Fernando Maiora: «1815ean Artaxoako gazteria euskalduna zen»
Artaxoan euskara aspaldi galdu zela uste izan da. Zuk ustea ustela dela frogatu duzu...
Nola hasi zinen lanean?
Artaxoarrek izandako tira-biretatik aipa iezaguzu bat.
Euskararen albiste berriagoak ere topatu dituzu ezta?
Garaiko bizimoduaz anitz erakusten al dute prozesuek?
Bestalde, agiriek erakusten dute garaiko artaxoarrek herriari eta hizkuntzari zioten maitasuna ikaragarria zela. 1790ean Artaxoako udalak, txandroek »jauntxo esaten diezue Gipuzkoan», elizak eta herriko ilustratuak bat egin eta erdi ezkutuka idatzia bidali zioten Espainiako erregeri orduko eskribaua ordezkatu ziezaieten. Eskribau berria nor nahi zuten ere jarri zuten: "…Rafael de Ororbia (…) escribano real que se alla a residencia en los valles de Amescua, es el mas proporcionado para (…) dar ebasion a las escrituras y dilixencias que ocurran a los vecinos y no puede desenpeñarlas dicho Nuin (eskribau zaharra) ya que el enunciado Ororbia como natibo de esta referida villa, posee la lengua bascongada, que es la que comunmente se usa en la misma…".
Nola liteke XIX. mendeko hondarrera arte euskaldunak izan diren herrian, jendeak euskara duela 500 urteko kontua dela pentsatzea?
Ikerketan zein zailtasun izan dituzu?
Laguntza ere izan dut, zorretan nago Rafael Carasatorre Vidaurre etxarriarrarekin. Maisua da niretzat.
Nola izan da argitaratzea?
Jose Maria Jimeno Jurio artaxoarra zen, harremanik ba al zenuten?
Letra larriz idatzitako kultura eta ingurumari akademikotik kanpokoa izan arren, euskararen historiografia goitik behera astindu duzu Artaxoan euskarak XX. mendearen atariraino iraun zuela frogatuz. Zer sentitzen duzu?
Artaxoako euskarazko zazpi esaldi dira Fernando Maiora jaunak, agiri zaharren mendeetako hauts artetik berreskuratu dituenak. Asko ez badira ere, hizkuntz balio handikoak zaizkigu, orain arte herri honek euskaraz eskain zezakeen guztia (eta ez zen gutxi) bere toponimia euskalduna eta bertako gaztelanian gordetako euskal hitzak baitziren, XX. mendearen hasieran bertako azken euskaldunak hil eta gero.
Esaldiok erakusten dituzten Artaxoako euskararen bi ezaugarri ikusiko ditugu hemen.
Aditz laguntzaileari dagokionez, NOR-NORI-NORK paradigmako forma bat irakur daiteke: "erran diaizudala", garai batean egun baino hedatuagoa zen "derauzut" formaren eratorria dena.
Erakusleen alorrean, hiketan jaso den "ator gona" aginduaren barruan "hona" erakuslea g protetikorekin ikus daiteke. Aurkikuntza honek honelako erakusleen isoglosen eremua zabaldu digu, orain arte arrastorik ere ez baikeneukan Artaxoan halakorik esaten zenik, gaur egun Aezkoan esaten den bezala, eta garai batean Itzarbeibarren, Eguesibarren, Erroibarren, eta Artzibarren esaten zela dokumentaturik dagoen bezala.
WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]
Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]
2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.
Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]
"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.
Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]
.jpg)
Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.
Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]
Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]
Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.
MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.
----------------------------------------------
Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]
Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]
Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]
Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]