Zuhaitzen etxea
Euskal Herriko 173 zuhaitz espezie bildu ditu Imanol Artola, Zumarragan bizi den Zegamako semeak. 15 urte egin ditu basozain Deba Garaian, eta zazpi urtez aritu zen enbor zatiak biltzen han-hemenka. 2002az geroztik Egurraren Interpretazio Zentroan daude ikusgai. Interpretazio zentroa Gipuzkoako Foru Aldundiak jarri zuen, basozainen ehungarren urteurrena ospatzeko.
Artolaren hasierako ideia, espezie berak ilargi bakoitzarekin moztuta zer alde egiten zuen aztertzeko bilduma egitea omen zen. Baina behin, Arrasaten, ezagutzen ez zuen espezie arraro bat aurkitu zuen erorita, utzitako baserri baten atarian. Baserriko nagusiak inguruak garbitu behar zituela eta, Cuningamia hura moto zerrarekin moztu, eta sutarako utzi behar zuten. Artolak gogoratzen duenez, «pena handia eman zidan, agian Gipuzkoan ez zela horrelako beste bat egongo pentsatuta, eta enbor haren zati bat gorde nuen. Eta pikatu egin nintzen. Harekin hasi, eta geratu gabe jarraitu nuen museoko 173 piezak osatu arte».
Museoan bereiz daitezke zuhaitzen azal, hosto, fruitu, usain eta hazi desberdinak, eta egurren erabilera anitzak. Bertako zuhaitzak -haritza, pagoa, urkia, altza, elorri zuria...- eta kanpotik etorritakoak -pinu intsinisa, erromatarrek ekarritako gaztainondoa, exotikoak...- ikus daitezke bertan.
Zegamako Egurraren Interpretazio Zentroan, oso koalitate desberdineko egurrak ikus daitezke: beteatua, kolorea, usaina, gogortasuna... Nolakotasunaren arabera erabili izan da egur bakoitza tresna jakinak egiteko. Imanol Artolaren esanetan, Euskal Herrian hogei inguru zuhaitz motarekin bakarrik egin da lan, horregatik, museoan erakutsi nahi izan du beste herrialdeetan espezie gehiagori ere eman zaion erabilera. Hona batzuk:
- Elorri beltza: Patxarana
- Pinu larizioa: Zerrategi eta eraikuntzan
- Intsinis pinua: Papera eta altzariak
- Lergorria: Ebanisterian
- Haritz Amerikarra: Tonelak, artisautza
- Artelatz, alkornokea: Kortxoa. Kontatzen denez, kostaldean txakolina egiten hasi zirenean ekarri zuten artelatza, kortxoa bertan izateko. Baina klima mediterranearrekoa izaki, ez zen ongi egokitu. Hala ere, banaka batzuk geratu dira.
- Urritza: Saski, makila, barriken uztaiak
- Haritza: Kutxak
- Urkia: Kaikua. Esneari gusturik ematen ez diolako
- Ezkia: Infusioak, «tila».
- Tuliparbolak: Pianoak
- Virginiako Kaki: Txistua
- Likidanbarra: Kupelgintza
- Izei gorria: Stradivarius bibolinak
- Makal kanadarra: Zotzak eta poxpoloak
- Eukaliptoa: Papera, mangoak
- Banbu: Arrantzarako kainaberak
- Lizar gorria: Itsasontzien eskailera mailak
- Hego ipurua: Destilazio lehorrez, miera edo «cada» olioa lortzen da, antiseptikoa dena
- Lertxuna: Poxpoloak eta jostailuak. Zuria eta lehuna delako.
- Izei-zuria: Organo, bibolin, kitarrak
- Ipar Ipurua: Gyn edaria aromatizatzeko botatzen dira bere fruituak
- Mizpirondoa: Euskal makilak
- Udarondoa: Txirulak
Sutarako, haritza eta artea oso dira egokiak. Pinua, berriz, oso azkar erretzen da, gaztainondoak txinpartak ateratzen ditu eta pagoak zer ilargirekin mozten den alde handia egiten du.
Asteburuetan:
- 11:00etatik 14:00etara
- 16:00etatik 19:00etara.
Astegunez:
Ikastetxeetako taldeak hartzen ditu.
Harremanetarako:
Zegamako Turismo Bulegoa
943802187
- Ilberrian
Urritza, Urkia eta Pagoa.
- Maiatzeko ilberrian
Altza eta erramua.
- Ilbeheran
Gorostia, Elorria, Gerezia, Lizarra, Gaztaina, Haritza, Sagarra, Udarea, Arana, Zumarra, Intxusa, Sahatsa, Hagina eta Akazia.
- Azaroko ilbeheran
Kaina.
- Neguko ilbeheran
Pinua.
- Ilgoran nahiz ilberrian
Zurzuria.
- Zurgihar: Zuhaitzaren sorrerako muina, enborraren zentroa.
- Zurgizen, duramen: Egur hila, erretxina pasatzen ez dena. Hau ez da gehiago hazten. Zati ilunena eta gogorrena da.
- Cambium: Egur bizia, erretxina pasatzen den zatia. Hau da zabaltzen ari dena.
- Azala: Defentsa, gaixotasunetatik babesten duena.
Enborraren eraztun bakoitzeko urte bat kontatuz, zuhaitzaren adina jakiten da. Era berean, norabidea ere igarri dezakegu: eraztunak hestuago daude elkarrengandik iparraldean, lasaiago hegoaldean.
Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.
Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.
Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.
Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]
Larunbatean zeharkatuko ditu hiriko kaleak Donostiako Klasikoak, eta Gernika-Palestina herri ekimenak Israelek bertan duen presentzia salatu du, prentsaurreko batean. Adierazi dutenez, “genozidioa eteten ez duten bitartean” klasikoak ez luke Israel-Premier Tech... [+]
Israelek Hamas eta Hezbollahko buruzagiak hiltzeko helburua ez da erresistentzia ahultzea. Benetako asmoa da inteligentzian eta arlo militarrean bere nagusitasunaren irudia berrezartzea Israelgo iritzi publikoaren aurrean .
2017tik Bruselan dago Kataluniako presidente ohia, baina itzultzea erabaki du Generalitateko hurrengo presidentearen inbestidura eztabaidarako. “Normaltasun demokratikoko baldintzak ez” izatea salatu du, eta aipatu du itzultzeak suposatzen duen atxiloketa arriskua.
Udaletxe aurrean eginiko prentsaurreko jendetsuan, Donostian gertatzen ari diren jarrera arrazista, klasista eta faxistekin kezka adierazi dute hiriko eragile sozial eta politiko ugarik. Irakurketa bateratua eskaini dute 37 eragilek, besteren artean, Ernai, GKS, Bilgune... [+]
“Herriaren eta beren familien alde” jartzeko eskatu diete Edmundo Gonzálezek eta María Corina Machadok adierazpen bateratu baten bitartez. Maduroren gobernuak erantzun egin die, eta erabaki dute dokumentuaren sinatzaile biei “ikerketa penala... [+]
Palestine Action taldeak dio bere ekintzaileek astelehen goizean (abuztuak 6) Elbit-ek Bristolen duen fabrika "inbaditu" dutela. Ikerketa eta fabrikazio zentroa oso zainduta dago, eta espetxeko furgoneta bat erabili dute kanpoko perimetroa txikitzeko.
Osasun artak biltzen ari da Pablo Gonzalez Moskun une honetan. Joan den astean, Poloniako Radomgo segurtasun handiko espetxetik atera zen kazetaria bi urte eta bost hilabeteko preso egon ondoan. Poloniak leporatzen zion espioitza frogatu gabe libre atera da.
Loiolako kuartelen afera ez dago bere onenean. Espainiako Defentsa Ministerioak eta Donostiako Udalak akordioa “aldi baterako” etetea erabaki zuten joan den astean, hilaren 18a baino lehenago ezin izango zutelako gauzatu, eta hori delako, hain zuzen, salerosketa... [+]