Aspaldiko partez, argazki albuma eskuetan dudala pasatu dut arratsaldea... Gure antzerki taldea sortu genueneko garaiak gogoratuz joan zaizkit orduak... Taldearen ibilbidea urtez urte jarraitu dut.

Orduan, hasi berritan, duela hamabost urte, besteak beste, gazteagoak ginen... saiatuenen artean saiatuenak... grinatsuenak, ausartenak... Hala tokatzen zen!

Makina bat ordu lanean, bata bestearen atzetik, denbora denboraren gainean emaitza gustukoa izan arte. Denbora bat eta bakarra zen, lana ondo egiteko behar zena. Denboraren neurria nekeak ematen zuen, ez diruak. A ze garaiak! Zirraragarriak...

Azkenean argazki albuma itxi eta beste mota bateko koaderno bat ireki dut. Izenburua: 2005. urteko ekoizpena. Zirrara orain ere... Zirrara, diru kontuak egin behar ditudalako. Dirua... Denbora... Orain, lehen ez bezala, gure sormenaren segundo bakoitza dirutan kontatzen dela pentsatu dut. Antzerkia industria bihurtu dugu. Zer nahi dugu egin? Ba horrek denbora honetan, honenbeste balio du eta gurea bezalako herri batean gehiago oraindik. Nola? Ondo entzun duzu, gurean edozein ekoizpenek berez, kostu handiagoari aurre egin behar dio.

Gurea bezalako komunitate txiki batean bizi bagara, eta, komunitate horren kide sentitzen garen aldetik, komunitate horretako hizkuntza eta bizitzeko moduak gureak egiten baditugu, hamaika diru eta bat gehiago kostatuko zaigu adibidez edozein antzerki ekoizpen aurrera ateratzea. Gure komunitate txiki honetan bi baitira hizkuntza ofizialak, bi modu komunikatzeko eta bi modu bizitzeko. Baina kontua da horietako hizkuntza bat, teorikoki biak maila berean egonda ere, besteari gailenduta dagoela. Eta hain zuzen ere, beste hori, gaztelania alegia, gailentzen den moduan gailentzen delako, urteetan asko eta asko egon gara dirua galtzeko prest gure euskaldun nortasunari tinko eustearren.

Arazo politikoa dirudi honek... ekonomiko bihurtzen ari da guretzat, ordea. Lan segundo bakoitzak honenbeste balio badu, are gehiago gauza bera birritan egin behar badugu.

Antzerki taldeok enpresa pribatuak izanik, nahiz eta kasuan kasu instituzioen diru laguntzak ere jaso, mugak ditugu batez ere proiektuak finantzatzeko eta merkaturatzeko momentuan. Eta zoritxarrez, muga horiek behin baino gehiagotan sorkuntza baldintzatzen dute. Egun esatea dago Euskal Herriko antzerki taldeok sabaia jo dugula azken urteotan gero eta neurri handiagoko ekoizpenak kaleratuz.

Bestalde, datu objektibo bat da antzerki enpresok gure proiektuentzat dirulaguntza eske joan garenetan Gasteiza, euskarak, puntuazio mailan orain arte izan duen gehieneko balioa ehuneko bosta besterik ez dela izan. Ezer gutxi bigarren bertsioa egiteak sortzen dituen gastuei aurre egiteko. Horren ondorioz, neurri handiko ekoizpenetan, batez ere, gero eta gehiago izan dira euskarazko bertsioa egiteari uko egin diotenak. Kontuak ez dira ateratzen. Batez beste, euskarazko emanaldi gutxi, laguntza gutxi eta denbora eta diru kostu handiegiak, ordea. Beste behin gure hizkuntza galtzen ateratzen da.

Hitz hauek idazten nagoela, ordea, e-mail bat jaso dut ESKENArena (Euskadiko Antzerki Enpresen Elkartea) zera esanez, Eusko Jaurlaritzak aldaketa batzuk proposatu nahi dituela aurtengo dirulaguntzak emateko orduan. Horien artean euskararen balorazioa ehuneko bostetik ehuneko hamarrera aldatzeko proposamena egin dute. Ea zein den gure iritzia. Hauxe nire erantzun ofiziala: ongi etorri edozein neurriri gure hizkuntza babesteko bada. Izan ere, euskal antzerkia ez da galduko sekula egin ez dutenek euskaraz egiten hasiko direlako, beti egin dugunok, babes faltak gogaituta, egiteari utziko diogulako baizik.