Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

larunbata 2025eko urtarrilaren 04an

Oskar Matute: «Nazio espainolaren esentzia jarri dugu eztabaidan»

1972an jaioa Bilbon. EHUn diplomatua enpresa-ikasketetan. Intsumisio mugimenduen eta alderdi komunistaren ildotan aritua. Ezker Batua/Berdeak (EB) Presidentziako kidea eta honen ordezkaria IUn. EAEko legebiltzarkidea da. EBren subiranotasuna, gizarteari lotutako politika eta euskal ezkerraren batasuna ditu helburu. Ibarretxe Plana Diputatuen Kongresutik pasa aitzin mintzatu ginen Oskar Matuterekin. Plana atzera botako zutela iragarrita zegoen ordurako. Planari buruz eta egoera politikoaz bere iritziak oso interesgarriak iruditu zaizkigu.

Mikel Asurmendi

2021eko uztailaren 28an

Inprimatu

Eusko Legebiltzarreko eztabaidek ezaguna egin dute Oskar Matute. Legealdi honetan hasi berria izaki, hastapenean ea tribunan bertigoa sentitzen ote den aipatu diogu: «Politikako bertigoa Lizarra-Garaziko Akordioaren eztabaidetan gainditu nuen, hasi berria eta gazteagoa nintzela. Orduko eztabaidek asko lagundu zidaten Legebiltzarreko geroko agerraldietan lasai eta ziur samar aritzeko. Hala ere, oraindik ere une bereziak bizitzen ditut. Gizarte mugimenduetatik nator, muturreko jarrerak defendatzeko ohituta. Batzordeetako eztabaidetan ere berdin gertatzen zait, alderdiaren programaren maximoekin zoaz negoziatzera eta txinpartak ikusten dituzula atera zaitezke. Defendatzen duzuna ez da zuk nahiko zenukeen guztia eta finean pragmatikoa izan behar duzu».

Nola hartu zenuen Eusko Jaurlaritzaren Estatutu Berrirako Proposamena Legebiltzarrean onartu izana?

Ustekabez, eta besterik dioenak gezurra dio. Zurrumurruak ibili ziren, baina, SA kenduta, gainontzekook ez genekien ezer. Gainerakoan, harrezkero jokaleku politikoa aldatu da. Alderdi politiko guztiok Ibarretxe Plana onartu gabeko jokaleku politikoa sumatzen genuen une honetarako, eta EAJ-EAri bereziki, eta guztioi oro har, maiatzeko hauteskundeetarako bestelako egoera politikoa ekarri digu.

EBtik nola aztertu duzue egoera?

Egoerak alderdi guztiok une politikoa arakatzera behartu gaitu. Ez gaitu gure diskurtsoa aldatzera behartu, baina gure diskurtsoaren zein zatik zentzurik ez duen aztertzera behartu gaitu. Tempo politikoa aldatu da. Dena dela ere, baikorrak izan behar dugu, Ibarretxe Plana ez da EBrena, gurea Atxikimendu Libreko Federalismoa da. EAk ere badu berea, Batasunak planaren parte bat baietsi du. Garrantzizkoena Ibarretxe Planaren birtualtasunak Euskadi estatuko eztabaida politikoan kokatu izana da.

Plana onartutakoan IUren jarrera ez zen oso lagungarria. Harritu al zintuen?

Bai. Planaren onarpenak IU ere ustekabean harrapatu zuen. Nik IUren jarrera ulertzen dut, errespetatu ere, baina ez nator bat. IUk ausartagoa izan beharko luke, eta ez EBri mesede egiteko. IUk estatuko ezkerra izaki, ezkerraren sen demokratikoa erakutsi behar dio gizarteari eta PSOEri berari. PSOEren politika aldaketarako nahikundea besterik ez da, alderdikeria. IUk, aldiz, aldaketarako nahikarian, estatua demokratizatzeko jarrera tinkoa agertu behar du. Ezkerrak herrien nazio eskubideen aldeko jarrera sendotu eta errespetatu behar du.

Ibarretxe Plana ahulduta al dago?

Ez. Eszenatokia ez da horrenbeste aldatu. Ez dago onartua izan ez balego baino ahulduagoa. Legebiltzarrean aurrera egin ondoren indartuago dago, eta aldi berean, Diputatuen Kongresuan aurrera egingo ez duenez, bere ibilbidea bukatuko da. Nolanahi den ere, nik plana prozesu baterako lokomotora gisa ikusten dut, bere bagoiak euskal gizartea dira. Bidez bide, lokomotora berritu edo indartu beharko da, batzutan abiadura batean joango da, eta bestetan beste batean. Alabaina, prozesua abian da, eta lehen helmuga da jakitea ea herri honek bere norabideaz erabakitzen ahal duen edo ez. Eta erabakitzen duena errespetatzen den edo ez.

Bidez bide, estatu krisiaz ere mintzatu da.

Guztiok teorizatu dugu jokalekuaz, baina ez genuen espero horren arin jarri beharko zenik praktikan. Teorizatzea erraz samarra da, praktikara eramatea, berriz, ez. Nazio espainolaren esentzia eztabaidan jarri dugu Legebiltzarrean. Herri eta nazioak Espainiako Estatuan egoteko moduaz eztabaidatzen ari gara. Estatuko sektore erreakzionarioen lekua »frankismoaren garaitik hor daudenak» zalantzan ipini dugu. Eragile bakoitzaren rola aldatuz joan da poliki-poliki eta orain estatuko botereetan beldurra dago.

Beldurra edo aldaketa kontrolatzeko beharra dago. Erregea, Raxoi eta Zapateroren bilera lekuko.

Egia esan, Erregea, Zapatero eta Raxoiren bilerak zertxobait beldurtu ninduen. Erregeak 1981ean jokatu zuen rola berriz ere jokatu nahi eta ahal izatea izugarria da. LOAPA bideratu eta estatu kolpea ekarri zituena, alegia. Koroa nazio kohesiorako osagaia izateak nazkatzen nau. Ez dut monarkian sinesten, ez nazio kohesio inposatuan. Hau da, PP »honetan dudarik gabe» eta PSOE alderdietako sektore zenbaitek oraindik ere Espainiaren patua unibertsaltasunaren patua dela pentsatzen dutela sentitzea ikaragarria da.

PSE-EEko «Patxi Lopez lehendakaria» aukera ahulduta omen dago orain. Nola ikusten duzu PSE eta PSOE oro har?

Lekuz kanpo ikusten ditut. Ziur aski nik ez ditudan datuak eta elementuak dituzte eta horrek abantaila ematen die. Baina, antza, eztabaida ez da joan haiek nahi zuten moduan, denboran eta erritmoan. «Patxi Lopez lehendakaria» kanpaina, PSE-EE Pasqual Maragallen ildoan garatzeko nahia eta Aldaketa hauteskunde-plataforma soziala pikutara joan zaizkie neurri batean. Alabaina PSOEk erantzukizun berebizikoa eta historikoa dauka. Sozialistek gatazka klabe politikoetara egokitu behar dute, berau amaitzeko aukera landu. Arazoa mahai gainera eramateko unea iritsi zaio. Alderdi sozialista ausartuko al da, edo aitzitik, orain arte bezala uzkurtuko ote?

Batasuna egoeraz jabetu dela dirudi. Batasunaren erabakiek tsunami politikoa eragin dute. Zer diozu Batasuna eta PSOEren arteko balizko harremanez?

Egoera eta ingurua aztertzen ari dira. Bakoitzaren asmoak eta konfiantzak ari dira neurtzen, test moduko bat burutzen ari dira. Erantzun neurritsuak ematen dizkiote elkarri, horien arabera zein neurrian aurrera egin dezaketen ikusteko. Tsunami politikoarena egia da, azken hamar urtetan ezagutu diren hamar egun zorabiagarrienak izan dira. Legebiltzarreko bozketa, proposamenak, eskutitzak…

Alderdien arteko mahaia osatzearen beharra aipatzen dute bi alderdi horiek. EBtik nola baloratzen duzue egoera?

Ondo dago. Baina duela bi urte alderdien mahaia osatzearen beharra aipatzea ETAren aurrean amore ematea zen, PP eta PSOEren hitzetan behintzat. Orain, bat-batean, Batasunaren jarrera aldaketak sozialisten jarrera aldaketa ahalbidetu du eta PP bakarrik geratzeko beldur da. PSOEk Estatutuaren aldaketaz hitz egiten du eta PPk Estatutua sakontzeaz. Baina, kontuz, alderdi bi hauek hitzekin jolasten trebeak dira oso. PSOEk eta PPk hitzei beraiek nahi duten zentzua ematen diete. Hau da, guk «alderdien arteko mahaiari bai» diogu, baina ez entzungorren arteko elkarrizketa gauzatzeko. EBren aldetik ez ditugu alderdien arteko mahai gainean baldintzak jartzen, baldintza demokratikoak sortu behar direla eta alderdien arteko akordioa herri kontsultak berretsia izan behar duela diogu. Areago, akordioak ez duela behin betiko izan behar, etorkizunean ere berritu ahal izateko zabalik izan behar duela baizik. Hori da alderdien arteko mahaia osatzeak eskatzen duen test edo proba. Euskal Herriak »duela 25 urte bezala» libre izan behar du hautatzeko, baina ez betiko, batzuek nahi duten bezala.

Lizarra-Garaziko zikloa gogoan, nola dago EB ziklo berri honen aurrean?

Gero eta hobekiago. Lizarra-Garaziko prozesuan asko ikasi genuen politikaren erritmoez eta pedagogiaz. Gure burua hobeto ezagutzeko prozesua izan zen. Ez naiz damutzen EBk prozesu hartan jokatu zuen rolaz. Egun ez dut orduko gizartean ikusten nuen beligerantzia sumatzen, ez dago Lizarra-Garaziko prozesuaren ondoren sorrarazi zen izua. Dudak daude, baina ez beldurra. Artean, guk subiranotasunaren bidean eboluzionatu dugu, gure hautesleentzat eta gizartearentzat gure xedeak geroz eta logikoagoak eta arrazionalagoak dira. EBk bere tokia aurkitu du, gero eta hobekiago kokatuta gaude.

Zer balantze egiten duzu EBk Eusko Jaurlaritzan egindako lanaz?

Hasteko, nik neronek 15 legebiltzarkide eduki nahi nuke EAEko gobernuan aritzeko. Hartara, hobekiago babestuko genituzke ezkerreko helburuak eta areago eragingo genuke gobernu honen politikan. Baina 3 gara eta ez 15. Edonola ere, ariketa praktiko ona egin dugu ezkerretik. Kontzientzia kolektiboaren alderdia izan nahi dugu, jendearen kontzientzia kritikoa esnatu eta bere arazoak konpontzen saiatu gara. EBk politika publikoa kudeatzeko modu berriak erakutsi ditu. Etxebizitza, droga-mendekotasun eta inmigrazio gaietan lortutakoak, egin ote ditugun akatsak baino gehiago dira. Balantzea baikorra da. Gure espektro ideologiko eta gure jomugen ibilbidean aritu gara, gure nortasuna galdu gabe, EAJren helmugetatik desberdindu gara. Jakina, guk ezkerraren gobernu hegemonikoa nahi genuke, ezkerreko nortasun ezberdinez osatua. Baina, hori lortu bitartean beharrezkoa da gobernu anitzetan ezkerraren parte-hartzea, ezkerra gobernu mota hauetan aritzea jarduera publikoaren kudeaketa gizarteko sektorerik xumeen mesedetan jartzeko modua da.

Inoiz gatazka egoera hau gaindituko balitz, non aurki lezake EBk bere tokia euskal politikan?

Euskal ezkerrean. Erakunde politikoak, sindikal nahiz sozialak ez dira helburu, bidegabekeriak aldatzeko tresnak baizik. Horretan du zentzua erakundetze publikoak, herritarren mesederako lanabes baliagarria bihurtzean. Beti ere, ahaztu gabe, lanabes hori ezkerraren zati bat dela, eta ez osoa. Etorkizuneko euskal ezkerrak EB kontuan hartu beharko du. Ataka honetatik ateratakoan etorkizun sendoa aurreikusten diot EBri. Mapa politikoa argitu ostean, konfigurazio berriak izango dira eta EBk bere tokia aurkituko du. EB da Espainiako Estatuan azken 10 urtetan bilakabide azkarrena izan duen alderdia. Arriskuak hartuz, gidoia aldatuz, unean uneko klabeak ulertuz, zenari uko egin gabe beste eremu batzuetara bide egin du EBk. Espainiar eskuina/ezkerra eta euskal eskuina/ezkerra bitasuna hautsi ditu, modu teorikoan oraindik. Etorkizunean ordea, euskal ezkerraren ezaugarri asko EBrenak izango dira.

ASTEKARIA

1978. zenbakia

2005eko otsailaren 06a

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Segi dezala akelarre antifaxistak

Uxue Gutierrez Lorenzo

Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Lander Arbelaitz Mitxelena

Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

ARGIA

“Gizonok matxismoaren aurrean ardurak hartzeko unea iritsi da”

Euskalerria irratia

Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Xabier Letona Biteri

Azkenak

2025-01-04 | iametza

22. Txikipedia, umeentzako euskarazko entziklopedia txiki eta askea

MULTIMEDIA - Hodeia ez da existitzen

2025-01-04

Salaketa

MULTIMEDIA - Antzezlana

2025-01-03 | Xabier Letona Biteri

LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]

2025-01-03 | Leire Ibar

Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]

2025-01-03 | iametza | Asier Iturralde Sarasola

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.

2025-01-03 | Urko Apaolaza Avila

Analisia

2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]

2025-01-03 | Xabier Letona Biteri

Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.

2025-01-03 | Leire Ibar

2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]

2025-01-03 | Gedar

Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.

2025-01-03 | ARGIA

Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.

2025-01-03 | Jon Torner Zabala

Espainiako Pilota Federazioa

“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]

2025-01-03 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]

2025-01-03 | Uxue Gutierrez Lorenzo

Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA 40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]

2025-01-03 | Elhuyar | Ana Galarraga

Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]

2025-01-03 | Antxeta Irratia | Paola Oskoz

Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).

Eguneraketa berriak daude