Otsaileko hostoak
Topografoaren neurriak baliaturik, promotoreak orubea erosiko dio baserritarrari.
Hasi da espekulazioa.
Europa
Europa sistema osatu bat al da gure burmuinetan, Euskal Herria sistema osatu baten gisa ikusten dugun modu bertsuan? Maria Zambranok zioen: sistema bat indartsua da bere baitan dauden kreaturak forma baten jabe direnean, eta ez formaren zerbitzari.
Forma baten jabe. Europakoak gara, baina zenbat urte beharko ditugu europarrak izateko? Vasco-españolak edo vasco-frantsesak izan nahi ez eta hemendik aurrera vasco-europarrak izateko bidean jarri al gara?
Balentriak
Heroismoaren garaiak, aldi eta leku guztietan, terrorearen garaiak izan ohi dira, batzuen heroismoak besteen terrorea izaten baitu bazka.
Trukean
- Irakasle jauna, euskal gaztediak zergatik ez du benetan baliagarria zaiona ikasten? Zergatik sartu behar ditu kaskezurrean bigarren mailako gauzak?
- Zertaz ari zara, Lertxundi? Zer esan nahi duzu?
- Oso xumea da. Literatura orduetan Arrese-Beitia, Bilintx eta Mogel ikasi behar izaten ditugu, literatura unibertsalaren ikuspegitik guztiz bigarren mailakoak diren idazleak, eta hori Gamiz kontutan hartu gabe… Eta, bitartean, ez dugu Shakespeare edo Goetheri buruzko arrastorik. Denbora galtzen dugu Gamazada ikasten, baina ez ditugu Europako eta munduko historiak ezagutzen. Eta latin-hiztegia? Irakaskuntza honen erruz, ez daukagu Erromatarrean eta Grezian, guztiz ezezagunak zaizkigun bi kultura handi horietan, familiartasunez ibiltzeko betarik. Zer balore du horrelako heziketa batek?
- Ez zaizu arrazoirik falta. Eskolak arreta gehiago eskain diezaioke kultura unibertsalari. Baina ez ahaztu euskaldunak garela.
- Eta?
- Lertxundi, ahaztu egin al zaizu orain gutxi arte zure gurasoak eta zure gurasoen gurasoak zigortuak izaten zirela eskolan euskaraz hitz egiteagatik?
- Ez, ez, jakina, ez zait ahanzten. Baina horregatik ezjakinak izan behar al dugu guk?"
Trukatu berri dudan testu bat da. Arrese-Beitia, Bilintx, Mogel eta Gamiz zioen tokian jar itzazue Mickiewicz, Slowacki, Krasinski eta Towianski, erromantizismo poloniarraren lau izar. Euskara dioen tokian, jar ezazue poloniera. Zamakolada dioen tokian, Tadeusz Kosciusz-en matxinada. Lertxundi dioen tokian, Gombrowicz.
Bai. Euskal egoerara egokitu dudan testu hori Gombrowiczena da, eta, Gombrowiczekin batera, esaten hasi beharra dago: ez da batere on, ez osasungarri aberria ezkutu gisa baliatzea mundutik bereizteko; ez da on ezta osasungarri ere ez kulturarentzat, ez aberriarentzat berarentzat ere, eta irakurleak uler bitza bai kultura bai aberria nahi duen eran.
Lau apunte
Joseba Permachek dio kondenak iraganekoak direla baina indarkeriak presentekoa izaten segitzen du. Presentekoak izan nahi dugunok kausa-efektuaren funtzionamendua ikasten hasi beharko dugu Permachen logikari buruzko klaseetan.
"Europa buruzagi politikoek soilik eraiki dezakete", zioen Josu Ortuondok. Ez dakit bere burua Europako buruzagi politikotzat daukan. Nolanahi ere den: zergatik eta zertarako deitu ziguten bozkatzera?
"Madrilen masiboki egiten da bekatu", bota zuen, bai bota ere, Espainiako gotzainen buruak. Putetxeetako ate eta hormetan egoten omen diren zulotxoetatik begira bezala irudikatzen dut Rouco Varela madrildarren bekatuak kontabilizatzerakoan. Kuriosoa litzateke zenbat bekatu egiten den Bilbon edo Iruñean edo Apatamonasterion. Baina gure gotzainak lotsaz daude nonbait zirrikituetatik begiratzeko.
Auschwitz
Nolanahi ere den, Auschwitzi buruz irakurri ditudan liburu eta testu ugarien artean, Ökerny idazle hungariarraren testu labur kitzikagarri bat etortzen zait burura.
"Neska koskorrak ez zituen lau urte besterik. Haren oroitzapenak, seguru asko, urtuta zeuden, eta amak, neska koskorra zetorkien aldaketara ohitu zedin, txarrantxez jositako kontzentrazio zelaiko hesira eraman zuen, eta handik urruti ikusten zen tren bat seinalatu zion:
- Ez al zaude gustura? Laster libre izango gara. Tren horrek etxera eramango gaitu.
- Eta orduan, zer gertatuko da?
- Orduan, etxean biziko gara!
- Zer esan nahi du etxean bizitzeak?» galdetu zuen neska koskorrak.
- Lehen bizi ginen tokian biziko gara.
- Eta zer dago han?
- Oroitzen al zara zure hartzatxoaz? Agian aurkituko ditugu zure panpinak ere…
- Ama, eta etxean ba al dago zentinelarik?
- Ez, laztana, han ez dago.
- Orduan, handik... handik ihes egin daiteke?"
Bankua eta solidarioa?
Ametsa dirudi. Hobeto esateko, ez du posiblea denik ematen. Baina Angel Toñak dio:
"Ametsa da, baina amets egingarria. Batzuk betirako busti gara. Zoratuta gaudela esaten digute lagunek, baina jendea itxaropentsua da aldi berean. Beste mundu batean sinisten ez badugu, sekula ez dugu beste mundu hori egingo, eta guk sinisten dugu, bidea malkartsua izango dela jakin arren".
Eskertzen da hitzez eta ekitez eskaini nahi den mundu hobe bati buruzko testigantza.
Antzezpena
EuskarAbentura 2025 espedizioak aukera emango die 127 gazteri zazpi lurraldeak oinez zeharkatzeko kulturan, historian eta paisaietan murgilduta. EuskarAbenturako parte-hartzaileen hautaketa ez da proiektuen kalitatean bakarrik oinarritzen, baita generoa,... [+]
.jpg)
AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]
Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]
Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.
-(1).jpg)
The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.
2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).
Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]
Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.
Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.
"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]
