Maiztasun hiztegia: XX. mendean gehien idatzitako hitzak
Nork erabiliko du hiztegia? Horixe galdetu diogu hiztegiaren egileetako bati, Mirian Urkiari. Hizkuntzaren alorrean lanean ari direnak dituzte gogoan. Jolasa dirudien CD-ROMak bilaketa mota asko ditu. Lemak eta aldaerak bila daitezke, hau da, hitzaren forma estandarra eta hitz horren aldaerak. Lema eta aldaera horiek modu askotara bila daitezke, hitzaren hasiera moduan, hitzaren bukaera moduan, hitzaren zati bat dela edo berak hitz osoa osatzen duela. Alegia, «zakur» hitza bilatzeko eska dezakegu ala zakur hitzarekin hasitako lema guztiak edo zakur hitzarekin amaitzen diren guztiak. Bertsolariak adibidez, «zale» edo «-tasun» eska ditzake hitz bukaera gisa eta bertsotarako zerrenda oparoa aterako zaio. Bilaketa zehazteko XX. mendea lau garaitan banatuta dago: 1900-1939 -36ko Gerra ere hartzen duena-, 1940-1968 -euskara batua sortu zen artekoa-, 1969-1990 -Euskaltzaindiaren arau eta gomendioak atera bitartekoa- eta 1991-1999 -araugintza berriaren garaia-. Euskalkiak ere aukera daitezke, bizkaieraz, gipuzkeraz, lapurtera-nafarreraz, zubereraz, euskara batuan eta sailkatu gabe daudenetan bilatzeko. Bilaketa mugatuagoetarako generoen sailkapenak ere laguntzen du; hamabost generotan daude banatuta lemak eta aldaerak.
Maiztasun hiztegiak, lema eta aldaeren erabilera maiztasun kopuru soilak emateaz gain, erabilienen sailkapenak ere egiten ditu. Urkiak esan digu nola 250 lema erabilienak corpusaren erdiak diren. Horren arabera euskaraz hiztegi pobrea erabiltzen ote dugun galdetu diogu: «Ez, horrek esan nahi du hitz batzuk oso maiz erabiltzen ditugula eta beste batzuk askoz ere gutxiago». Lema erabilien horietatik, euskara ikasi nahi duetenentzako hasierako hiztegia atera daitekeen galdetu diogu: «250 lema erabilienak corpusaren erdia izateak esan nahi du lema horiek oinarri-oinarrizko elementuak direla, baina kontuz, hiztegi horrekin komunikatzeko gai izango ginatekeela asko esatea da. Gure datu-basea idatzitako dokumentuetatik osatu dugu. 250 lema erabilien horietan ‘ogia’ eta ‘mahaia’ hitzak beharbada ez dira azalduko eta hitz horiek eguneroko bizitzan funtsezkoak dira».
Beraz, 250 lema erabilienak ikasita euskaraz berriketan ez gara moldatuko baina CD honetako hitzekin, atzizkiekin jolasean hasten bagara mila bitxikeria topatuko ditugu.
Maiztasun hiztegiarekin, hitz eta zenbakiekin, jolasean hasi gara eta hainbat proba eginda honelako adibideak topatu ditugu.
"EITB euskalduna, zuzendaritzatik hasita!" lelopean, otsailaren 25ean egingo dute elkarretaratzea, asteartean, EITBko ELA, LAB eta ESK sindikatuek nahiz Aldatu Gidoia ekimenak deituta.
Lizarraldean euskara sustatzeko lana egiten duen Bagara elkarteak egin du salaketa: "Sorkuntzarako gaitasuna bultzatzen da eta pentsamendua kritikoa lantzen, hori guztia ikuspegi ludikotik, gozamenean oinarrituta".
Future Game proiektuak EAEko gazteen osasun mentalaren inguruko ikerketa egin du. 18-35 urteko gazteen %87,7ak osasun mentaleko tratamenduak osasun publikoak bere gain hartu beharko lituzkeela pentsatzen du; %64,5ak osasun mentalaz hitz egitean haien iritzia kontuan hartzen ez... [+]
Ukrainako gerra hasi zenetik, bi potentziak ez dira mahai beraren bueltan eseri. Negoziatu egingo dute nola amaitu gatazka belikoa. Ukrainako presidenteak, ordea, esan du ez duela mahai horretan adosten den ezer onartuko, bera ez baitute gonbidatu.
2021ean hasi ginen Guggenheim Urdaibai proiektuaren inguruko lehen oihartzunak entzuten…Bai ala bai egingo zela esan zigun orduko Unai Rementeria ahaldun nagusiak. Bere esanak indartzeko, 40 milioi euro utzi zituen “blindatuta” museoak eraikitzen zirenerako... [+]
Lau urteko kartzela zigorra, zazpi urteko inhabilitazioa eta hiru urtez 12 urteko biktimarengandik urruntzeko agindua eman du Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak. Neskari 6.000 euro ere ordaindu beharko dizkio erasotzaileak kalte-ordainetan.
$LIBRA izeneko kripto-txanponean inbertitzeko deia egin zuen Argentinako presidenteak sare sozialetan. Une batean 4.500 milioi euroko balioa izatera iritsi zen arren, ordu gutxiren ostean behea jo zuen kripto-txanponak eta galera asko eragin zizkien bezeroei. 100 salaketa baino... [+]
Estatu Batuen muga-zergak nahiko buruhauste ez balira, pasa den asteko albiste xalo samar batek dardara-uhinak helarazi ditu mundu-parte handi bateko otordu-mahaietaraino: Japoniako gobernuak bere arroz-gordekin estrategikoetako 210 mila tona merkaturatzeko agindua eman du,... [+]
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea... [+]
44 urte ditu, ama mexikarra, eta eskoziarra aita. Mexiko Berrian jaio zen, Utah-n hazi, eta duela hogei urte izan zuen euskararen berri, Cadizen Zinemagintza ikasten ari zela, norbaitek abizen euskalduna zuela esan zionean. Duela bi urtetik Donostian bizi da eta euskara ikasten... [+]
Irakasleek urtetan pilatutako jakintza kontuan hartzea, klaustroek erabakiak hartzeko autonomia bermatzea, IKTen “uneoroko erabilera” sustatzen duten planak geldiaraztea, eta ikasgeletan aldaketa metodologikoak sartu aurretik dituzten ondorioak tentuz aztertzea... [+]
«I will overturn, overturn, overturn, it[…]»
Ezekiel 21:27 – King James Version
«Algoritmo guztien gainetik, algoritmo guztien azpitik»
Xabier Landabidea
Deseroso nago, deseroso gure jendarteak teknologiarekiko hartu duen jarrera kasik... [+]
Hizkuntzarako ere gurasoak haurrentzako eredu direla kontuan hartuta, euskararen erabilera eta irakaskuntzari buruz sentsibilizatzeko helburua duen hamabostaldia antolatu dute Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek. Martxoaren 15etik 30era guraso... [+]
Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.