean oinarritutako hiltzaileen gerrak, gutxik asko irabazteko denok izorratzen gaituztenak...
- Mundua mugatua dela dakigunean, garapenak ez duela mugarik sinestarazi digun ustea. Garapen horri eusteko natura suntsitu, itsasoa arrainez hustu eta zaborraz bete, lurrak zementu, plastiko eta asfaltopean sarrarazi edo trenbidez josi behar ditugun ustea.
- ...
Zer gorde?
- Natura, ingurumena, zuhaitzak, landareak, aire sanoa, ur gozo eta gazi garbiak, arrain, hegazti eta abereak, pertsonak... Energia iturri naturalak, geuk sortutako kalamidadeak aurrean hartuta baikaramatza.
- Geurea: patxada, egonarria, indarra, ahala, sinestea, gogoa, grina, nahia, umorea, ziria, izaera, ohitura zaharberrituak, hizkuntza, adierazkortasuna, bertsoak, olerkiak, dantzak, antzezpenak... nortasuna.
- Itxaropena, begi bista, beste bista, adimenez jokatzeko joera eta ausardia, amets egiteko gaitasuna, besteen zapatetatik gauzei begiratzeko kemena… mundu eta bizi hobearen bila abiatzeko adorea.
- Osasuna eta, bera zaintzeko, sorgin eta intxixuen jakinduria.
- ... -bakoitzak erantsi nahi dituenak, bestela artikulua ez baitut amaituko-.
Gazteen artean teknologia libreen ezagutza zabaltzeko “Digitalizazio arduratsua” proiektua prestatzen ari dira Baionako Etxepare Lizeoa eta Iametza. Gipuzkoako Foru Aldundiaren “Ideiak2024” aurrekontu parte-hartzaileetara aurkeztu dute egitasmoa. Gaur da
Sanferminetako lehen bi egunetan gutxienez bederatzi eraso sexista salatu dituzte, horietako hiru intentsitate handiko sexu erasoak, Mugimendu Feministak gaitzetsi duenez. Foruzaingoak erasoei lotutako gizonak atxilotu ditu, eta gertakariak ikertzen ari da. Erasoei erantzuteko... [+]
2022an baino 12 milioi ordainketa gehiago egin ziren, eta inoizko datu hoberenak lortu ditu 2023an. Gipuzkoan bizi diren emakumeak izan ziren Mugi sistema gehien erabili zutenak, eta gehienbat hiri-autobusen erabilera gailendu zen. Pasaiako txalupako eta Loiuko aireporturako... [+]
Ostegunetik aitzina egingo da festibala Bilbon, Kobetamendin. Behin baino gehiagotan salatu da bertako langileek baldintza negargarrietan egiten dutela lan, eta ostegunerako protesta deitu du Laneko Autodefentsa Sareak, 19:00etan, EiTBren egoitzaren aurrean. Langileentzako gida... [+]
Europar Batasunaren txandakako presidentetza beretu eta astebeteren buruan Viktor Orban hungariar lehen ministroak egin duen ezusteko blitz-ak azalpen serioa eskatzen du. Gaiaren neurrikoa.
"Zaila da, baina beharrezkoa". Hala azaldu du The Lancet zientzia aldizkariak Gazako hildakoak kontatzeko hartu duen lanaren berri. Hildakoen kopurua, gaixotasunak eta bestelako zeharkako faktoreak kontuan hartuta, gutxienez 186.000 pertsona hil dituztela kalkulatu... [+]
Netanyahuk baldintza bezala jarri du Israelek ofentsiba berrabiarazi ahal izatea “gerraren helburuak bete arte”. Iturri batzuen arabera, Hamasek onartu du su-eten iraunkorra negoziaketen lehen fasean adostea, aurrebaldintza izan beharrean.
Espainiako Auzitegi Nazionaleko apelazio aretoak astelehen arratsean esan du baliogabetu egin behar direla Tsunami auzi judizialaren ikerketako azken hiru urteak, "ilegalki" luzatu zelako. Erabaki hori behin betiko bihurtzean Carles Puigdemont eta Marta Rovira kasutik... [+]
Otsailean atxilotu zuten Iturmendiko pertsona bat, eta bi urte eta erdiko espetxe-zigorra eskatzen dute bere kontra, sare sozialetako zenbait mezu direla-eta. Uztailaren 16an epaituko du Espainiako Auzitegi Nazionalak.
Frente Herritarrak irabazi ditu hauteskunde legegileak Pirinio Atlantikoetako seigarren hautesbarrutian, Peio Dufau izanen delarik diputatu heldu diren urteetan. Bozen %36,28 bildurik, 27 117 bozekin, historiako lehen diputatu ezkertiar abertzalea izanen da. Haren gibeletik,... [+]
Euskara eta euskal literatura, programaketatik ikasgelara jardunaldia antolatu dute elkarlanean Seaskak eta UEUk Baionan, Udako Ikastaroen barruan, eta bertan parte hartuko du Katixa Dolhare Zaldunbidek. Ezpeletan sortu zen 1982an, Lapurdin, eta familiarekin Nafarroa Beherean... [+]
Alex Gabilondo software librearen zaletuaren gida batetik probatu dugu, eta ibili dabil: PDF eta ePubak euskaraz entzun mugikorrean (edo Android gailuetan zehatzago) audioliburuen gisa. Software libreko doako tresnekin, gainera.
Seme-alaba jaioberria zaintzeko baimen ordainduaren zati bat aiton-amonei edota gertuko beste norbaiti eman diezaiekete gurasoek Suedian, uztail honetatik aurrera.
German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.