Osasuna: IHESaren birusak erasandakoen erdia baino gehiago emakumeak dira


2021eko uztailaren 27an

Mundu osoan HIESaren birusak erasandako pertsonak ia 40 milioiraino iristen dira, Nazio Batuek HIESaren inguruan martxan jarritako programak emandako datuen arabera. Zifrak ikaragarri igo dira, hirugarren mundua esaten zaion lurraldeetan batez ere, eta sexuen araberako banaketan alde handiak daude lurralde batetik bestera.
Horrela, gizarte garatuetan HIESaren epidemia gizonezkoen kontua da gehienbat. Espainian, adibidez, 2.190 kasu berri diagnostikatu ziren 2003. urtean, aurreko urtean baino %5,2 gutxiago, eta atzemandako kasu horietatik, %80 gizonezkoak ziren. Afrikan edo Asian, ordea, emakumeak askoz ere joera handiagoa du gaitza harrapatzeko, hainbat arrazoi direla medio, eta Afrikan, esate baterako, gaixotasunak emakumezkoen %60 erasaten ditu.
ONUSIDA izeneko erakundeak jendaurrean aurkeztu zuen urteko txostena, eta bertan azaltzen denez, GIBk, alegia giza inmunoeskasiaren birusak erasandako pertsonen kopuruak gora egin du mundu osoan, baina Asian, Afrikan eta Ekialdeko Europan batez ere.
Faktore biologikoen eraginez, emakumeak bi-hiru aldiz probabilitate gehiago ditu gizonezkoak baino HIESa harrapatzeko. Eraso sexualak, gizonarekiko menpetasun emozional eta ekonomikoa, eta kondoia erabili edo ez erabakitzeko orduan duen "gutxiegitasunezko jarrera" dira, txostenaren arabera, gaitza emakumezkoen artean hainbeste ugaltzearen arrazoi nagusiak.
Adituek zera eskatu zioten eliza katolikoari, ez zezala jarri zalantzan preserbatibo edo jagongailuek HIESaren kutsapena saihesteko duten eraginkortasuna, eta bere gaitzespenak moralaren eremura soilik murriztea. ONUSIDAren ordezkariek posibletzat jo zuten osasun-erakundeen eta elizaren arteko lankidetza-jarduerak behar bezala mugatzea. Prebentzioaz arduratuko lirateke sanitarioak »kondoiak eta xiringak banatuz biztanleei», eliza gaixoen harreraz eta zaintzaz arduratuko litzatekeen bitartean.


Azkenak
Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Teknologia
Oinak lurrean

Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]


Materialismo histerikoa
Zuentzat

Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Jendetasun zolatik, Kittof gogoan

Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]


2024-12-18 | Jesús Rodríguez
Borroka aro berria Herrialde Katalanetan

2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]


Izar Mendiguren. Saltsa berrietan beti
“Ni euskaraz bizitzeak ez du esan nahi beste hizkuntzei eta kulturei ateak ixtea”

Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]


Eguneraketa berriak daude