William Haddican: «Estatubatuar askok uste du euskara gaztelaniaren dialektoa dela»


2021eko uztailaren 12an

AEBetan, etxean da orain Haddican eta elkarrizketa telefonoz egin diogu. Elkarrizketak iraun duen tartean sarri galdetu digu euskaraz mintzatzen delarik, ongi ulertzen diogun. Maiatzerako tesia amaitu eta Euskal Herrira etorriko da.
.

Noiz etorri zinen lehenengoz Euskal Herrira?
Orain dela zazpi bat urte Euskal Herrira joan nintzen bizitzera. Nola baina? Garai batean Mexikon bizi izan nintzen eta han euskaldun bat ezagutu nuen. Hark azaldu zidan pixka bat euskararen historia, egoera soziolinguistikoaren berri eman zidan eta oso interesgarria iruditu zitzaidan. Handik gutxira Europara bidaiatu nintzen, eta noski, Euskal Herrira joan nintzen. Bilbo inguruan ere lagun batzuk nituen, Getxon.

Nola hurbildu zinen hainbeste euskarara?
Getxora joan nintzenean oso interesgarria iruditu zitzaidan dena, giro polita, festak, oso atsegina iruditu zitzaidan. Horregatik, Euskal Herrian bizitzea erabaki nuen. Leioan bizi nintzen eta Bilbon jardun nuen lanean, ingeles irakasle. Eskolak ematen hasi nintzen eta berehala ekin nion euskara ikasteari AEKn. Nire kabuz eta lagunekin ere aritu nintzen. Bi urte egin nituen Leioan. Orduan Hizkuntzaren Soziologia ikasten ari nintzen, EHUn. Hango soziologo eta hizkuntzalariekin harremanetan egon nintzen, Benjamin Tejerina, Koldo Zuazo eta abarrekin. Orduan erabaki nuen gehien interesatzen zitzaidana Filologia zela, ez hainbeste Soziologia. Horregatik, artean Soziologia ikasketak amaitu gabe nituela, AEBetara itzuli eta Filologia ikasten hastea erabaki nuen. Irakaslea naiz New York Universityn eta Filologia ikasten dihardut.

Soziologiatik Filologiara egin zenuen jauzia eta orain, euskararen, oiartzueraren, gaineko tesia egiten ari zara.
Historia luzea da. Oiartzunen lagun bat nuen eta herriaren berri ere banuen pixka bat. Abantaila batzuk baditu Oiartzunek, Lekeitiok bezala. Herri euskalduna da oso. Hara joana nintzela, ikusi nuen gazteen eta helduen hizkera oinarrian berdina izan arren, ezberdintasun ugari zegoela eta orain dela hiru bat urte estudio txiki bat egin nuen, bertako euskalkia nola ari den aldatzen ikusteko.

Zer ari zara ikertzen zehatz?
Tesiaren helburua da ulertzea nola ari den aldatzen oiartzuera euskara batuarekin duen kontaktuaren ondorioz. Ez da oiartzueraren deskripzioa, euskara batuarekin kontaktuan euskalkia nola aldatzen ari den interesatzen zait, batez ere.

Zein metodologia erabili duzu?
Metodologia oso sinplea da. Elkarrizketa batzuk egin ditut, helduekin, adineko jendearekin. Beste elkarrizketa multzo bat egin nuen ondoren gazteekin. Gero, bi multzo horiek konparatu ditut. Elkarrizketatuen ezaugarrietatik abiatuta euskaraz nola mintzatzen diren ikusi nahi izan dut, eta euskalkia nola aldatu den ikusi.

Eta aldatzen ari al da?
Bai, ezaugarri batzuk aldatzen ari dira. Baina zenbait gauzari eutsi ere egiten diete gazteek. Esaterako, Oiartzunen etorri naz esaten dute, eta ez etorri naiz, eta gazteek ere naz forma erabiltzen dute, hori beraz ez da aldatzen ari. Baina beste ezaugarri batzuk, t kontsonantearen bustidura esaterako, aldatu egin dira. Oiartzunen egitten esateko joera dute helduek, baina gazteek egiten esaten dute, euskara batuaren eraginez. Helduek nafar formak erabiltzen dituzte, adibidez, ikusi dut esaten dute eta ez ikusi det. Eta gazteek, helduek baino gehiago ikusi det esaten dute, gipuzkoar forma, alegia. Zea makulu-hitza ere asko erabiltzen dute helduek eta gazteek ez hainbeste. Gauza batzuk aldatzen ari dira, eta beste batzuk ez hainbeste. Oiartzuera euskara batuaren eraginez aldatzen ari dela dirudi, neurri batean. Hala ere, beste ezaugarri asko ez dira aldatzen ari eta Oiartzungo gazte askok (gehienek esango nuke nik) ez dute beren hizkera batua denik uste, oiartzueraz mintzatzen direla uste dute. Gainera, atxikimendu handia dago bertako hizkerarekin jende askoren artean, (bai gazteen artean, bai helduen artean) eta hori ere oso garrantzitsua da, hizkera/hizkuntza bati eusteko. Beraz, ni optimista naiz oiartzuerari begira. Aldatzen ari da bai, beste edozein hizkuntza/hizkera bezala. Hala ere, Oiartzun ez da berehala hizkera propiorik gabe geldituko.

Lana argitaratzeko asmorik bai?
Lehenengo Unibertsitaterako lana izango da, baina bai, argitaratzen saiatuko naiz.

Zer ondorio atera duzu euskararen inguruan?
Ez duela gaztelaniarekin zerikusirik. Estatubatuar askok uste du gaztelaniaren dialekto bat dela, baina ez du harekin zerikusirik, ezta gramatika aldetik ere. Euskara oso aberatsa da, baita gramatikan ere.

Sagardotegiak eta bizimodu lasaia
Euskal Herriaz zer esango zenidake?
Iaz emazteak, semeak eta hirurok urtebete egin genuen Donostian eta oso gustura egon ginen, oro har, primeran. Oso atsegina da dena, festak eta abar. AEBetako bizimodua oso azkarra da, lan gehiegi egiten dugu nire ustez, Euskal Herrian lasaiagoa da dena.

Zerk erakarri zaitu gehien?
Sagardotegiek bai, noski. Horrezaz gain, janaria, esaterako, oso ona da.

Euskaldunekin zer moduz moldatu zara?
Jendea nirekin behintzat, oso abegitsua izan da eta edozertan laguntzeko prest egon da beti.

Gurera bueltatzeko asmorik?
Bai, ahalik eta lasterren. Maiatzerako bukatu behar dut tesia eta ondoren ahal bezain laster itzuliko naiz. Getxon eta Oiartzunen ezagun asko ditut eta udan etortzea ere espero dut.


Azkenak
Maiatzaren 10ean Sorionekuak ekimenak zubi eta ate zeharkatuko ditu euskara nafar guztiona dela aldarrikatzeko

Goizez Nafarroako zubirik esanguratsuenak jendez beteko ditu Sorionekuak dinamikak. Arratsalderako mobilizazio herritarra deitu dute Iruñeko Kostarapea parketik Alde Zaharreko Takonera parkeraino.


Udalek espresuki euskaraz jardutea baliogabetu du Gorenak

EAEko udal legearen euskararen arloko zenbait artikuluren aurkako epaia eman zuen Justizia Auzitegi Nagusiak 2023an, eta orain Gorenak berretsi du. Eusko Jaurlaritzak ez du garaiz aurkeztu epaiaren aurka egin zezakeen helegitea.


2025-04-11 | ARGIA
Lekeitioko musika bandaren zuzendariak jazarpen salaketak jaso ditu

Lekeitioko Udalak jakinarazi du bandako zuzendariak tratu txarrak eman izana jaso dutela, hainbat testigantzaren bidez. Udalak azaldu du, Eusko Jaurlaritzaren aholkuak jarraituta, hainbat pauso eman dituztela, besteak beste, zuzendariarekin hitz egin, eta testigantzak jaso... [+]


Turismo bidaiak antolatu ditu Israelgo Armadak Siriari lapurtutako lurretan

Zibilentzat antolatutako txangoak igande honetatik aurrera egin ahal izango dira, printzipioz astebetez, eta egunero bi ateraldi antolatu dira. Sarrerak berehala agortu dira.


Erdi Aroko emakume kopistak

Orain arte uste izan dugu Erdi Aroan eta inprenta zabaldu baino lehen liburuak kopiatzeaz arduratu zirenak gizonezkoak zirela, zehazki, monasterioetako monjeak. 

Baina Bergengo (Norvegia) unibertsitateko  ikerlari talde batek ondorioztatu du emakumeak ere kopista... [+]


Italiar sukaldaritza ez da existitzen

Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz egindako saltsa duena”. Pizza hark “zikinkeria konplexu tankera” zuela... [+]


Salaketa jarriko du Ertzaintzaren tiro baten ondorioz barrabila galdu zuen gizonak

Ospitaletik irten eta berehala prentsaurrekoa eman du Iker Aranak, Errekaldeko gaztetxearen aurrean. Gaztetxearen desalojoan ertzainek "neurrigabeko indarkeria" erabili zutela salatu du, eta salaketa hurrengo egunetan aurkeztuko du.


Aposapo + Mäte + Daño Dolor
Hutsuneak

Aposapo + Mäte + Daño Dolor
Noiz: apirilaren 5ean.
Non: Markina-Xemeingo Akerbeltz Gaztetxean.

---------------------------------------------------------

Erosketetarako orgatxoa barazkiz beteta egin dut gaztetxerako bidea, eta haiek mozten eman dugu iluntzea... [+]


2025-04-11 | Estitxu Eizagirre
Bertso eta pilota zaleentzat saio berezia Zumarragan larunbatean

Gipuzkoako Euskal Pilota Federazioak 100 urte betetzen ditu aurten. Ospatzeko antolatu dituen ekitaldien artean dago apirilaren 12an Zumarragan egingo den bertso saio berezia. Pilotari bat arituko da gai-jartzen, eta pilotarekin harremana duten Gipuzkoako lau bertsolari kantuan... [+]


2025-04-11 | El Salto-Hordago
“Gatazka eta abusua ez dira gauza bera”, feminismoko eztabaidei heltzeko

Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.


Palestinaren alde mobilizatu diren 300 ikasleri bisa kendu diete AEBek

Palestinaren aldeko manifestazioetan parte hartzen duten atzerriko ikasleak kanporatzea baimentzen duen dekretua izenpetu zuen urtarrilaren 30ean AEBetako presidente berriak. Orduz geroztik ikasleen bisen baliogabetzeak errepikatzen dabiltza.


Eguneraketa berriak daude