500 euro baino gutxiago eta 40 lan ordu baino gehiago
Emakumearen mundu zabalean, esparru batetik bestera eta emakumearen jatorriaren arabera, desberdina da diskriminazioa. Zalantzarik gabe, sektore kaltetuenetan lan egiten duten emakumeek eta sorterria utzi eta lan eta janari bila alde egin behar izan duten emakume etorkinek jasaten dute diskriminaziorik handiena. Horregatik, erreportaje honetan, etxeko emakume langileek Euskal Herrian bizi duten diskriminazioa jorratuko dugu, gaur egun munduko hainbat herrialdetako emakume asko ari baitira lanean sektore horretan.
Gai honen inguruan, beste hainbatetan bezala, euskal herrialde bakoitzeko oso datu gutxi dauzkagu, eta Euskal Herri osoari dagokionez, askoz ere gutxiago. Horrenbestez, Etxe Langileen Elkartea-Asociación de Trabajadoras de Hogar (ELE-ATH) Bizkaiko elkarteak orain dela hiru hilabete emandako datuetan oinarritu behar izan dugu artikulu hau. Sortu berria den Gaindegia Euskal Herriko Ekonomia eta Gizarte Garapenerako Behategia ere etorkizunean erabilgarria izan daiteke hutsune estatistiko hori betetzeko.
Koadroan zehaztu dugu nolakoa den etxeko langileen lan eskubideen egoera. Lehen aipatutako elkarte bizkaitarrak egin duen ikerketako gauzarik adierazgarriena da etxeko langileen %77k astean 40 ordutik gorako lanaldiak dituela, %15ek astean 60 ordutik gorakoak, eta horiek guztiek oso soldata txikia daukatela. %42 ez zen Lanbide arteko Gutxieneko Soldata (SMI) kobratzera ere iritsi »txostena egin zenean, 2004an, SMI 490,80 eurokoa zen». Gaur egun, 2005ean, urteroko gehikuntza aplikatuta, 512,90 eurokoa da SMI. Bestalde, etxeko langile gehienak ez daude Gizarte Segurantzan sartuta. Etxeko langileen egoera oso larria da, baina oraindik larriagoa da etxeko langile atzerritarren egoera. Egunetik egunera gehiago dira gure auzotar askoren etxeetan lanean ikusten ditugun langile kolonbiarrak, ekuadortarrak, boliviarrak, filipinarrak, errumaniarrak, arabiarrak, eta abar. Langileak hartzen dituztenak etorkinetaz baliatzen dira soldata gutxiagoren truk lan gehiago egin dezaten.
Testuinguru horretan, "lan baldintza duinak onartu eta etxeko lana beste edozein lan bezala tratatuko duen" legeria eskatzen du ELE-ATHk euskal sindikatu guztien sostenguarekin. Beraz, legeriak etxeko langileen lan eskubideak jaso ditzala eta langile horien egoera Gizarte Segurantzan erregula dadila eskatzen dute. Etxeko lanaren kontratua erregulatzea eskatzen dute, eta kontratu hori Gasteizko Legebiltzarrari bidaliko diote, handik Espainiako Gobernuari presioa egiteko, "Europako Batasuneko beste legeekin bat datorren" eta "jasaten dugun diskriminazioarekin bukatuko duen" lege berri bat ezar dezan.
Zehatzago esanda, hauxe da legeria berrian sartzeko eskatzen dutena: astean 40 orduko lanaldia gehienez ere; egin beharreko lanen araberako soldata, 40 orduko lanaldiarentzat gutxienez SMIren %120koa izango dena; langile internoen kasuan, jatordu eta ostatuarengatik soldatan deskontuak egitea debekatzea; astean egun eta erdiko atsedena -24 ordu jarraian eta, segidan edo banatuta, beste lanaldi erdi bat-; eta, sektore guztietan bezala, kaleratzearen kalte ordaina.
Kontratuak. Espainiako Estatuan ez da derrigorrezkoa eta egitekotan, ez dago edukiarentzako araudirik. Frantziako Estatuan derrigorrezkoa da eta lanaldia zehaztu behar du. ELE-ATH Bizkaiko elkarteak kontratua derrigorrezkoa izatea eta besteak beste lanaldia zehaztea eskatzen du.
Antzinatasuna. Espainiako Estatuan hirurtekoak %3koak dira, %15era iritsi arte. Frantziako Estatuan, berriz, lehenengo hirurtekoa %3koa da, eta urtean %1eko gehikuntza egiten da, %10era iritsi arte. ELE-ATHk %5eko hirurtekoak eskatzen ditu, %25era iritsi arte.
Hileko soldata. Espainiako Estatuan 490,80 euroko hamahiru ordainsari izaten dira. Frantziako Estatuan, berriz, kategoriaren araberako hamabi ordainsari: 1.322,14 eurotik 1.392 eurora bitartekoak. Gaueko lanari »gehienez ere hamabi ordukoa izaten da», benetako lanordu bakoitzak balio duenaren 1/6 eransten zaio. ELE-ATHk gutxieneko soldatako bi aparteko ordainsari eta lanen araberako beste hamabi hileko eskatzen ditu: 588,96, 613,50 edo 638,40 eurokoak. Gaueko lana, lo egitea barne »gaueko 21:00etatik goizeko 8:00etara», hilean 674,85 eurorekin ordaintzea ere eskatzen du.
Asteko lanaldia. Espainiako Estatuan 40 benetako eta presentziazko ordukoa da asteko lanaldia. Muga bakarra lanaldi batetik besterako denbora »8 ordu langile internoentzat eta 10 ordu kanpoko langileentzat» eta asteko 36 orduko atsedena dira. Atsedenerako denbora hori zatitu egin daiteke: 24 ordu jarraian egin behar dira eta gainontzeko denbora bi aldeek adostu behar dute. Frantziako Estatuan 40 ordu egin behar dira benetako lanaren eta presentziazko denboraren artean. Asteko atsedena 36 ordukoa da, eta denbora hori banatu egin daiteke: 24 ordu eta beste lanaldi erdi bat. Bestalde, ezin da bost gau baino gehiago segidan lan egin. Euskal elkarteak 40 orduko lanaldia eskatzen du. Lanaldia eguneko 11 ordura arte luza daiteke, lanean gaua pasa behar izanez gero, baina 240 minutuko benetako lanetik pasatu gabe. Bost gau baino gehiago segidan lan ezin egin izatea ere eskatzen du. Eta astean 24 ordu eta beste egun erdiko atsedena ere bai: egun erdia ohiko lanaldi osoaren %50 izango litzateke.
Beste desberdintasun batzuk ere badaude Espainiako eta Frantziako Estatuen artean presentzia orduei, aparteko orduei eta langilea hartzen duenak lan kontratua amaitzeagatik ordaindu beharreko kalte ordainari dagokienez. Arlo horiek ere hobetzea eskatzen du elkarte euskaldunak.
Euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea faltan botako du. Uda gabe, Bertsularien lagunak, bertan gelditzen den azken elkarteak, lekuz aldatuko du eta etxea hetsiko dute. Euskararen, euskal kulturaren eta arteen ohantzea izan da Larraldea, urte luzetan Andoni Iturrioz mezenasak... [+]
Berrogei urte dira Euskal Herrian autismoaren inguruko lehen azterketak eta zerbitzuak hasi zirela. Urte hauetan asko aldatu da autismoaz dakiguna. Uste baino heterogeneoagoa da. Uste baino ohikoagoa. Normalagoa.
Txinparta izeneko prozesua Martxoaren 21ean hasiko da eta urte bete iraungo du. "Udaberriaren hasierarekin batera proiektu herritar berri bat" aurkeztu nahi dutela adierazi dute.
PP, Vox, Junts eta EAJren botoekin Espainiako Kongresuak onartu du otsoa espezie babestuen zerrendatik ateratzea eta, horren ondorioz, berriz ehizatu ahal izango dute Duero ibaitik iparrera.
Protestak 24 ordu bete dituenean, suhiltzaileak bertaratu dira udaletxera eta kateak moztu dizkiete bi gazteei. Bi kateatuek gaua bertan igarotzea "udaletxearen hautua" izan dela adierazi du Gazte Asanbladak, eta udalaren ordezkariek "ekintza deslegitimatzeko eta bi... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Iruñeko Zaldiko Maldiko Elkartean eta Baigorriko Bixentainean aurkeztu da aurtengo Nafarroaren Eguna, egun berean. Ohi bezala, apirileko azken igandearekin bat egingo da festa Baigorrin, eta horrez gain, apirilean hainbat ekitaldi egingo dira eskualdean.
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Hezkuntza eredu propioa "ezinbestean" independentziatik etorri behar dela adierazi dute, eta sistema propio hori "publikoa eta komunitarioa" izatea nahi dutela. Ikamak deituta, goizean zehar piketeak egin dituzte Euskal Herriko hainbat hezkuntza zentroetan.
Euskal Pilotako Nazioarteko Federazioaren eta Espainiako Federazioaren arteko gatazkak bere horretan jarraitzen duen bitartean, Jose Manuel Rodriguez Uribesek euskal selekzioaren aldeko adierazpenak egin ditu. Desadostasunak direla eta, Nazioarteko Pilota Federazioaren eta... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]
Puntueusek eta Cyberzaintzak elkarlanean ikusentzunezko baliabide pedagogiko bat sortu dute gazteentzat eta haiekin lan egiten duten profesionalentzat: irakasle, guraso eta hezitzaileentzat. Ikusentzunezko honen bidez, ziberjazarpena ezohiko ikuspegi batetik... [+]
Kamioiak ez sartu ez atera. Horrela eman dute goiza BSHko Eskirozko lantokian. Parez-pare langileak aurkitu dituzte protestan. Hilkutxa batekin, elkarretaratze formatuan lehenbizi eta Foruzaingoak esku hartu behar zuela jakin dutenean eserialdia egin dute erresistentzia pasiboa... [+]
Dakota Access oliobidearen kontrako protestengatik zigortu du Ipar Dakotako epaimahai batek erakunde ekologista, Energy Transfer Partners enpresak salaketa jarri ostean. Standing Rockeko sioux tribuak protesten erantzukizuna bere gain hartu du.