Beste hamaika herriri buruz esana izango da egiatasun bertsuarekin, baina geureari buruz hain zuzena izateak kezkatzen nau ni: engainatzen erraza eta konbentzitzen zaila. Hala garela esaten dute, eta gero eta zailagoa egiten zait ukatzea.

Apirilaren 17ko hauteskundeen inguruan gaurdaino gertatu dena behintzat, aburu hori berrestera etorri da: askatasunean eta berdintasunean, hots «normaltasunean» parte-hartze politikoa bermatu beharra, argudiatu beharrekoa balitz, hamaika era eta saihets ezberdinetatik arrazoitu da. Alferrik. Batasuna lehenik eta Aukera Guztiak gero, legez kanporatuta eta hautagai izan ezinik geratu dira, egungo Europa Mendebaldetik baino iraganeko Turkiatik askoz hurbilago dagoen prozedurari jarraiki.

Orain, ordea, hautagaien zerrendak argitaratu zirenean bati baino gehiagori irribarretxoa ezpainetararazi zigun EHAK izeneko kandidaturaren bitartez helmuga bertsura hel gintezkeela iradokitzen zaigu. Funts-funtsezko kontuetaz ari garenez, nahiago dut tranpa eginez »partidu hori oraintxe arte ez da existitu praktikan» bederen helmugaraino iristea, arrazoiz beteta bide erdian geratzea baino. Baina prozedurak erreparoa ematen dit, engainu zaletasunean beste urrats bat ematen dugulako.

Hortxe baitago koska: ez dela lehenengo aldia, urrik eman ere. Egia esateko, gure ekimen politiko gehienen osagai garrantzitsua, funtsezkoa »bakarra, batzuetan» izaten da engainua. Gaitik urrundu gabe: Partiduen Legearen bultzagileek publikoki adierazi zutena ala geroztik argiago ikusi ahal izan dugun beste hau zen haren benetako xedea? Ez dagokie alde batekoei bakarrik, ez: Lizarra-Garaziko egitasmoa, jendeari adierazi zitzaion bezalaxe zen ala bazituen isilpeko addenda inplizitu nahiz esplizituak? Eta Ibarretxe planak? Adibide hutsak dira. Askoz ziri mingarriagoak ere aipa genitzake.

Ez nator engainua politikatik kanporatu egin behar dela esatera. Eskarmentu gehiegi daukat purismo horiekin neure burua engainatzen hasteko. Askotan, gainera, informazioa ongi dosifikatzea nahitaezkoa da politikan gauzak onik burutu ahal izateko. Dinamikak kezkatzen nau.

Engainuen dinamika hau omnidirekzionala delako: denak saiatzen dira ahal duten bakoitzean ziria sartzen, eta ilarako azkenak, subiranoa omen den herriak jasotzen du bilduma osoa. Bidenabar, eragozpenen bat engainu bitartez gainditzen »ahal» dugun bakoitzean, konbentzitzen ahalegintzeko arrazoi bat galtzen dugulako. Baina, morala eta antzekoak alde batera utzita, engainuaren bitartez sekula konponduko ez diren arazo horietako bat badugu mahai gainean.

Hamaika bider entzun diet bake prozesuetan aditutzat aurkezten zaizkigunei "elkarren arteko konfiantza maila sendo bat" gabe ez dutela aurrera egiten horrelakoek. Ez dute esaten elkarrentzat sekreturik ez edukitzea, oinarrizko asmoetan elkarri iruzur ez egitea baizik. Gurean, hortik oso urruti gaudela esango nuke. Areago oraindik, gehiago urrutiratzen ari garela.

Engainua gaitzat duten ipuinen artean ezagunenetakoa da bi alprojek engainatuta biluzik ibiltzen zen enperadorearena. Ipuinaren izaera pedagogikoagatik edo, istorioa onik amaitzen da, alprojentzat izan ezik. Nire lagun batek, ordea, esaten du errealitatean guztiz bestela amaitu zela gertaera hura: enperadoreak, berriro ere alprojei kasu eginez, haur salatariari begiak atera ziezazkioten agindu zuela, eta hark esandakoa errepikatzen zuen beste edonori ere bai. Engainua, beldurraren porlanarekin hartuta, egia bezain sendoa izan daiteke.

Antzeko zerbait gerta daiteke gurean ere: engainuekin arrazoiekin baino erosoago bizitzen ohitzea.