Fernando Maiora: «1815ean Artaxoako gazteria euskalduna zen»
Artaxoan euskara aspaldi galdu zela uste izan da. Zuk ustea ustela dela frogatu duzu...
Nola hasi zinen lanean?
Artaxoarrek izandako tira-biretatik aipa iezaguzu bat.
Euskararen albiste berriagoak ere topatu dituzu ezta?
Garaiko bizimoduaz anitz erakusten al dute prozesuek?
Bestalde, agiriek erakusten dute garaiko artaxoarrek herriari eta hizkuntzari zioten maitasuna ikaragarria zela. 1790ean Artaxoako udalak, txandroek »jauntxo esaten diezue Gipuzkoan», elizak eta herriko ilustratuak bat egin eta erdi ezkutuka idatzia bidali zioten Espainiako erregeri orduko eskribaua ordezkatu ziezaieten. Eskribau berria nor nahi zuten ere jarri zuten: "…Rafael de Ororbia (…) escribano real que se alla a residencia en los valles de Amescua, es el mas proporcionado para (…) dar ebasion a las escrituras y dilixencias que ocurran a los vecinos y no puede desenpeñarlas dicho Nuin (eskribau zaharra) ya que el enunciado Ororbia como natibo de esta referida villa, posee la lengua bascongada, que es la que comunmente se usa en la misma…".
Nola liteke XIX. mendeko hondarrera arte euskaldunak izan diren herrian, jendeak euskara duela 500 urteko kontua dela pentsatzea?
Ikerketan zein zailtasun izan dituzu?
Laguntza ere izan dut, zorretan nago Rafael Carasatorre Vidaurre etxarriarrarekin. Maisua da niretzat.
Nola izan da argitaratzea?
Jose Maria Jimeno Jurio artaxoarra zen, harremanik ba al zenuten?
Letra larriz idatzitako kultura eta ingurumari akademikotik kanpokoa izan arren, euskararen historiografia goitik behera astindu duzu Artaxoan euskarak XX. mendearen atariraino iraun zuela frogatuz. Zer sentitzen duzu?
Artaxoako euskarazko zazpi esaldi dira Fernando Maiora jaunak, agiri zaharren mendeetako hauts artetik berreskuratu dituenak. Asko ez badira ere, hizkuntz balio handikoak zaizkigu, orain arte herri honek euskaraz eskain zezakeen guztia (eta ez zen gutxi) bere toponimia euskalduna eta bertako gaztelanian gordetako euskal hitzak baitziren, XX. mendearen hasieran bertako azken euskaldunak hil eta gero.
Esaldiok erakusten dituzten Artaxoako euskararen bi ezaugarri ikusiko ditugu hemen.
Aditz laguntzaileari dagokionez, NOR-NORI-NORK paradigmako forma bat irakur daiteke: "erran diaizudala", garai batean egun baino hedatuagoa zen "derauzut" formaren eratorria dena.
Erakusleen alorrean, hiketan jaso den "ator gona" aginduaren barruan "hona" erakuslea g protetikorekin ikus daiteke. Aurkikuntza honek honelako erakusleen isoglosen eremua zabaldu digu, orain arte arrastorik ere ez baikeneukan Artaxoan halakorik esaten zenik, gaur egun Aezkoan esaten den bezala, eta garai batean Itzarbeibarren, Eguesibarren, Erroibarren, eta Artzibarren esaten zela dokumentaturik dagoen bezala.
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.
-------------------------------------------
Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]