Adolfo Arejita: «Euskara irakatsi ahala, ikasi du asko gure belaunaldiak»


2021eko uztailaren 28an
Bizkaitar hizkera jaiotzetik du Adolfo Arejitak. Bilbon jaioa, amaren herrian, Morgan, hazi zen umetan eta euskararekiko sustraia Morgako haurtzaroari lotuta dago. Azken urteotan irakasle jardun du Deustuko Unibertsitatean, Euskal Filologiako ikasgaietan. Baina aurretik makina bat ikerketa eta lan egin du gure hizkuntzaren harian. Datorren ekainaren 24an egingo dute euskaltzain osoari dagozkion domina eta diploma eskuratzeko ekitaldia. Bere ibilbidearen berri eman digu, baita hemendik aurrera izango dituen betekizunena ere.

Seminarioan ikasitakoa zara. Euskara ere lantzen zenuten?
Bai, seminariora joan izanarekin oso lotuta dago euskararen nire lanketa. Gainera luze egon nintzen seminarioan. Batxilergoaz gain, Filosofiako bi ikasturte eta Teologiako ikasturte bat ere egin nituen Artxandako jesuiten fakultatean. Seminarioa leku pribilegiatua izan zen guretzat euskararen aldetik. Izan ere, gu batxilergoan hasi gineneko hirugarren urtean euskara ikasten hasi ginen. Lehenengoa Xabier Peñaren metodoa izan zen, handik gutxira Kresala irakurri genuen eta hortik sortu zen gure zaletasuna eta ikastea. Jose Mari Ituarte izan genuen irakasle, gero, ondoko ikasturteetan, Karmelo Etxenagusia ere bai. Berarekin oso ikasketa metodikoa egin genuen, literatura bidez. Lehenengo Bizkaiko idazleen antologia ikasi genuen, testuak goitik behera aztertuta. Ondoren, Gipuzkoako idazleen antologia, bai klasikoak, bai modernoagoak, testuak aztertuta. Goragoko mailetan ere, euskararen ikasketa ona egin genuen.

Noiz hartu zenuen euskara lantzeko bidea?
Seminarioko goi ikasketekin batera, Deustuko Unibertsitatean Filologia Erromanikoa ikasi nuen. Denbora horretan, euskara lantzen genuen, geure kabuz batez ere. Hau da, Mitxelenaren Fonetica Historica Vasca eta antzeko lanak irakurri genituen eta Alfonso Irigoyen ezin ahaztuzkoaren eskolak ere oso lagungarri izan zitzaizkigun. Gotzon Garate bera ere ikaskide genuen, helduagoa zen eta eragin handia izan zuen gure geroan. Hori guztia izan zen gure ikasketa mundua eta horrekin batera gero Derion egindako udako ikastaroa. Irakasle handiak zeuden han; Mikel Zarate, Karmelo Etxenagusia, Lorenzo Zuazaga eta abar. Irakasle bikainak ziren. Ondoren gu sartu ginen eta euskararen aldeko giro ona sortu zen, batez ere berbetaz euskaldunak ginenon giroa zen, natiboena nolabait esateko, euskofonoena.
Horrez gainera, euskararekikoa zaletasuna izan da, inork ematen ez duena; neure kabuz beti izan naiz euskara zalea. Osaba bat nuen oso euskaltzale handia eta idazlea. Gamizen zegoen abade eta haren liburuak ere txikitatik irakurri nituen. Etxean bagenuen euskararen ondarea eta horrek ere eragin handia izan du nire bidean.

Euskararen aztertzaile handiak izan dituzu inguruan, baina Euskal Filologiako ikasketarik ez zegoen…
Bai, Euskal Filologiako ikasketak berandu sortu ziren. Nire belaunaldikoak euskaran aditu bihurtu gara autodidakta izanik, halabeharrez. Ni 1980-1981 ikasturtean sartu nintzen Deustuko Unibertsitatean irakasle, 25 urte dira dagoeneko. Ni eta beste batzuk Gotzon Garatek sartu gintuen. Euskaran ez ginen oraindik goi mailakoak. Hau da, irakatsiz, irakatsi ahala, ikasi dugu asko. Hori zorte handia izan da, alegia, euskara euskaldunei irakatsi behar izatea. Unibertsitatean irakatsi beharrak behartu gintuen geure buruak prestatzera. Hori oso garrantzitsua izan da, gure belaunaldikoengan. Geure zaletasunez eta bestetik beharrak bultzatuta, horrela ikasi eta irakatsi genuen euskara.

Euskaltzaindiak aspaldi izendatu zintuen urgazle. Nolakoa izan da zure jarduna?
Urgazle gazterik, aspaldi, egin ninduten. Horrek ez du esan nahi urgazle izan naizen denboran Euskaltzaindiarentzat lan etengabekoa egin dudanik. Arlo batzuetan gehiago egin dut beste batzuetan baino, beharren arabera. Nik Euskaltzaindian lotura estuenak, ardurak eta karguak Euskaltzain oso egin ondoren hartu ditut. Artean, garai batean ibili nintzen adibidez Gramatika Batzordean, herri literaturakoekin ere kolaboratu izan dut, epaimahaietan, Euskaltzaindiaren ekitaldi, jardunaldi eta antzekoetan. Baina ardura astunik ez dut eduki, eta nire lana Deustuko Unibertsitatean edo Labayru Ikastegian garatu da gehiago.

Euskaltzaindian zein lan eta arlotan arituko zara batez ere?
Hainbat arlotan. Batetik, Hiztegi Batuko hitzetan, eta bestetik, batzorde edo lantalde baten buru ere banaiz, Atlas Linguistikoarena hain zuzen ere. Gainerakoan, erakundeak premia duen guztietan arituko naiz.

Zer da Euskaltzaindia euskararen bidean?
Euskaltzaindia erakunde nagusia da, eta erakunde nagusi horretan, muga administratiboen gainetik lurralde guztiak daude atxikita. Gainera diasporako jendea ere badago. Proiektuei gagozkiola, batasunaren bidean gauzak aurrera ateratzen ari dira. Orain lexiko eta hiztegikoak dira ahalegin nagusiak, lehenago maila morfosintaktikoetan izan diren moduan. Baina toponimian ere ahalegin handiak egiten ari da Euskaltzaindia. Euskal Herrian beti eduki dugu erakundeen hutsune handia, eta batez ere erakunde iragankorrak egon dira, ez iraunkorrak. Euskaltzaindia da sortu zenetik iraunkorra den horietariko bat eta sendotzen joan dena, beraz, ondo zaintzea merezi du, guztiona delako eta Euskal Herrian ez gaudelako erakunde kontuan luxuetarako.

Euskararen egoera soziolinguistikoaz beti izan duzu kezka. Nola ikusten duzu euskararen geroa?
Euskarak gizartean duen egoeraz ari garelarik, beti dago zuri-beltzaren kontua. Kontua batetik ilunago dago, beste alderdi batzuetatik argiago. Punturik ahulenak erabileran ikusten ditut, erabilera gure auzoetan, familietan eta giro normaletan. Dena den, egiten denean ere nolako euskara egiten den kontuan hartzekoa da oso, askotan pobrea baita. Hala ere, aurrerapausoa ere eman du euskarak, lehen ez zituen mailak, eremuak irabazi dituelako irakaskuntzan, komunikabideetan, kiroletan, Interneten eta gainerako arlo guztietan.

Eta zer arlo landu behar dira euskara biziko bada?
Euskara orotariko arloetan sartu da baina ez gaitu horrek konformatu behar, euskarak harturiko eremu horietan erdarak ere badirelako eta lehia horretan luzarora euskarak, hiztun kopuru txikiagoa izanik, irabazteko aukera handirik ez duelako edo galtzeko bideak errazagoak dituelako. Ahaleginak tokian-tokian egiten diren planetan bildu behar dira, herrietan, hirietan prestatzen diren normalizazio plan horietan. Hor dago geroari begira gure aupada nagusia. Euskararen transmisio etenak baina ez dakit leku batzuetan bueltarik duen, sendabiderik. Hor egin beharko genuke lan, ez dakit arlo hori nola irabaziko dugun baina betiere hobe da baikortasunez begiratzea, eta horrekin, adorea eta gogoa hartzea, guztiok elkarrekin aurrera egiteko.


Azkenak
2024-10-04 | ARGIA
Hego Euskal Herriko umeen %8,3ak ikusmena zaintzeko zailtasunak ditu

EAEko haurren %6,4ak eta Nafarroakoen %10,2ak ikusmen pobrezia du. Visión y Vida elkarte espaniarrak egin du estatuko azterketa. Txostenaren arabera, ikusteko arazoak dituzten haurren eragozpen larriena da ez duela minik egiten, eta familiek, baliabide ekonomikorik ez... [+]


Gazako genozidioak urtebete: gertaera nagusiak

Urtea bete da Hamasen urriaren 7ko erasoak gertatu zirenetik. Ordutik, Israelek Gaza suntsitu du eta guda inguruko herrialdeetara zabaltzen ari da pixkana. Urtebete honetako gertaera nagusiei errepasoa emango diegu kronologia honetan.


2024-10-04 | ARGIA
Guardia Zibila omenduta, biktima batzuk berriz biktimizatzen direla salatu du Memoria Osoak

Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]


2024-10-04 | Gedar
Gasteizko udaltzainek ere taser pistolak izango dituzte

Bi T10 pistola elektriko erosiko ditu udalak, baina beste sei erostea eskatu dute poliziek. Arma zurien erabileraren ustezko gorakada hartu dute aitzakiatzat, erabilera justifikatzeko. Gero eta udaltzaingo gehiagotan ari dira taser pistolak eskuratzen; Ertzaintzaren BIZKOR... [+]


Bizitza luzea Entzia Bonelli arrano gazteari

Arabako Mendiak Aske elkarteak zorionak eta eskerrak eman nahi dizkio Arabako Foru Aldundiko Natura Ingurunearen Zerbitzuari, Bonelli arranoa gure lurraldean berriro sartzeko Aquila a-Life proiektuarekin lortutako arrakasta dela eta.
Guztiz kontziente gara proiektu honek... [+]


2024-10-04 | Irutxuloko Hitza
Donostiako Udalak gaikako bilketa betetzen ez duela salatu du Eguzkik

Donostiako Udalak iragan osteguneko udalbatzarrean iragarri zuen moduan, zaborren tasa % 26,5 igoko du, 2025eko urtarriletik aurrera, Hondakinen 7/2022 Legeak horretara behartzen duela argudiatuta. Eguzkik, ordea, salatu du legea kostuei begira aplikatzen duela soilik, eta... [+]


Garbitzaile batek gurpil-aulkian ekin behar izan dio lanari Iruñeko Mendigoiti ikastetxean

Maria Elena Escudero 56 urteko emakumea azkenean Mendigoiti ikastetxeko bere garbitzaile lanera itzuli behar izan da ostegun honetan, Iruñeko Mendillorri auzoan. Asteazkenean ez joateko esan zioten Zaintzen enpresakoek eta ostegunean berriro baietz, aurkezteko lantokian.


Haurrekin alzheimerraz mintzatzeko gakoak

Alzheimerraren inguruan haurrekin naturaltasunez hitz egitea du helburu ‘Arrain bat bezala’ antzezlanak. “Zenbat eta lehenago landu orduan eta gutxiago estigmatizatzen da”, nabarmendu du Ana Maestrojuán zuzendariak.


Wikipediaren hizkuntza gutxituen biltzar batean bizitakoak

Lanopor egun batzuk izan nituen joan den astean. Oporrak ziren, baina ordu batzuk dedikatzen dizkiodan afizio bati emanak izan ziren, biltzar batean inbertituak: hotelean lo eta hotel bereko areto batean jardunaldiak goiz eta arratsaldez. Ordu gutxi batzuk geratzen ziren hiria... [+]


Lapurdi zeharkatzekoa duen AHT proiektuaren aurka mobilizatzeko deia luzatu dute

Lapurdi zeharkatuko lukeen AHT egitasmoa aitzina doala salatu du ingurumenaren alde dabiltzan elkarteen artean osaturiko CADE kolektiboak. Urriaren 12 eta 13rako jarri du hitzordua, Gironda eskualdean Lurraren Altxamenduak sareak antolaturiko protestari sostengua erakutsiz.


Uri Tzafon mugimendua: Jainkoaren izenean, Libano kolonizatzera

Uri Tzafon 2023ko martxoan sortu zen, ehunka batzuk kide dira, baina milaka jarraitzaile ditu jada eta tinko jarraitzen du bere ideia nagusia saltzen: Libanoko Litani ibaitik hegoalderako lurraldea Galilearen iparraldea da, beraz, "koloniza dezagun".


2024-10-03 | Leire Ibar
UGTk Euskotreneko hizkuntza eskakizunen aurka jarritako eskaera atzera bota du EAEko Justizia Auzitegiak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzera bota du UGT sindikatuak Euskotreneko egonkortze prozesuko euskara eskakizunen aurka egindako eskaera. UGT sindikatuak horren aurka eskaria egin zuen eta epaileak azpimarratu du eskakizunak UGTk berak sinatutako lan-hitzarmenean onetsita... [+]


Nafarroako Gobernuak etxebizitza publikoen eskariaren %3 baino ez du asetzen

Alfaro kontseilariak “aurreko hamarkadetako politika espekulatiboak” kritikatu ditu eta kolaborazio publiko-pribatuaren aldeko apustua egin du Foru Legebiltzarrean. Helburu gisa jarri du Europa erdialde eta iparraldeko datuetara heltzea. Etxebizitzaren esparruan lan... [+]


Eguneraketa berriak daude