William Haddican: «Estatubatuar askok uste du euskara gaztelaniaren dialektoa dela»


2021eko uztailaren 12an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

AEBetan, etxean da orain Haddican eta elkarrizketa telefonoz egin diogu. Elkarrizketak iraun duen tartean sarri galdetu digu euskaraz mintzatzen delarik, ongi ulertzen diogun. Maiatzerako tesia amaitu eta Euskal Herrira etorriko da.
.

Noiz etorri zinen lehenengoz Euskal Herrira?
Orain dela zazpi bat urte Euskal Herrira joan nintzen bizitzera. Nola baina? Garai batean Mexikon bizi izan nintzen eta han euskaldun bat ezagutu nuen. Hark azaldu zidan pixka bat euskararen historia, egoera soziolinguistikoaren berri eman zidan eta oso interesgarria iruditu zitzaidan. Handik gutxira Europara bidaiatu nintzen, eta noski, Euskal Herrira joan nintzen. Bilbo inguruan ere lagun batzuk nituen, Getxon.

Nola hurbildu zinen hainbeste euskarara?
Getxora joan nintzenean oso interesgarria iruditu zitzaidan dena, giro polita, festak, oso atsegina iruditu zitzaidan. Horregatik, Euskal Herrian bizitzea erabaki nuen. Leioan bizi nintzen eta Bilbon jardun nuen lanean, ingeles irakasle. Eskolak ematen hasi nintzen eta berehala ekin nion euskara ikasteari AEKn. Nire kabuz eta lagunekin ere aritu nintzen. Bi urte egin nituen Leioan. Orduan Hizkuntzaren Soziologia ikasten ari nintzen, EHUn. Hango soziologo eta hizkuntzalariekin harremanetan egon nintzen, Benjamin Tejerina, Koldo Zuazo eta abarrekin. Orduan erabaki nuen gehien interesatzen zitzaidana Filologia zela, ez hainbeste Soziologia. Horregatik, artean Soziologia ikasketak amaitu gabe nituela, AEBetara itzuli eta Filologia ikasten hastea erabaki nuen. Irakaslea naiz New York Universityn eta Filologia ikasten dihardut.

Soziologiatik Filologiara egin zenuen jauzia eta orain, euskararen, oiartzueraren, gaineko tesia egiten ari zara.
Historia luzea da. Oiartzunen lagun bat nuen eta herriaren berri ere banuen pixka bat. Abantaila batzuk baditu Oiartzunek, Lekeitiok bezala. Herri euskalduna da oso. Hara joana nintzela, ikusi nuen gazteen eta helduen hizkera oinarrian berdina izan arren, ezberdintasun ugari zegoela eta orain dela hiru bat urte estudio txiki bat egin nuen, bertako euskalkia nola ari den aldatzen ikusteko.

Zer ari zara ikertzen zehatz?
Tesiaren helburua da ulertzea nola ari den aldatzen oiartzuera euskara batuarekin duen kontaktuaren ondorioz. Ez da oiartzueraren deskripzioa, euskara batuarekin kontaktuan euskalkia nola aldatzen ari den interesatzen zait, batez ere.

Zein metodologia erabili duzu?
Metodologia oso sinplea da. Elkarrizketa batzuk egin ditut, helduekin, adineko jendearekin. Beste elkarrizketa multzo bat egin nuen ondoren gazteekin. Gero, bi multzo horiek konparatu ditut. Elkarrizketatuen ezaugarrietatik abiatuta euskaraz nola mintzatzen diren ikusi nahi izan dut, eta euskalkia nola aldatu den ikusi.

Eta aldatzen ari al da?
Bai, ezaugarri batzuk aldatzen ari dira. Baina zenbait gauzari eutsi ere egiten diete gazteek. Esaterako, Oiartzunen etorri naz esaten dute, eta ez etorri naiz, eta gazteek ere naz forma erabiltzen dute, hori beraz ez da aldatzen ari. Baina beste ezaugarri batzuk, t kontsonantearen bustidura esaterako, aldatu egin dira. Oiartzunen egitten esateko joera dute helduek, baina gazteek egiten esaten dute, euskara batuaren eraginez. Helduek nafar formak erabiltzen dituzte, adibidez, ikusi dut esaten dute eta ez ikusi det. Eta gazteek, helduek baino gehiago ikusi det esaten dute, gipuzkoar forma, alegia. Zea makulu-hitza ere asko erabiltzen dute helduek eta gazteek ez hainbeste. Gauza batzuk aldatzen ari dira, eta beste batzuk ez hainbeste. Oiartzuera euskara batuaren eraginez aldatzen ari dela dirudi, neurri batean. Hala ere, beste ezaugarri asko ez dira aldatzen ari eta Oiartzungo gazte askok (gehienek esango nuke nik) ez dute beren hizkera batua denik uste, oiartzueraz mintzatzen direla uste dute. Gainera, atxikimendu handia dago bertako hizkerarekin jende askoren artean, (bai gazteen artean, bai helduen artean) eta hori ere oso garrantzitsua da, hizkera/hizkuntza bati eusteko. Beraz, ni optimista naiz oiartzuerari begira. Aldatzen ari da bai, beste edozein hizkuntza/hizkera bezala. Hala ere, Oiartzun ez da berehala hizkera propiorik gabe geldituko.

Lana argitaratzeko asmorik bai?
Lehenengo Unibertsitaterako lana izango da, baina bai, argitaratzen saiatuko naiz.

Zer ondorio atera duzu euskararen inguruan?
Ez duela gaztelaniarekin zerikusirik. Estatubatuar askok uste du gaztelaniaren dialekto bat dela, baina ez du harekin zerikusirik, ezta gramatika aldetik ere. Euskara oso aberatsa da, baita gramatikan ere.

Sagardotegiak eta bizimodu lasaia
Euskal Herriaz zer esango zenidake?
Iaz emazteak, semeak eta hirurok urtebete egin genuen Donostian eta oso gustura egon ginen, oro har, primeran. Oso atsegina da dena, festak eta abar. AEBetako bizimodua oso azkarra da, lan gehiegi egiten dugu nire ustez, Euskal Herrian lasaiagoa da dena.

Zerk erakarri zaitu gehien?
Sagardotegiek bai, noski. Horrezaz gain, janaria, esaterako, oso ona da.

Euskaldunekin zer moduz moldatu zara?
Jendea nirekin behintzat, oso abegitsua izan da eta edozertan laguntzeko prest egon da beti.

Gurera bueltatzeko asmorik?
Bai, ahalik eta lasterren. Maiatzerako bukatu behar dut tesia eta ondoren ahal bezain laster itzuliko naiz. Getxon eta Oiartzunen ezagun asko ditut eta udan etortzea ere espero dut.


Azkenak
2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin

Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.


2024-11-27 | Julene Flamarique
Gutxienez 2027ra arte atzeratu dituzte berriro ere AHTren obrak EAEn

2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]


Erretiroa hartuko du Benito Lertxundik

82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.


2024-11-27 | Mati Iturralde
Gogoan ditut

2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]


Valentziako ilargia

Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]


2024-11-27 | Castillo Suárez
Pertseberantziaz

Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]


Materialismo histerikoa
Zuekin nahi dut

Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude