Hamabost urtean 2.383 euskal langile hil da
- Egunero sei mila pertsona hiltzen dira munduan lan istripuen ondorioz, eta urtean bi milioi lan munduan gertatutako istripuen erruz edo lanbideak eragindako gaixotasunengatik. Euskal Herria ez da irla bat triskantzen mapa horretan; izan ere, urtean batez beste 130 pertsona hiltzen baitira. Esate baterako, 1988-2004 aldian 2.300 pertsonatik gora hil ziren. Jadanik 54tik gora pertsona zendu da aurten lan istripuen ondorioz.
Duela hilabete pasatxo ospatu zen Laneko Segurtasun eta Osasuneko Nazioarteko Eguna. Testuinguru horretan, Europako instituzioek eta sindikatuek lan munduko ezbeharren gaia aztertzeko ahalegina egin dute. Estatistikak eskaini dituzte, ezbeharren arrazoiak aztertu eta zin egin dute alde guztietatik zainketa lan handiagoa egingo dutela Lanaren Nazioarteko Erakundearen datuen arabera egunero-egunero 6.000 pertsonen heriotza eragiten duen gaitz honi aurre egiteko, laneko istripuei eta lanbideak eragindako gaixotasunei, alegia. Euskal Herrian bakarrik -Iparraldeko datuak falta zaizkigu beti bezala- urtean 100 pertsona hiltzen dira, batez beste, lan istripuen erruz. Hego Euskal Herrian 2.383 pertsonek galdu zuten bizia 1988-2004 aldian lan istripuen eraginez. Aldi horretan bertan beste 15.000tik gora langilek izan zituzten lan istripu larriak. Hurrengo orrialdeko grafikoan ikus daiteke laneko ezbeharrek Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan izan duten bilakaera. Europar Batasunean (EB) urtero 7.500 pertsona hiltzen dira, batez beste, laneko ezbeharrengatik; 1.400 pertsona hiltzen dira Espainiako Estatuan eta 661 pertsona Frantziakoan.
Bai adituek eta bai sindikatuek, hiru arrazoi nagusi aipatzen dituzteegoera hau sortu izateko: Europako lan munduan gizarte atzerakada gertatzen ari dela, lan munduaren erregularizaziorik ezerantz goazela, lan baldintza kaskarragoetarantz eta lanaldi luzeagoetarantz. Zenbait sindikatu abertzaleren "lan baldintza kaskarrek hil egiten dute" esloganak zerikusi handia du Euskal Herria ere jasaten ari den laneko erregularizaziorik ezarekin. Lan istripuen estatistikak aztertu besterik ez dago lan ezbehar gehienak lan baldintza kaskarrak dauden lekuetan gertatzen direla aitortu behar izateko: eraikuntza da sektorerik arriskutsuena, hor baitago kontrata eta azpikontrata gehien. Lanbide prestakuntzarik kaskarrena eta laneko osasunaren kulturarik urriena ere sektore horretan daude. Hain zuzen ere, Euskal Herrian jadanik hamalau langiletik gora hil dira eraikuntzan aurten.
Laneko Segurtasun eta Osasuneko Nazioarteko Eguna baliatuz, Lanaren Nazioarteko Erakundeak adierazi du lantokietan arriskuei aurrea hartzeko neurriak har ditzatela eskatu behar zaiela enpresaburuei. Biziki larria da Bizi eta Lan Baldintzak Hobetzeko Europako Fundazioak onartu duen bezala onartu behar izatea azken hogeita bost urteotan "orokorrean lan baldintzek ez dutela hobera egin".
Ekoizpen prozesuko agente guztiak eta administrazioko agintariak dira egoera honen arduradunak, batzuk besteak baino erantzukizun handiagoarekin: enpresaburuak, langileak, enpresa batzordeak, sindikatuak, lan ikuskaritza, tokian tokiko gobernuak eta erakunde judizialak. Egia da zenbait euskal sindikatuk esaten duena: enpresaburuek ez dute esku hartzen laneko osasunean eta "etekinak jartzen dituzte laneko osasunaren gainetik" edo, "ez diote behar bezalako garrantzirik ematen laneko osasunari" edo, "22.000 langileko lan ikuskatzaile bakarra dago" edo, "laneko ezbeharrak eguneroko loteria dira, tokatu arte"...
Edonola ere, langileek, enpresa batzordeek eta sindikatuek ere beren zeregina daukate: segurtasun arauak aplikatzea edo, halakorik ez badago, eskatzea eta exijitzea; laneko osasuneko prestakuntza exijitzea; lan ikuskatzaileari enpresak salatzea; erakunde judizialetan salaketak jartzea eta ez amore ematea arau haustea egin duen enpresarekin, enpresa erantzulearekin, akordio ekonomikoa lortu delako eta abar.
Zoritxarrez, lan istripuak ez dira kasu isolatuak euskal geografian. Aurten heriotzak eragin dituzten lan istripuak gertatu diren lekuak aztertuz gero ikus dezakegu Hego Euskal Herriko lau lurraldeetako herri askoko zerrenda ateratzen zaigula. Esate baterako, heriotzak eragin dituzten lan istripuak gertatu dira Azpeitia, Andoain, Barakaldo, Mungia, Portugalete, Uharte, Basauri, Errenteria, Iruña, Irura, Asparrena, Ormaiztegi, Berriozar, Arizkun, Araka, Donostia, Ultzama, Bergara eta beste herri batzuetako enpresa edo eraikuntza obretan. Elorrio, Bilbo, Santurtzi, Getxo, Abanto, Trapagaran, Galdakao, Azpeitia eta beste herri batzuetako hainbat enpresatan ere lan istripu larriak izan dira.
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.
-------------------------------------------
Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]