Altzürükura iristeko, Donibane Garazitik Donapaleura doan (D-953) errepidean, Larzabaleko saihesbidea hartuko dugu (D-918). D-147ak Altzürüku herrira eramango gaitu. Herritik 10 kilometrora dago Ahüzki mendia. Bidean, gure arbasoen arrastoak topatuko ditugu, Ithe-ko trikuharria esaterako. Ibarbürüko lepotik ezkerrera hartuaz, Ahüzkiko aterpetxearen albotik hasiko dugu ibilbidea. Bohokortia mendia aurrean dugula, hasierako pausoak errepidez egingo ditugu. Bidea markatuko diguten seinale hori txiki batzuk ikusiko ditugu errepide alboan. Berehala iturrira joateko mendi bidea hartuko dugu ezkerrera. Ahüzkiko iturriko ura, ur sendagarria da, diuretikoa. Honela dio bertako grabatuak: "Bortian Ahüzki hur hunak osoki". Altuera hartzen goazela bistak izugarriak dira, atze aldean Pirinioak elurtuta, Auñamendiko (Anie) gailurra nabarmentzen dela, aurrean Behorlegi, Arbailaleko mendilerroko tontorrik garaiena eta zeru gainean, sai arre izugarriak gertu-gertu. Zertxobait igo ondoren, otadian zehar, beherantz hasiko gara. Ganadu aztarna ugari topatuko dugu bidean. Seinaleak ez galdu. Behe aldean, hiru artzain borda ikusiko ditugu, eskuin aldean Bohokortia mendia eta ezker aldean, harkaitza galanta. Metro gutxi batzuk errepidean egin ondoren, berriz ere bide zidorra hartuko dugu. Pixkanaka, ikuspegi karstikoa »kareharriaren gainean eratzen diren hainbat formazioen multzoa» ematen digun harkaitz arteko gure bidea, baso zoragarrian barneratuko da, Arbailako basoan. Harkaitzek uraren higadura lana jasan dute sima, leize eta antzeko egiturak sortuaz.


Arbailako basoa ipuinetakoa da, euskal kondairak dioenez (ikus koadroa). 13.000 hektareako baso hau, garrantzi komunitarioko lekuen zerrendan sartua dago. Ez galdu seinalea, basoan harrien gainean pintatua ikusiko dugu horiz, ez kasurik egin gainontzeko koloretako seinaleei. Beherantz dezente jaitsi ondoren, Elzarreko ordokira iritsiko gara.


Zelai ederra da Elzarrekoa. Bertan egoten dira ardiak bazkatzen, maiatzetik aurrera belarra goxoagoa baita zonalde baxuagoan. Ardiek bazkatutako belarraren arabera, gasnaren zaporea aldatu egiten da, bertako artzainak azaldu digun moduan. Bertako biztanleen jarduera ekonomiko nagusiak abeltzaintza eta nekazaritza dira. Gazteek, nahiago dute inguruko hirietara alde egitea, bestelako bizimoduaren bila. Biztanle kopurua etengabe jaistea dakar honek. Elzarreko ordokiaren atzeko basoan, oreinen orroa entzuten da. Ehiztariak ere han dabiltza, Patrolean hara eta hona basurde bila, pista zabala baitago ordokira eramango gaituena. Baina ordokia eskuinera dago eta gure ibilbidea ezkerrerantz doa, pistan bertan ikusiko dugu seinalea.


Pixkanaka gorantz, basoan gaude berriz ere, pagadian. Bidetik atera gabe, Istaurdi-pea izeneko artzain bordara iritsiko gara. Bertan egoten dira ardiak maiatza bitarte. Bidea jarraituaz, hurrengo errebueltan alde batera utziko dugu pista nagusi hori. Ezker aldera hartuaz, mendian sartuko gara. Hauxe izango da igo beharko dugun aldaparik gogorrena, ordu laurdeneko gauza. Eta berriz ere Pirinioak aurrez aurre ditugu, zuri-zuri, eta lurrean eguzki loreak eguneko azken eguzki printzak harrapatu nahian dabiltza. Orain aldiz, Bohokortia mendia ezker aldera izango dugu, dagoeneko itzulia egina baitugu. Pistatxoa jarraituaz, aterpetxera iritsiko gara, gainaldean Ahüzkiko iturria dugula. Nahi izanez gero eta indarrak soberan baditugu, frontoi ederra daukagu aterpetxearen alboan pilotan aritzeko.