Martxoko hostoak
Hitzaldiak
"Hitzaldietan kontu gutxi argitzen duk liburuetan argitzen ez denik!", entzun diot Cesare Pavese adiskide zaharrari. "Hitzaldi bat idazteko orduan, entzule izango direnen aurpegiak ez ikustea duk okerrena!", esaka ari zait Italo Calvino bere ohiko kortesiarekin.
Bi abisu horiek, ordea, esperantza baten kontrapuntua dute: ematen dituzun hitzaldietan beti egon ohi da hizketa-gaiaz zuk baino gehiago dakien bat, eta Mogelen harako hura aitortzera behartzen zaituena: "Ikaratuko ditut neure opizijokuak, esan daijuedanian topau dodala baserritar abarkadun bat, neuk baino anatomija geijago dakijana".
Bide alternatiboak
Iragan mende hasieran, eta ez da adibide bat besterik, Txomin Agirrek Euskalerria aldizkarian argitaratu zuen Kresala; RIEVen, berriz, Garoa. Aldizkako formatuan, beraz. Horrek izan al zuen eraginik idazkuntzan, kapituluen osaketan, istorioetan ageri diren deskribapen, garapen eta interesguneetan? Eta hori baino inportanteagoa agian, idazleak seguru asko argitaratzen hasi aurretik idatzita izango zuen-eta liburu osoa: irakurleek nola jaso zuten obra? Nola egoten ziren hurrengo alearen zain? Zenbateko tarteak zeuden irakurketa batetik bestera, nola gogoratzen zuten bi edo hiru hilabete lehenago irakurritakoa?
Halaber, aztertzeko dago gerra ondoko kazetaritzaren eta literaturaren arteko harremana, eta, batez ere, batak eta besteak zer nolako elkarren arteko loturak izan zituzten gaiari eta hizkerari dagokionez. Idazleak ziren hartan jardun zuten gehienak, ez kazetariak. Horrek zer ikusi du garai hartako emaitza kulturalekin eta ondoren etorri zen kazetaritzarekin?
Jauzitxoa egin gaurko garaietara, eta hor ikusten ari gara hainbat idazle eta kazetari -edo biak batera direnak- egunero-egunero blog izeneko plazetan iritziak eta iruzkinak argitaratzen, hausnarketa literarioak egiten, dietario literarioei forma ematen. Azken bolada honetako eztabaida literario bizienak, 'Literatura eta ideologia' izenekoak, Gaztelumendiren plazan ikusi du argia, ez aldizkari konbentzionalen batean.
Baina gure literaturaren historiek apenas hitz egiten dute horrelako kontuez, liburua da beti hausnarketen materia, ez beste formatuak. Baina nago gurea bezalako hizkuntzen literaturak ezin dituela literatura hegemonikoen tresna eta metodologia berak erabili. Nago morrontza kulturalak halako zirrikitu xumeetatik hasita egiten duela bidea gure barne-muinetako mentalitatean.
Itxaropena
Usteltzen dugu, usteltzen gaitu
"Arrosaren letretan dago arrosa, Nilo hitzean kabitzen da Nilo osoa".
Izena duen oro da eta izenak dioen hori da errealitatea. Babari angula deituagatik, baba jango duzu. Ederki, baina babari angula deitzen saiatzen gara. Ezin dugu honetaz edo hartaz jardun, hitz eta gai tabuak dauzkagu. Segun eta norentzat, ez dago hilketarik, edo ez dago torturarik, edo ez dago estortsiorik, edo ez dago komunitate nazionalik... Hemengo hedabide abertzaleetan ohikoa da Espainiako gorabeherez destaina edo ironia edo burla halako batez hitz egitea, baina ez da gauza bera aplikatzen bertako gauzez hitz egiterakoan. Errealitatea izendatu gabe geratzen da. Baditugu eufemismoak ere, zerbaiten izaera mozorrotzen duten hitzak. ETAri erakundea deitzen zaio, jeltzaleentzat alderdi hitzaren deklinabideak singularra soilik onartzen du, Euskal Herria izendatzeko interes politiko adina hitz eta espresio erabiltzen dira… Baditugu disfemismoak ere, pertsonak, gauzak edo gertakariak izendatzeko modu gaitzesleak. Hainbatek el paisito deitzen dio Euskal Herriari.
Freudek esaten zuen hitzei garrantzirik ez ematetik hasten dela gertakizun injustuei ere garrantzirik ez ematea.
Hizkerak horixe du besteak beste: usteltzen badugu, usteltzen gaitu, hizkuntza ez baita errealitatea interpretatzen laguntzen duen tresna edo bitartekari bat: hizkuntza errealitatearen parte bat da. Errealitateak, ulertua eta jasoa izan dadin, hizkuntzazko izaera bat du.
Esan eta egin: horra errealitatea. Esaten duenak, egin ere egiten du. Hitzaren ahalmen artistiko zein terapeutikoak azpimarratu izan ditugu literatura eder baten izenean. Baina hitza bada krimenaren estolderietan sartzeko giltza ere. Hitza gaiztoa da, hitzak baliatzen ditugu hurkoa zapaltzeko, hitzaren bidez zuritzen ditugu gerrak eta bidegabekeriak oro. Hitza baliatu zuen Hitlerrek, hitza baliatzen du indarkeriak, hitza botere tradizionalak, hitz gaiztoen bidez eragindako basakerien kronika da, neurri handi batean, historia.
Platon adiskidearena
"Nire ideologia adiskidea dut -edo nire soldata, nire familia, nire erosotasun soziala, nire irakurleak, politikoki zuzena, ortodoxia...-, baina adiskideago egia".
Ez al zaituzte oraindik psikiatrarenera eraman?
Zaldiaren hortzak
Aukera guztiak
Sufrimendua
Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]
María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.
Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.
---------------------------------------------
Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.
Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]
Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.
Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.