Basondora iristea dugu lehenengo helburua. Bost orduko mendi bueltaren hasiera-puntua dugu bera. Basondo Kortezubi udalerrian dagoen mendi auzoa da; errepide nagusitik pare bat kilometrora dago baina ez dago galtzeko arriskurik, Santimamiñerako bidea ondo markaturik baitago (BI-4244 errepidea). Ingurune karstikoa da eta arte basoak ere badaude.

Autoa aparkalekuan lagata Santimamiñeraino dauden 308 eskailerak igoko ditugu. Lehenengo beroaldia izan dugu, baina beharrezkoa, zeren hurrengo igoera (150 metro), ermitatik Ereñozarreko San Migelera artekoa, gogortxoa izango da.


Santimamiñen, San Mames baselizaren izena duten koben ondoan, Aita Barandiaranen omenezko monolitoak zaintzen du ingurua. 1989an Kortezubiko Udalak jarri zuen oroigarria zelai honetan.

Bera agurtuta ekingo diogu Ereñozarrerako bideari, kobaren bazterretik ateratzen den bidexka hartuta. Zapaldutako bidezidorra da eta ordu erdiko igoera den arren, mendia hain piramidala izanik aldapatsua suertatuko zaigu. Horrek badu, baina, abantaila bat: bidean nahastuta ere -lehenengo zatia pinudia babesten duen hesi albotik jarrai genezake-, gora egitea dugunez helburu, batetik edo bestetik bidea gorantz jarraituta Ereñozarreko gailurrera iritsiko garela, San Migel baselizaraino.

Ereñozar itsasotik ia 500 metrora dago eta bertatik dagoen ikuspegiak merezi du honainorako igoera. Urdaibaiko parajean gaudela gogoratuta, itsasoa ikusiko dugu alde batetik, baina itsasora sartzen den Oka ibaiak sortzen duen padura ere bista-bistara dugu. Arteaga da behean ikusten dugun herria. Gaztelua erreferentzia hartuta eskumarantz, itsaso alderantz, Mundakako itsasadarraren edertasunaz gozatuko dugu. Baliteke parajeak, lehenengoz ikusi nuenetik erabat liluratu ninduelako izatea -aitak eramaten gintuen umetan Bermeo aldetik itsasadarra ikustera, Izaro parean egiten genuen geldialdian argazkiak egitera-, baina ni neu behintzat ez naiz aspertzen ikuspegi horretaz. UNESCOk (Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundeak) Biosferaren Erretserba izendatu zuen 1984an.

Handik zurezko baranda bat erreferentzia hartu eta beherako bidea hasiko dugu. Zementuzko bidera iritsiko gara, ordu laurden-20 minutuan, eta bidea jarraituta Ereñoko elizalde inguruan egongo gara.

Puntu honetan errepidea zeharkatu behar dugu, "Ereñoko kobak" dioen kartelerantz, eta handik gora egin. 700 bat metro gorago ferra itxurako bihurgune handira iritsiko gara. Eskumara ikusiko dugun bidexka hartuko dugu. Horixe jarraitu behar dugu Nabarnizerantz. Errepidearen norabidea jarraitzen du bidexkak, baina mendiz.
Handik, ordu eta erdian gutxi gorabehera, beste bidegurutze batera iritsiko gara. Mendi seinalez ondo markaturik dagoen bidegurutzea da. Guk ekarriko dugun norabiderantz Ereño markatzen du; ezkerrera Galarregira jo daiteke; aurrez aurre jarraituz gero Airora iritsiko gara (1,2 kilometro) eta eskumara bi bide ikusiko ditugu: estuenak Ikazurieta-Intxaurra markatzen du (PR-2174, 1 kilometro), baina guk zabalena hartuko dugu, justu gurutze zuri-horiarekin markaturik agertzen dena -normalean hartu beharko ez genukeena, beraz-.

Harrizko bidea da, ehiztariek eta basozainek autoz igotzeko erabiltzen dutena; malda handia dauka, baina gu beherako bidea egiten ari garenez, gaitz-erdi. 15 minutuan Ereñotik Nabarnizera daraman errepidera jaitsiko gara; jolasleku txikitxo bat eta autobus geralekua dagoen tokira.

Parez pare, bide baten seinalea ikusiko dugu, errepidea zeharkatuta: GR-98 Astorkigaña (1 kilometro) dio seinaleak eta hain justu guk jarraituko dugun bidetxoa da. Bide horrek Nabarnizko Uribarri auzo ingurutik pasaraziko gaitu eta berriz ere Nabarnizetik Gernikarantz jaisten den errepidera agertuko gara. Puntu honetara iritsita 1,4 kilometrotan zehar errepide bazterretik jarraituko dugu bidea. Ia-ia haranari 360 graduko bira emana diogula, topatuko dugun bidegurutzean eskumara dauden bide bietan gorantz egiten duena hartuko dugu, Zigerta baserrira daramana hain zuzen -erreferentzia, autobusa geratzen dela adierazten duen seinalea da, errepidearen ezkerraldean dagoena-. Oraindik terrenoz Nabarnizen gaude. 10 minutura dago Zigerta baserria bidegurutzetik. Behin baserrira iritsita pistatxoa jarraituz, Ibarrolaren basora iritsiko gara, pinudiaren goiko aldera.


Baso biziduna deitu izan dute, baita sorgindua eta margotua ere. Land Art delako joera modernoari jarraitzen diola ere esan dute »horrela deitzen ei zaio zuzenean naturaren gainean egiten den arteari». Liluratu behintzat egiten du, harritu ere bai, noski. Zuhaitzek, hasierakoek ez, baina basora sartukeran agurtuko zaituztete kolore bizi-biziz margotutako pinuek. Adi jarraitu basoari, frogatu nola begiratu behar zaion aurkituko dituzuen arrastoei. Harrigarria da zuhaitzen enborrek eratzen duten perspektiba; begiak, muxuak, motorrak, pertsonak, ortzadarrak, uhinak, tantoak… Denentzako lekua topatu zuen Ibarrola artistak Omako pinuetan. Susmoa hartu dut Aliziak, gauza harrigarrien herrialdea lehenengoz bisitatu zuenean sentitu zuenaz. Gutxienez txundituta geratuko zen, ezta!


Ibarrolaren baso magikotik jaitsita Omara iritsiko gara. Errekastoaren paretik harrizko pistara jaitsiko gara eta pista jarraituta, beti ere San Migelera begira, eta ordu erdian, Basondo gainerako bidea egiten hasiko gara. Basotik jaitsieran, aurrez aurre Zierre baserriaz egingo dugu topo. Horrela deitzen ei zaio Gernikatik etorrikeran azkeneko baserria delako. Aurrera jarraituta, ezkerrera hartuko dugu bidea: Beaskoetxe baserria, sasoi batean turismo-baserria zena, topatuko dugu eta parez pare -bidean eskumara- Ibarrolaren baserria, Kurtziñe. Hauetariko baserri batzuen arkitekturan erreparatuz gero, gotiko sasoiko arkuak dituztela ikusiko dugu. Omako sasoi bateko eskolatik ere pasatuko gara eta auzoko San Pedro baseliza (XVI. mendekoa) ere ikusiko dugu, kanpai txiki bakarti batekin. Harriz beteriko zelaiek inguratuko gaituzte bide osoan zehar, berriz ere hasiera puntura iritsi arte, Santimamiñe koben oinetara.