Agenda 22


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Hara eta hona

Zumaian izan naiz apirilean. Baina Bidarrain ere bai. Bidanian eta Zaldibian, eta Iruñean eta Altsasun. Galdakaon eta Bilbon. Amurrion eta Irunen... Askotan ez gara ohartzen bertsotako ibiliak zenbateraino aberasten gaituen. Jakingo nuke gustura joan zen hilean zenbat euskaldunek izan zuen zoria gure Euskal Herri polikromatuan zehar hainbeste, eta hain bitxi ibiltzekoa. Politikaririk entzutetsuenek ez segur aski, esparru txikiagoan aritu baitira bozak biltzeko lanean, nahiz handiagora begiratzen dutela esan. Txanponaren ifrentzuan, bertsotako ibiliak berak galarazi zidan Baigorrin, Erramun Martikorenaren plaza-agurra bizi ahal izatea.


Azokatik erakustazokara

Bilbo Bilbo da. Ez zidan oraintxe aitortu Jon Sarasuak, bertsotan gustura, hiri handietan aritzen zela. Entzulearen ezaugarriez ari zen, jakina. Entzule jakin haren aurrean, "bestela" kantatuz gozatzen zuenaz. Eroso aritzen naiz ni ere Bilbon gehienean. Eta norbaitek edo zerbaitek lortzen badu ez nadila erabat eroso aritu, nire aldeko tantotzat jasotzen dut hori ere. Erriberako merkatuan, Ander Lipusen gidaritzapean, eta tarteka Zea Maysekoen musikak lagundurik, saio berritzaile samarra saiatu genuen Igor Elorza eta biok. Betikotik urrun, oraindik sabeleko tximeletak bizirik dirautela sentitzeak narama tantoa nire egitera. Gainera, aurten Bertsolari Txapelketa Nagusiaren finala Barakaldon izango dugu. Pentsa daiteke, eta ez da oker ibiliko hala uste duena, lurraldetasunari buruzko diskurtsoa behingoz praktikan jartzeko abaguneari heltzea erabaki dugula. Baina Barakaldora joatearen arrazoia izan daiteke sakonagoa ere. Sarasuak zioen bidetik, bertsolariak nortsu izan daitezkeen aintzat hartuta, gaien formulazioa eta tratamendua zer-nolakoa izan daitekeen aurrikusiz, onar dezagun, euskal herria izateaz gain, Barakaldo izan daitekeela bertsoetarako gure leku naturala. Bada, jada.


Eredu?

Oreretan ere izan naiz, ahozkotasunari buruzko hitzaldi bat ematen. Beste bat. Hautsak harrotu ditu Hezkuntza Sailak B eta D ereduko ikasleei egin dien hizkuntza-azterketaren emaitzak. B ereduan bi herenek eta D ereduan heren batek ez du nonbait froga gainditu. "Misiolari baten moduan" herriz herri eta hitzaldiz hitzaldi gabiltzanok aspaldian esan genuen. Agenda 22 honetako lehen bi orriak dira lekuko. Ez noa gehiago esatera. Zoragarria izan da gaur goiz-alban jaiki eta eman ez didazun musua.


Zuri-beltzean

Telebista kamerek izugarri baldintzatu dute gizartea. Futbolean ere desberdin egiten dute orain haurrek. Lehen, futbola herriko zelaian ikusten genuenean, dena ikusten genuen, baina behin. Orain, hainbeste kamera dauden leku batean, jokaldirik distiratsuenak hartzen dituzte, eta haurrek jokaldi batzuk ikusten dituzte, baina askotan errepikatuak, goitik nahiz behetik, ezkerretik nola eskumatik. Gainerakoa, ez zaie interesatzen. Bertsoekin ere beste hainbeste gertatzen da. Zaldibian ginen Amets Arzallus eta biok. Aldareko santuak ere aspertzeko adinako saioa egin genuen. Denetik joango zen: ona, txarra, erdipurdikoa... Une jakin batean, maskuria lehertzear neukala, nire bertsoa amaitu eta Amets hasteko momentuan, komunera altxa nintzen. Harako bertarako, ez zen beste munduko ezer pasa. Joan, egin, itzuli eta segi. Telebista kamerek hartu zuten ordea! Eta "paseilloa" ez zenez telebistagarri, eten bat eginda eman zuten saioa, etena disimulatzen saiatu gabe, asmo onez. Hauteskunde kanpaina zen eta politika gaietan-edo ari ginen. Hurrengo egunetan inork ez zidan saioaren edo bertsoren baten kalitateari buruz hitz egin. Batek baino gehiago galdetu zidan ordea: "Zer kantatu huen ba, ez botatzeko?". Esan dezadan bidenabar, Amets zuzenean joan zela Zaldibiatik Bruselara, Boli Kostatik Belgikara futbol-eskola batera ekartzen dituzten haurrei buruzko erreportaje bat egitera. Kamera bat ez ikustetik haien pean bizitzera egingo dute jauzi.


Absurduari eutsi

Apirilean zehar ez da den-dena lana izan. Euskal Herriko Itzulian ibili naiz Xaprerekin. Xapre, aldizkari honetako protagonista nagusi izan zena hain zuzen ere duela hiruzpalau aste, lehen aipaturiko Amets Arzallusek mihitik nola tira asmatu zuelako.
- Jendeak pentsatuko dik: "Zer egin du horrek hor azaltzeko?"» bota zidan kezkatuta zaldibiarrak, ARGIA garrantzitsua dela jakinean.
- Lasai, Xapre» erantzun nion. Hi ez haute egiten duanarengatik azaltzen, ez egiteko abildadea daukaalako baizik.
Uste baino gehiago korapilatu zait agendaren kontaera. Zaldibia eta kamerak, kamerak eta futbola, eta Amets Zaldibiatik futbolariengana joana, Xapre Zaldibikoa eta Xapre Amets elkarrizketaren egile duela...
- Mundua txikia duk, izan ere» esan zidan behin Xaprek Euskal Herriko Itzulian.
- Ez... Geuk txikitzen diagu» erantzun nion lasai asko zigarrokina hankapean itzaliz.
Bi herenei eta herenari horrelako gauzak irakasten saiatu behar genuke. Agian orduan, aurkituko liokete hizkuntzari orain aurkitzen ez dioten xarma hori. Absurdua, bidezko ez ezik, bide ere bada gurea bezalako egoera absurduetan.


Etorkizunik ez

Estresa zer den ustez badakit: etorkizunaz kezkatzea orainaz baino gehiago. Luxua da estresa, definizioz. Afrikako zenbait hizkuntzatan ez omen dute "etorkizun" adierazten duen hitzik. Etorkizunaren premiarik ez dutelako. Egunean egunekoa badute aski buruhauste. Nik nire etorkizun hurbilari begiratua bota diot, eta estresatu egin naiz. Lan handiak dauzkat maiatzerako. Agendak baditu beltzune eta zirriborro ñabarrak, ikuiluko bonbilek adina. Horrelakoetan, ez itotze aldera, txikitik hasi behar izaten omen da, eta alde horretatik ez nabil gaizki. Lehen saioa, maiatzaren lehenean, Orexan, Gipuzkoako herririk txikientsuenean. Halere, edo horrexegatik, handiak egitera joango gara Xabier Amuriza eta ni.


Azkenak
Bost greba egun berri iragarri dituzte Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoan

LABek, STEILASek, ELAk eta CCOOek greba egutegi bateratua aurkeztu dute Bilbon: martxoaren 25, 26 eta 27, eta apirilaren 1 eta 2. Egungo hitzarmenak aldarrikatutako edukietatik urrun kokatzen direla adierazi dute, "bai sukaldearen eta garbiketaren kolektiboan zein... [+]


2025-03-11 | Hala Bedi
Izanen gazte aldizkaria jaio da

Euskal Herriko literatura gaztearen eta idazle hauen topagune bilakatu nahi den proiektu berriaren inguruan hitz egingo dugu gaur.


2025-03-11 | Euskal Irratiak
Daniela Albizu euskaltzale eta abertzaleari plaza bat eskaini diote Urruñan

Larunbatean, martxoaren 8an, Urruñako herriak Daniela Albizu izena ezarri dio herriko etxearen aitzineko plazari, emazte abertzale honen memoria omentzeko.


Gurutzetako Ospitaleko Larrialdiak “kolapsoaren ertzean” daudela salatu du ESK sindikatuak

Barakaldoko ospitaleko larrialdi zerbitzuan sufritzen ari diren "saturazioa larria" dela ohartarazi du sindikatuak. Pazienteak korridoreetan artatu dituztela eta krisia kudeatzeko "behar adina langile" ez dagoela salatu du. Errealitate horren aurrean... [+]


2025-03-11 | Estitxu Eizagirre
Makroeolikoez hitzaldia Andoainen eta egunpasa Aranon
Komunitatean hitz egin eta kultura sortu, haize-erroten aurrean

Komunitatea bildu, pilpilean dauden gaiez hitz egin, informazioa trukatu eta beste herrien esperientziak ezagutzea da herritar kritikoek egiten duten lehen ekintza, makroeoliko bat herrian jarriko diotela jakiten duenean. Halaxe egingo dute martxoaren 13an Andoainen: mendi... [+]


‘Statu quo’-a mantentzea espero da Groenlandiako hauteskundeetan, Trumpen presiopean

Inkesta gehienen arabera, Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokrataren arteko aliantzak jarraituko du indarrean parlamentuan. Herrialdeko lehen ministro Mute Egedek hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen, AEBen "kanpo presioek"... [+]


2025-03-11 | Joan Mari Beloki
Euskal Herria Europa berrian

Ukrainako gudaren amaierak ondorio sakonak ekarriko ditu Europa osora. Europako elite ekonomikoek beren indar guztia jarri dute guda-zelaian eta galdu egin dute. Galtzaileek, elite globalistek, beren egitasmo kuttuna galduko dute, Europako Batasuna, eta Bruselatik europar... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-11 | ARGIA
Euskal Herria antimilitarista dela aldarrikatuko du EH Bilduk apirilaren 20ko Aberri Egunean

Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.


Duela bost urte baino %155 aldiz arma astun gehiago inportatzen ditu Europak

Ukraina da munduan arma gehien erosten dituen herrialdea; munduko erosketa guztien %8,8. Merkatuaren ia erdia kontrolatzen duena, berriz, AEB dira: Europak erosi dituen armen erdia baino gehiagok jatorri estatubatuarra dute.


Euskara bihotzean eta erdara ezpainean

Azterketak amaitzearekin batera ohikoak bihurtu dira ikasleriaren artean, urteko garai honetan merkeak diren hegaldiak hartu eta adiskideekin bidaiatzea. Horrela egin dut neuk ere eta Londresera joateko aukera izan dut. Ildo beretik, bertan “euskaldun” pilarekin egin... [+]


2025-03-11 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Ukrainako “eskarmentua” Asia Ekialderaino heltzen ari da

Maiatzaren 12an Filipinetan egingo diren Bongbong Marcosen agintaldiaren erdiko hauteskundeek eman dezakete argibideren bat herritar xeheen artean kezka noraino errotu den begiztatzeko.


Eskolako guraso taldean nola informatu euskara hutsean, erdaldunak haserretu gabe

"No entiendo, en castellano por favor" eta gisakoak ohikoak dira eskolako guraso Whatsapp taldeetan, baina Irungo Txingudi ikastola publikoan euskara hutsean aritzeko modu erraz eta eraginkorra dute, behar duenarentzat itzulpen sistema berehalakoa ahalbidetuta.


2025-03-11 | ARGIA
Petrolio-ontzi bat erregaia isurtzen ari da Ingalaterrako kostaldearen aurrean eta egoera “oso-oso kezkagarritzat” jo du Down Streetek

Petrolio-ontzi batek eta zamaontzi batek elkar jo dute astelehen goizean Ipar Itsasoan, Ingalaterrako ipar-ekialdean. Talkak Jet-A1 erregaia zuen petrolio-ontziaren tanke bat apurtu du eta kezka da nagusi, izan ditzakeen ondorio ekologikoengatik.


Eguneraketa berriak daude