Net Hurbil: Garraioaren ezkutuko zorrak herritarron bizkar


2021eko uztailaren 27an
Iñaki Mendigurenek joan den martxoan ARGIAn plazaratutako Zahietan zuhur, irinetan ero artikuluan kritikatzen zituen gure ingurumenaren hondamendiaren erantzukizuna herritarren bizkar ipintzen dituzten agintariak. Hainbat argudioren artean, Le Monde Diplomatiquek urtarrilean energiari buruz kaleratutako dossierra aipatzen zuen, eta tartean Philippe Mühlstein ingeniariaren artikulua: Les ravages du mouvement perpétuel (Betiereko Mugimenduaren sarraskiak). Bi hilabeteren bueltan ipintzen ditu sarean Diplok bere artikuluak, eta orain Dossier Energie osoa libre irakur dezake interesa duenak.

Sail horretako artikulu bat da esku artean duguna. Philippe Mühlstein ingeniaria da eta trenbideetan ari da lanean. Attac (Herritarren Laguntzeko Salerosketei Zergak ipintzearen aldeko Elkartea) erakundean Kontseilu Zientifikoaren kide da. Hainbat ikerketa egin ditu Mühlsteinek Attac barruan, hala nola, Les transports au service de la mondialisation capitaliste, Sur la «libéralisation» du transport ferroviaire eta La politique européenne des transports et le Traité constitutionnel.

Le Monde Diplomatiqueko artikuluan honela idatzi du ingeniariak: "Trafikoak eztanda egin du »azken hamarkada hauetan giza garapena jasanezin bilakatuz» eta hau zuzenean dago lotuta mundializazio neoliberalaren mekanismoei. Kontua da ahalik eta preziorik txikienetan eramatea kontsumoa dagoen zonaledetara baldintza sozial, fiskal eta ingurugimenezkorik kaxkarrenetan ekoiztu diren produktuak, horrela enpresa hauetako etekinak bidean galdu ez daitezen. Horretarako 'liberalizatu' da garraioa eta horretan jaraitzen du".

Garraio hori egiteko modu ezberdinak daude, eta garraiobide bakoitzak maila ezberdinetan aprobetxatzen du energia. Abiadura Handiko tren batean doan bidaiaria energia gastu berarekin 4,5 aldiz urrunago iritsiko da autoan doana baino, eta 9,5 aldiz urrunago hegazkinean doana baino. Herri barruan autoan kilometro bat egiten gastatuko duen energiarekin autobusean 2,5 egingo ditu eta tranbiarekin 11 kilometro.

Merkantzien garraioan ere ezberdintasunak izugarriak dira. Tona batek kamioiz kilometro bat egiteko behar duen energiarekin ibaiez (Europan oso zabalduta dago garraiobide hau) 2 kilometro egingo ditu, 4 kilometro trenez eta itsasoz 5.

Autoek energia hain gaizki probestearen arrazoia bitxia da, Mühlstein ingeniariaren aburuz: azken hogei urteotan asko aurreratu da motoreen errendimenduan, baina aldi berean klimatizazioa zabaldu da, autoak handiago eta pisuago egin, segurtasun neurriak areagotu, 4x4 autoak popularizatu... eta guzti hauen poderioz urteotako hobekuntza energetikoa deusetan geratu omen da. Gaur Europar Batasuna osatzen duten 25 herrialdeen artean 1990etik 2002ra %20an handitu zen bideetako trafikoa, %30ean kamioiz eramandako merkantzia kopurua, eta ororen buru %20an negutegi efektua eragiten duten gure gasak.

Beste xehetasun bitxi bat: munduan eguratsera jaurtikitzen ditugun gasen kalkuluetatik kanpo uzten da airezko trafikoak eragindakoa. Gauza da emisio guztien %3a dela hegazkinek eragiten dutena, baina garraioek eragindakoak bakarrik kontatuz %13koa, eta trafikoa urtero %6-%7 igotzen da 1995etik. Horra zer nolako tranpa txikia egin diegun hegazkinetan ibiltzen ez diren herritar txiroei (munduaren gehiengoari) gas horien kontrola denon artean planifikatzerakoan.

Kosteak sozializatzeko tresna

Garraiobideek urteotan eztanda egitea beren merketasunean oinarritzen da. Eta honen atzean zera dago: "Dumping soziala gertatu da, marinelak eta kamioietako txoferrak gaurko esklabu moderno bilakatu dituena, trafikoa ugaritzearekin batera giza eskubideei eta ingurumenari eraso diena". Mühlsteinek badaki garraio merkeen gain ekonomia eraikitzea ez dela gaurko kontua. Gure herri eta hirien antolakuntza bera horren gainean dago prestatua, zer esanik ez gure inguru osoa urratzen duten autopista ugariena. Baina azken urteotan urrats bereziak eman ditu liberalizazioak.

Modan dauden "Zero stock", "Just-in-Time" eta horrelako beste metodoek ekarri dute garraioak biderkatzea. Baina stock edo almazenen kudeaketan lortzen diren aurrezkien atzean zera ezkutatzen da: etengabeko zirkulazioan dabilela "stock ibiltari" erraldoi bat. Honek posible egiten du produktu batean parte hartzen duten prozesuak deslokalizatzea, baldintzarik merkeenak eskaintzen dituzten lekuetara.

Hau oso argi erakusten duten adibideak Wuppertal erakunde alemaniarrak eskaini zituen 1993an. Ordurako, garai hartan yogurt marrubidunez betetako pote batek bere baitan 3.500 kilometroko bidaia egin zuten osagaiak zeuzkan. Ondoko urteetan kilometro horiek asko ugarituko ziren. Erokeria horretan ez dira falta adibide surrealistak ere, eta bi aipatu ditu Mühlsteinek: Alemaniako industria batek patatak Italiara bidaltzen ditu, hemen behar bezala zatitu eta berriro Alemaniara eraman eta saltzeko; Danimarkako beste enpresa batek ganbak Europa osoan barna (gure autobideetatik pasaz) Marokora igortzen ditu han azala ken diezaieten; eta ostera buelta Danimarkara, hemendik komertzializatzeko.

Produktu batean dauden prozesu eta osagai ezberdinetako bakoitzean orain enpresa handiek preziorik onenak bilatzen dituzte. Eta prozesu batetik bestera, garraioa: kilometroak eta kilometroak. Hau posible izan dadin, garrantzizkoa izan da garraio sektorea desregulatzea. Marinelen artean aspaldi nagusitu ziren bandera bitxienak »petroliontziak hondoratu direnean eta beste hainbat istriputan ezagutu ditugu horietako asko» eta bi sosen truke lan egiten duten langileak. Europako errepideak berriz, jadanik klasiko bihurtu diren Willy Betz kamioietatik hasita, bolanteari itsasirik bizi diren esklabo gizajoz gainezka daude. Horiek dira gaurko liberalismoaren esklabo berriak.

Baina badira lan sistema berri hauen ozpinak irentsi behar dituzten gehiago ere: gu guztiok. Herritarrok eta gu bizi garen ingurumenak hutsaren truke nozitzen ditugu garraio trafiko burugabe honen ondorioak. "Garraioak dira enpresa pribatuen kosteak herritar guztiei ordainarazteko modurik onena" idatzi du Mühlstein ingeniariak.

Baina herritarrok ere, gure mugitu beharrarekin, kate berari lotuta gaude. Hirigintza osoa eta bizimodua autoari eta garraio merkeari lotuta dauzkagu. Industria jabe handiek beren negozioak dauzkaten bezala. Mühlsteinek, hain zuzen, garraio tarifen merketasun horretantxe ikusten du egin behar dela indar. "Energia kontsumoa eta garraioek eragindako kutsadura mugatzeko, garestitu egin behar dira erregai fosilak eta CO2 emisioak arautu".

Garestitze honek mugimenduak gutxitzea ekarriko luke, eta lehen begiratu batera bitxi egiten da horrelakorik planteatzea. Baina Le Monde Diplomatiqueko artikuluan horixe da proposatu duena Mühlsteinek ekonomiaren deslokalizatzea eteteko. "Auzitan ipini behar dugu 'ongizatea + modernitatea= mugimendu ugari' dioen ekuazioa. Lan zaila daukagu horretan, mende erdiko prestaketa mentalari gailentzeko, sakon sustraitutako irudi sozialak sortu baitituzte. Zehazki esateko, kultur aldaketa bat da". Igoal ez gaude hortik hain urruti. Petrolioak 50 dolarrak gainditu ditu...

www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.


Azkenak
Osakidetzan euskaldunak identifikatuta: arta euskaraz bermatzeko bidean pauso bat?

Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]


“Udalak onartu duen HAPOaren ondorioz, Kabia egoera ezegonkorrean dago”

Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]


Anestesia, Delirium Tremens, Zea Mays, Talco, Zetak eta Naxker Hatortxu Rockeko iragarpen berrien artean

24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.


Izaki Gardenak
Kantuak euria atertu zuenekoa

Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.

-----------------------------------------------

Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]


Trumpek gelditzeko eskatu dio Putini, eta Errusiak dio bake akordiorako ia prest dagoela

Zelenskiri Ukrainako gerra amaitu behar duen bake akordioa "arriskuan" jartzea leporatu ostean, Putini egin dio errieta Trumpek bere sare sozial Truth Socialen. Sergei Lavrov Atzerri Ministroak adierazi du bake akordioa adosteko prest dagoela Errusia. Kievek jakinarazi... [+]


Eguneko zentro publiko baten beharra aldarrikatu dute Uribe Kostako herritarrek

Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.


2025-04-25 | Enbata
Herriek (ere) asko egin dezakete euskararen alde

2026ko hauteskundeei begira, zutabe bat ireki du Enbata-k. Plantan emanak izanen diren zerrenda abertzaleen hautagaiei ideia kutxa bat eskaini nahi die, beren programak Herriko Etxeen eskumeneko sail ezberdinetan eraikitzeko. Hilabete honetan, Herriko Etxeek euskararen alde egin... [+]


2025-04-25 | Aiaraldea
Baso Erresilentea proiektua martxan, mendietako jasangarritasunaren mesedetan

Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.


Frantziako lehen ministroaren alabak ere salatu du “bortizki jipoitu” zutela Betharramgo ikastetxean

Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]


Analisia
Denok gaude katean

Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]


Espainiako Gobernuak atzera egin du Israelgo balen erosketan

Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.


‘Elgarrekin’ lelopean ospatuko dute aurtengo Herri Urrats maiatzaren 11n

Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.


Aurrekontu militarren handitzea salatzeko bizikleta martxa egingo dute Bilbon

Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]


Artzain Egun jendetsua, Ordizian

Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.


MADDI OIHENART
“Kantuen ikastez hasi nintzen euskara ikasten”

1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]


Eguneraketa berriak daude