Etorkizuna laranja da
1969ko uztailaren 20an, Armstrong eta Aldrin astronautek Ilargiko "Baretasunaren Itsasoan" lurrartu zuten. Handik 35 urte eta erdira, iragan hilean, 2005eko urtarrilaren 14an, Saturnoren Titan ilargian lurrartu zuen Huygens Moduloak »bidenabar, Saturnok 18 ilargi ditu ziur, gehi beste 15 zeharo ez baietsiak». Zalantzarik gabe: bi zedarri historiko gizateriaren kondairan. Eta bidezkoa ere munduan barrena hedatu den esaldia: «The future's orange».
Cap Canaveral-en abiatu zen balentria 1997ko urriaren 15ean. Cassini Zundari itsatsita, zazpi urte luzez 3.500 milioi kilometro egin ondoren, 319 kiloko Huygens behatokia Titango azalean pausatu zen poliki-poliki. Hortik aurrera hiper-robotak igorriko zituen seinaleek 69 minutu beharko zuten guganaino iristeko -1.242 milioi kilometro egiteko, segundoan 300.000 kilometro ziztuan-.
Arrakasta gaitza. Dudarik gabe.
Bost estatu indartsuren arteko lankidetzari esker lortua; proiektuan eskuz esku ari izan baitira Frantzia, Italia, Alemania, Britainia Nagusia eta Estatu Batuak.
Eta jakintsuen iraunkortasunari esker ez gutxiago. Daniel Gautier frantses astronomoak 1982an proposatu zuen Titanera zunda bat bidaltzea.
Europar Zientziaren arrakasta izan da, azkenik: E.S.A.ko Zuzendari Orokorrari Jean Jacques Dourdain deritzo; eta bidalitako seinaleen bilketa eta ikerketa Darmstad-en burutzen ari da, Alemanian. Moduloak, erortzean puskatu ez denez, lau ordu eta erdiz bidali ditu seinaleak.
Titanen ez da giro. Tenperatura -179 grado Ckoa da (Antartidan erregistratu den hotzena -90 delarik); eta, batera, 1.600 km/orduko haize ikaragarriak daude.
Iristerakoan bidali dituen argazki txundigarriek ez dute zalantzarako zirrikiturik utzi. Titanen metanozko itsasoak daude; eta itsaso horretara doazen ibai-harroak guztiz garbi agertu dira.
Planeta beti ezkutatzen zuen laino trinkoa metanozkoa da, osagai karboniko batzuekin nahasia. Eguratsa nitrogenozkoa da, oro har (%94). Eta laranja kolorea izoztutako partikulek eransten bide diote.
Bistan da: Titanen ez dago bizirik.
Alferrikako bidaia garestia, beraz? Ezta inondik ere. Stanley Miller-ek 1953an frogatu zuenez, egurats mota horretan tximistak gertatuz gero, biziaren oinarrian dauden molekula bereziak sortzen dira .
Aste hauetan burutuko diren datu-ikerketaren ondorioz jakingo dugu Titan-en sortuak direnez. Baiezkoan, eta tenperatura egokietan, bizia automatikoki sor daitekeela pentsatzeko arrazoi sendoak egongo dira.
Gure Eguzki-Sisteman nekez aurki daiteke horrelakorik. Etsi egin behar. Baina beste izar-sistemetan zer?
Gaur arte 134 exo-planeta aurkitu dira. Eta lehenengoa 1995ean Geneva-ko Mayor eta Queloz astronomilariek.
Hots, gure Galaxian bakarrik 300.000 milioi izar daude; eta «aldameneko» Andromedan 400.000 milioi izar. Eta Kosmoan milaka milioi galaxia daude.
Unibertsoan bakarrik gaudela, eta eboluzioaren gailurra gu garela pentsatzea, antropozentrismo merke eta iñoxoa iruditzen zait. Arazoa besterik da. Mundu horiek guztiak irits ezinak dira guztiz.
Barka bekit zifra batzuk ematea.
Mayor eta Queloz-ek aurkitutako exo-planeta, 51 Pegasi multzoan dago. Gure Galaxian, bai; baina 50 urte-argira. Alegia, 500 bilioi (b, bai) kilometrora.
Cassini Zundak 7 urte behar izan ditu 3.500 milioi kilometro egiteko. Alegia, urtean 500 milioi kilometro egin ditu.
Egin dezagun zatiketa. Cassini Zundak milioi bat urte beharko luke 51 Pegasiko exo-planetara joateko.
«Etorkizuna laranja da», «Espazioaren konkistan lehenengo urratsa egin dugu», eta abar, eta abar.
Egia? Bai, baina ez. Ez gaitezen kaikuak izan!
Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.
Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.
Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.
Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
.jpg)
Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]
ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak atxikimendu kanpainarekin.
Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]
Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.
Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena.