Kontsumoko euskal literaturaz


2021eko uztailaren 27an

Edo, hobeto esanda, kontsumoko euskal literaturako liburuen -balizko- egileak ahaztu beharko ez lituzkeen hamaika aholku praktiko. Hauek:

1. - Kontsumo-literaturako autore abilak idazten izugarri disfrutatzen duela aldarrikatuko du beti. Inoiz orrialde zuriaren bertigoa sentitutakoa izan arren, ez du horri buruz tutik ere aipatuko, eta idazketa eta plazera gauza bat eta bera direla defendatuko du, "nire kasuan behintzat" zuhur bat gehituz -aukeran-: argiki aldendu behar du idazle gris eta sufritzailearen eredu patetikotik, guztiz antikomertziala baita.

2. - Kritikariengandik edota beste idazleren batengandik erasoren bat -zeharkakoa edo zuzena- helduz gero -eta helduko zaizkio, horretaz ziur egon daiteke-, saldutako edizio eta liburu-aleen kopuru zehatzaren gaineko informazio osoa izango du eskura eta, noski, behar den unean erabiliko du, publikoki beti ere.

3. - Teoria literario-soziologiko sendo batean oinarrituko du bere lana: adibidez, euskal irakurlea gauza tristeak irakurtzeaz eta batik bat nobela terroristez nekatuta dagoela defendatuz, edo Barbara Cartland bezalako idazle prestigiotsuen idazketa-dekalogoaren egokitzapen "jatorren" bat garatuz -iturria aipatu gabe, jakina-.

4. - Nobela berria eraikitzeko unean formula bat erabiliko du idazleak: adibidez, [thriller-a + umorea + sexua], ala [sexua + thriller-a + maitasunezko istorioa], ala [trama historikoa + sexua + thriller-a], eta abar, eta abar. Sexua, nola ez, heterosexuala izango da beti, eta ez du barne hartuko bagina-koitotik haratagoko praktikarik -fellatioren bat onar daitekeen arren, beti ere halako eszenen %10a gainditzen ez duten heinean-.

5. - Kritika Sarietan, Euskadi Sarietan eta, oro bat, Akademiako Jarduera Gorenetan hartaz gogoratzen ez direla-eta, garrazki eta maiz protesta egin dezake euskarazko kontsumo-literaturako liburuen balizko ekoizleak: asko saltzea ez baita nahikoa, lagunak, errekonozimendu eta prestigioarekin batera ez badatoz. Dena dela, lasai egon daiteke gure egilea: ondo dago kexatzea, egiten jarraitu beharra dagoen zerbait da, baina iritsiko da eguna, zalantzarik ez izan, kontuan hartuta joan den urtean AEBtako National Book Awards -ordura arte- prestigiotsuetako sarietako bat Stephen King-i eman ziotela. Esperantza ez da inoiz galdu behar.

6. - Izan ere, norbere buruarekin eta prentsarekin behin baino gehiagotan erabili beharko duen esaldi honen aldaeraren bat prest edukiko du beti, hots, "asko saltzea ez da literatur maila apalaren sinonimo". Konbentzimendu handiz esan behar bada ere, ez da derrigorrezkoa esaldi horren zehaztasunean sinestea.

7. - Edonola ere, kontsumoko literatoaren goiburu nagusia, gaitzespenen aurkako azkeneko baliabidea -edo aurrenekoa: ikusi behar-, hauxe izango da: "zenbat buru, hainbat aburu". Latinez botaz gero, dotoreago geratzen da: De gustibus non est disputandum.

8. - Egia da geroz eta gehiago jorratzen dela, eta jorratuko dela, baita gure literaturan ere, "nazioarteko best-seller eredua" delakoa -baina beldurrik gabe "estatubatuarra" izenda dezakeguna-, Follet, Clancy, Brown eta enparauen estilokoa -Morillo edo Ladron Aranaren lan batzuetara hurbiltzea besterik ez dago-, baina idazleak gogoan hartu behar du hori ez dela oraindik bide bakarra Euskal Herrian kontsumo-literatura egiteko. Izan ere, interesgarriagoa izan daiteke, alde horretatik, institutuetako, ikastoletako eta euskaltegietako irakurlego kautiboari zer irakurtarazten zaion ikertzea. Merkatu-azterketa alor horietatik hastea komeni zaio, beraz, balizko kontsumo-literaturako idazleari. Oraingoz behintzat.

9. - Kontsumoko literaturaren munduan murgiltzeko prest dagoenak ez luke sekula santan ere aitortu behar bere benetako gustu literarioak zeintzuk diren, edo are ez dituela ere: horni dezala editoreak idazle eta titulu zerrenda onargarri eta homologagarri batez. Zer esanik ez, kontsumoko literatura egiten duenik ez du onartuko, ezta ere: literatura bat eta bakarra dela defendatuko du eta, kontrakoa botatzen badiote, zerrenda honetako 7. aholkua aplikatzera joko du.

10. - Didaktismorantz lerratzeak ez luke batere izutu behar gure idazlea; are gutxiago, kontsumo-literaturako ekoizleak baliabide horren erabilera haize alde duela esatera ausartuko ginateke. Are Pako Aristik eta Kirmen Uribek inoiz egiten badute, haien azken aldiko testuetan, zergatik izango dio gure egileak beldurrik Paulo Coelhoren edo Jorge Bucayren ikasbideei jarraitzeari -besteak beste-?

11. - Azkenik, kontsumo-literaturako liburuen -balizko- euskal idazleak gogoan hartu behar du bere nobela ez duela zertan euskaraz idatzi ere eta, nahi izanez gero, eskuizkribua frantsesetik edo -batik bat- gaztelaniatik itzuliko diotela inolako arazorik gabe, Toti Martínez de Lecearen azkeneko foilletoi historikoaren arrakastak argi eta garbi utzi duen bezala.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Literatura
2024-12-23 | Behe Banda
Barra warroak
Asko maite zaituztet, baina...

Ez dut maite aterkia partekatzen ez dakien jendea. Ez dut maite azkarregi ibiltzen den jendea, ni ez naizenean; ez eta polikiegi ibiltzen dena ere (tira, horiek pixka bat bai, baina pixka bat bakarrik). Ez dut maite autobusean pasilloaren aldeko eserlekuan esertzen den jendea... [+]


Politono bat entzun nahi?

PLEIBAK
Miren Amuriza Plaza
Susa, 2024

--------------------------------------------------

Miren Amurizaren bigarren eleberria argitaratu du Susak Durangoko azokaren atarian: Pleibak. Aurretik egindako grabazio baten gainean kantatzen ari zarelako antzerkia egitea da... [+]


Umore zoroa

Non sense liburua
Edward Lear
Itzultzailea: Juan Kruz Igerabide
Denonartean, 2024

----------------------------------------------

Edward Lear idazle eta ilustratzaileak 1846an argitaratu zuen esku artean dugun obra hau. Igerabidek liburuaren hitzaurrean dioen bezala,... [+]


Hitzen poetika

Ekintzailetza modan dago. Kontzeptuak indarra hartu du eta hiztegi ekonomikotik askoz harago zabaldu da. Just do it: egizu, besterik gabe. Baina ez dezagun ahaztu: propagandaren mundutik dator leloa. Erosle-ekintzaile aktiboak izatea ote da hitzaren mozorroa? Egungo enpresariek... [+]


Paula Estevez
“Irudia alboratuta geratu da beti Euskal Herrian”

Mila lan egitetik bizi dira, sarri, marrazkilari eta ilustratzaileak. Ezaguna da sektorearen aspektu hori. Prekarietatea deitu ahal zaiona nagusiki; ikusezina izatea ere bai. Paula Estévez (Donostia, 1984), esaterako, ARGIAn ikusi izan dugu azken bost urteotan, sarri... [+]


Amore eman, ala ez

Hetero
Uxue Alberdi
Susa, 2024

----------------------------------------------------

Negazionismoaren, manosferaren eta trollen aroan ezinbestekoa da literaturaren ekarpena, errealitatearen tolesei begira jartzeko tresna paregabea delako: inguruan ditugun zapalkuntza... [+]


Etorkizun bizigarriei buruzko literatura lehiaketaren sari banaketa eginen du ostiralean Sukar Horiak

Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.


Marigorringoak Afrikan

Guardasolak euria nahi du
Patxi Zubizarreta
Ilustrazioak: Irrimarra
Ibaizabal, 2024

---------------------------------------------

Duela 30 urte argitaratu zuen Patxi Zubizarretak Marigorringoak hegan liburuxka; J. M. Lavarellok ilustratua eta Edebé argitaletxe... [+]


2024-12-05 | Leire Ibar
Durangoko Azokak ateak ireki ditu, ikasleen bisitarekin

Abenduaren 5ean ikasleei eta irakasleei zuzendutako tailer, hitzaldi eta ikuskizunak izango dira azokan. Dinamiken bidez sortzaileak ezagutu eta eurekin harremanetan jartzeko moduko aukera ere izango da. Edukiera guztia bete da jada ikasle goizerako. ARGIAk eskaintza zabala... [+]


2024-12-04 | Aitor Aspuru Saez
Craig Thompson
“Trumpen hautaketak eragin zuen trauma kolektiboaz badago osagai bat komikian”

Craig Thompson kultuzko eleberri grafikoen egile estatubatuarra Europan izan da bere azken lana aurkezten, Raíces de ginseng (Astiberri, 2024). Bilbon bi aurkezpen egin ditu eta artista atsegina, hurbila eta azkarra dela erakutsi du –euskaraz “mila... [+]


Nire neure

Begiak zerumugan
Idazlea: Miren Agur Meabe
Ilustratzailea: Ane Pikaza
Elkar, 2020

-------------------------------------------------------

Askotariko testuak eta liburuak argitaratu ditu Miren Agur Meabek. Literatur genero guztiekin aritu da: haur eta gazte literatura,... [+]


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


“Konplexutasuna agertzeko lekua da literatura, ez lezioak ematekoa”

Helduentzako zazpigarren lana argitaratu berri du Uxue Alberdik, hirugarrena ipuingintzan: Hetero (Susa, 2024). Zortzi narrazio bildu ditu liburuan, eta denen abiapuntua izan da memorian geratu eta “noizbait ere honi buruz idatzi behar dut” pentsarazi dion paisaia,... [+]


2024-11-27 | Castillo Suárez
Pertseberantziaz

Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]


DBHko ikasleak literaturzaletzea helburu duen irakurketa-lehiaketa aurkeztu dute

Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]


Eguneraketa berriak daude