Landareak: Zizailuaren gozoa
Beheko suaren ondoan paratu berria dut zizailua. Zedro gozozko zizailua.
Zedroak Eurasiarrak dira: himalaiarra bat -Cedrus deodora- eta hiru mediterraniarrak -Atlas mendien inguruetako Cedrus atlantica, Zipreko Troodos mendietako Cedrus brevifolia eta Libano, Siria eta Turkiako Cedrus libanii-. Zuhaitza 2.000 urtetik gora bizi daitekeela uste da eta mila urtetik gora dituztenak ezagutzen dira. Handienak 15 metroko perimetroko enborra du.
Zedro hitza latineko cedrus-etik dator, zeinek grekoko kedrus du jatorri. Grekoek zura nabarmen usaintsua duten zuhaitzei deitzeko erabiltzen dute hitz hau: hego- eta ipar-ipurua, Tetraclinis-a... Honen degenerazioz amerikarrek zura usaintsua damaien zuhaitzei zedro deitzen diete: zedro gorriak -Thuja plicata, Juniperus virginiana eta Cryptomeria japonica-, zedro txinatarra -Toona sinensis-, intzentsu zedroa -Calocedrus decurrens-, Alaskako zedroa -Cupressus nootkatensis-, zedro zuria -Thuja occidentalis-, Goako edo Bussacoko zedroa -Cupressus lusitanica-, Virginiako zedroa -Juniperus virginiana- eta abar.
Zedro-zura ezagutzen direnen artean onenetarikoa eta preziatuenetarikoa da. Milaka urte badira Egipton, Babilonian, Sirian, Libanon eta abar eraikuntza handiak egiteko erabiltzen zela. Guduetako garaipen-ikur nagusi gisa, galtzaileen tenpluetako zedrozko zutabe erraldoiak lapurtu eta eraman ohi zituzten. Zurak, arina izanagatik (550 kg/m3) iraupen mugagabea duela esan ohi da, dituen erretxin eta esentziak medio ontto eta intsektuek ez baitute erasotzen. Erretxin hau gorpuak momifikatzeko erabili izan da eta esentzia eta olioa lurrinak, xaboiak eta abar egiteko. Bere zuraz ur-ontziak eta sarkofagoak egin izan dira.
Bioeraikuntza modernoan aditu direnek zedroa darabilte barra-barra. Neuk etxea berritu nuenean lodi erabili nuen: teilatuko lata edo txila guztia, eskaileretako bantzuak, eguneroko mahaia, ate-markoak... eta hauxe idazten ari naizen zizailua. Urtetara nabarmena da oraindik etxearen usaina... Zedroaren magia originala bizi nahi duenak Libanora joan besterik ez du, hango baso apurretan historiaren hasierako jainko eta jainkosen aldareen arrastoak han diraute...
Uztaila osoan barna Euskal Herria trabeskatu duen espedizioa burutu da jada. Euskal lurraldeko eta diasporako 160 gaztek parte hartu dute aurtengo edizioan, Atharratzetik Getxora.
Musika Hamabostaldiak 85. edizioari hasiera eman dio, orkestra handi batekin eta inaugurazio baten mailako programarekin.
Udaltzaingoak ostegunean deklaratzera deitu du Raimundo el Canastero taldeko abeslaria, Lizarrako jaietan txosnak debekatzearen aurka sareratu duten abestiagatik. Ondoren, aske utzi dute, baina ikerketak aurrera jarraituko du. Sarean zentsuraren aurkako eta elkartasun mezuak... [+]
2022ko otsailaren 28an atxilotu ondoren, aske utzi dute bere aurkako frogarik eta bistako epaiketarik gabe. Bizkaiko kazetariaren talde juridikoak informatu du “preso dauden hainbat kazetari libre uzteko” Errusiak eta Poloniak adostu duten trukeagatik geratu dela... [+]
Booking enpresa multinazionalari "nagusitasunezko posizioan bi abusu” egitea egotzi dio Espainiako Merkatuen eta Lehiaren Batzorde Nazionalak. Batetik, Espainiako Estatuan dauden eta erreserben bitartekotza-zerbitzuak erabiltzen dituzten hotelei ekitatezkoak ez diren... [+]
Estrategia eta neurri ugari daude GIB birusari aurre egiteko; horien artean Prep esposizio aurreko profilaxia. Birusarekiko esposizio arrisku handia dutenek eskatu dezakete.
Hamas, Iran eta beste hainbat eragilek Israeli egotzi diote erasoa, baina oraingoz ez du egiletza onartu. Horrez gain, Hezbollahko agintari garrantzitsu bat hil du Israelek asteazkenean Beiruten, eta ostegunean Israelgo Armadak ziurtatu du Hamaseko buru militarra hil zuela Gazan... [+]
Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Marokoko Mohamed VI erregeari gutuna bidali dio babesa adierazteko.
“Haiengana zuzendu eta haiei apuntatzen die”, informatu du Irutxuloko Hitzak. Astearte gaueko 21:30etan atxilotu zuten gizona, Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak jakinarazi duenez.
Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]
Elon Musken proiektuen artean bada adimen artifizialeko bat ere, Grok, eta horretarako Musken jabetzako X edo Twittereeko erabiltzaileen jarduna ari dira baliatzen, LLM edo hizkuntza eredua handitzeko eta entrenatzeko. Izatez, Twitterreko zure ezarpenetan sistema hori... [+]
Bederatzi militar sionista atxilotu dituzte, Sde Teimango kartzelan preso palestinar bati egindako torturengatik; besteak beste, metalezko barrak sartu zizkioten ipurtestetik. Kolono "zibilen" eta soldaduen protestak piztu dira torturatzaileekin elkartasunez, eta... [+]
