S. Subhash eta R.Govindan Pallipalayam herrikoak dira, Indiako Tamil Nadu estatuan, ezin bizirik zeuden. 35 urte dituen Subhashek 35.000 rupia zor zituen, bere te ostatua suak kiskali zuenetik; Govindanek berriz, 37 urteko gizon gaztea, ehungintzan ziharduen eta bere alaba ezkondu beharragatik 45.000 rupiatako "zuloa" zuen egina etxeko ekonomian. Hartzekodunak atzetik bultzaka eta diru eske nora joanik ez, biek erabaki zuten geratzen zitzaien ondasun bakarretakoa saltzea: giltzurrun bana.

Beste askoren arteko bi kasu hauen kontaketarekin hasten da Indiako Frontline astekariaren ikerketa ekipoak publikatutako lana. The Hindu egunkariaren taldekoa da magazine hau.

"Giltzurrunak, batik bat, Chennai eta Bangalore-n erraz saltzen diren lehengaiak dira, eta hori badakite Subhash eta Govindanek. Beren herriko eta inguruetako ehunka jendek egin dute gauza bera diru beharragatik, eta biek ere bazekiten zer egin beren giltzurrunak merkatuan eskaintzeko. Horretarako bitartekari -broker- bat kontaktatu zuten erosleak bila zitzan. Subhashek bere giltzurruna Taramangalam-eko zinema gela bateko jabeari saldu zion, 45.000 rupia aginduta; Govindanek Sankari ondoko kamioi jabe bati. Govindanek operazioaren ondoren 35.000 rupia jaso zituen, eta Subhashek 30.000, agindu ziotenaren bi heren. Beren zorrak ordaindu zituzten, baina laster hasi ziren berriro zorretan sartzen. Operazioaren ondoren ordea lehen bezain gogor ezin ziren jardun lanean. Bietatik inor ez da joan geroztik medikutara. Subhashek gaur 25.000 rupia zor ditu eta Govindanek 19.000".

Giltzurrun trafikoak Indian duen garrantziari buruzko ikerketa -orriotarako laburbildu dugun artikulua- 1997an plazaratu zuen Frontlinek. Data hori ikusita gai honen aktualtasunari buruz zalantzaren bat piztu bazaizu, irakurle, ikusi dosier horretako titulu berriago hauek: Punjab-eko giltzurrun trafikoa, Giltzurrun racketa Keralan, Giltzurrun bakarra duten herritarrez betetako auzoak, Emaileekin elkarrizketa... Hemengo komunikabideen web guneetan Terrorismo edo Conflicto vasco dosier eguneratuak dauden gisa bertsuan.

1994ko lege baten bidez debekatu zuten Indian giltzurrunak erosi eta saltzea. Gure artean bezala, han ere organo hori behar duenaren familiarteko batek eman dezake -gurasoek, anai-arrebek, seme-alabek, ezkontideak...-. Legea aterata berehala hainbat sarekada egin zituen poliziak trafiko horren kontra, eta efikazia irudia eman. Baina berriro indartu da pobreen giltzurrunekin aberats gaixoak sendatzeko industria hau, legeak duen puntu berezi bat baliatuz.

Indiako legeak zirriztu berezi bat utzi baitzuen: Baimenak Emateko Batzorde berezi batek erabaki dezake senitartekoa ez izan arren gaixoarekin lotura berezia duten lagunek ere dohaintza egin ahal izatea. Saltzailea eta eroslea gauetik goizera ‘lagun min’ bihurtzen dira eta batzordeak bost minutuko tramitearekin erabakitzen du askotan baimena.


Indiako txiroen osasuna usteltzen duen organo trafiko hau beste herrialde askotan ere behartsuek nozitzen duten odolustea da. Frontlinek bere analisian argitzen duenez, garapen bidean den herrialde honetan badira alde batetik ospitale oso onak munduko onenekin parekatu daitezkeenak, eta beste aldetik behartsu populazio zabal bat medikuen lan txarren biktima izan daitezkeenak. Horregatik giza organoen transplante programen gaiak etika aldetik garrantzia handia hartzen du bere burua munduko demokraziarik handiena dela aldarrikatzen duen Indian.

Beste datu garrantzitsu bat: Indian giltzurrunetako gaitzak dituztenen gaixoentzako dialisi zerbitzu publikorik ez dago. Erraina erosten dutenak ez dira beti jende oso aberatsa, askotan erdi-mailako herritarrak dira, dialisi tratamendua ordaintzeko larri dabiltzanak sarri; astean bi eta hiru aldiz egin beharreko dialisia pagatu beharra dagoenean, erraz ulertzen da giltzurrun berri bat lortzea osasunarentzako adina sakelarako ere mesedegarria dela.

Saltzaileak aldiz Indiako herri txiroenetako jendeak dira. Indian milaka dira gaur giltzurrun bakarrarekin bizi direnak, bigarrena zorrak pagatzeko saldu ondoren. Oihalgintzako langileak, obrero kualifikatu gabeak, txabolategietan bizi direnak... baina baita zor handitan sartu diren langile kualifikatuagoak ere. Familia askotan senarra eta emaztea biak dira giltzurrun-bakarrak. Herri horietan denek dakite une bakoitzean nola kotizatzen den erraina, eta hori saltzekotan norengana jo behar den.

Kasu batzuetan saltzaileak gero bitartekari edo broker bihurtu dira. Broker hauek 1994-95 arte egun-argitan egiten zuten beren lana. Kazetariek aipatzen dute komisionista hauetako batek bere aurkezpen txarteltxoan Government Approved Kidney Agent (Gobernuak Onartutako Giltzurrun Agentea) ipintzen zuela. Beste bat ba omen zen Chennaiko ospitale bateko kantinan mahai bat hartu eta Kidney Agent txartela jartzen zuena. Broker horietako asko lege berriarekin ezkutuko jardunean hasi ziren. Bat aipatzen dute zehazki Frontlinen, Sekhar izenekoa, Pallipalayam herriko broker famatuena: Indiako Alderdi Komunistako militanteek sekulako jipoia eman zioten behin kalean, eta geroztik klandestinitatean egiten omen ditu bere komisionista lanak.

Esan beharrik ez dago transplante edo grefak egiten dituzten medikuen laguntzarik gabe komertzio hau ez litzatekeela existituko. Mediku eta ospitaleen artean, Frontline kazetako ikerketa ekipoak lau sail egiten ditu, organo trafikoaren aurrean duten jarreraren arabera. Batzuek, giltzurrunaren emaile izateko familiakoak baino ez dituzte onartzen. Beste batzuek legeak baimentzen duen salbuespen hori onartzen dute, baina emaileen egoera eta historia zorrozki ikertuz. Hirugarrenek gaixoari erraina ematera "oso hurbileko lagun maite bat" badator Baimen Batzordera bidali eta galdera gehiago gabe horren erabakia ontzat ematen dute. Azkenik, badira giltzurrun bat lortu nahi eta ezin duenari "ezagutzen dugu norbait igoal lagunduko lizukeena" esaten diotenak. Lotsarik gabeko mediku trafikatzaileak, alegia.

Organo trafikoak indarrean dirau, eta aldiz Indian gutxi aurreratzen da hildakoen organoen transplanteetan. Kultur arazoa omen dela dio gobernuak. Trafikoa moztu arte ez dela aurreratuko uste dute beste askok.

Indiako kazetari ikerzale hauek organo trafikoa justifikatzen duen K.C. Reddy medikuaren jarrera zinikoa nabarmendu dute. Honek famatu egin zuen Indian bere "Pagatu ala hil" eslogana. Frontlineko kazetariek zuzenean galdetu zioten ea zenbat pagatu behar den: "Indian, esate baterako, istripu batean hil den baten familiari gobernuak 25.000 rupia pagatzen dio; beraz, horixe da giltzurrun baten prezioa". Euro batek joan den astean 52,5 rupia balio zuen.

www.argia.eus/nethurbil helbidean, interneteko loturak