Hiru Truku: "Ez duzu lurralde askotan topatuko hemen dugun entzuleen maila"


2021eko uztailaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Taldeak berehalakoan identifikagarria den estiloa lortu du. Horrez gain, ikerketan eta kultura zabaltzen lan aparta egin dute. Hona hemen trukurik gabeko galderoi Ordorika, Tapia eta Martínezek emandako erantzunak.

Euskadi Gazteako Top Gaztea zerrendan izan da asteotan Alejotxo kanta. Hiru Trukuk egiten duen musika, ordea, ez dator bat irrati kate publikoak eskaintzen duenarekin. Zein da kanta honen sekretua?
Jakin dugu, bai, Alejotxo asko eskatzen dela. Alde batera horrek baieztatzen du guk kantaldietan ikusten duguna: era guztietako entzuleak etortzen direla eta interesatzen direla gure emanaldiekin. Bestaldera, musikari guztiok izaten gara kritikoak komunikabideekin, oro har. Euskal musika nola tratatzen den eta, kasu honetan bereziki, kantu zaharraren tokia zein den ez dago batere argi. Joera handia dago komunikabideetan halako musikak bazterrean uzteko gaur egungoak ez direlakoan, behar bezain homologagarriak-edo ez direlakoan. Gure artean, esaterako, maiz eztabaidatzen dugu irrati eta prentsaren aurrean hartu beharreko jokabideaz… eta ez da gure esku Alejotxo zerrendetan sartuko den ala ez… Behin sartuz gero jendeari gustatzea ez da harrigarria. Gure esperientzia beretik esan dezakegu kantu hauek badutela gauza berezirik eta ederrik eta gu horixe ematen saiatzen gara.

Tradizioa dakarzue musikaren bidez eta tradizioa gazteok jasotzea ezinbestekoa da iraun dezan. Gazteok jarraitzen al dugu Hiru Trukuren musika?
Ez zaigu iduritzen gazteek multzo homogeneoa osatzen dutenik. Beste alor eta adinetan bezala musikaren alor honetan ere badaude era askotako gazteak: musika batere maite ez dutenak, heavya maite dutenak, Bisbal maite dutenak eta baita Hiru Truku maite dutenak ere. Musika jakin baten estimazioaren gorabeherak guk gehiago lotzen ditugu prestigioaren inguruko burutazioekin. Jende askorentzat kantu zaharra zerbait pintoreskoa da: ondo egongo da baina txokoan gordetzeko, igande goizetarako eta gastronomia azoketarako. Maila zabalagoan euskal musikarekin gertatzen da gauza bera. Eta ez da esan beharrik gazteak direla merkatuaren presioa zuzenen jasotzen dutenak eta gazteei zuzendutako irratiak eta abar. Gehien-gehienetan, salbuespenak salbuespen, zuzen-zuzen sartzen dira kontsumoaren aldeko katean.
Dena den, honetaz guk asko ikasi dugu Hiru Trukurekin. Euskal Herrian zaletasun handia dago herri musika zaharrarekin eta ez da adin batera mugatzen. Ez duzu lurralde askotan topatuko hemen dugun entzuleen maila.

Ohitura izan da bertso eta olerki zaharrak folk formatuan eskaintzea. Tradizioa jasotzeko estilorik egokiena berau dela uste al duzue?
Geure modura ematen ditugu kantuok. Ez dugu uste tradizioa hor nonbait geldirik dagoen ezer denik baizik eta etengabeko aldaketan heltzen zaiguna. Hiru Trukuk bere gustuz ematen ditu pieza hauek eta parte hartze horretan gozatzen du. Nork bere bidea. Dena da zilegi eta hemen denetarik egin da musika tradizionalean oinarrituta, baina guk era batera nahi dugu.
Zuk diozu ohitura izan dela folk formatuan ematearena, baina guk uste dugu aski gauza modernoa dela musika tresna akustikoekin-eta aritzea. Gurean abesbatzak eta konpositore klasikoak aspaldian hasi ziren halako eginkizunetan, halako erromantizismo musikalaren ondorioz (Guridi, Aita Donostia…) Kantu zaharrak eta doinu tradizionalak gaurko moldeekin ematea nahiko gauza berria izan da eta doinu tradizionaletan oinarrituriko lanak alor guzietan entzuten ahal dira: jazzean, garaikidean, rockean… Zenbat aldiz ez ote den sanpleatu Maurizia eta Leonen alboka eta ahotsa rock taldeen grabaketetan! Hori bai, sarritan maila sinboliko hutsean gelditzeko.

Zein pauso ematen dituzue olerki bati musika jartzerakoan?
Lehenengo, gustuko olerkia topatu edo sortu behar da, noski. Hiru Trukuren kasuan, kantutegi bat, altxor bat deskubritu genuen hemen eta han eta horren inguruan hasi ginen lanean. Intuizioak eta norberak duen esperientziak lagundu digu guztia atontzen: doinuak hautatu, pasarte musikalak asmatu... Zaila da teorizatzea doinuei buruz, hamaika ideologia dagoelako gai honen inguruan. Zer esanik ez moldaketei buruz, musika janzkera, instrumentazioa... Guk xumetasunean aurkitu dugu modu egokia kantu hauen mundua hobekien adierazteko. Sofistikazio harmonikoetatik eta birtuosismotik ihes egiten saiatu gara kantua ahal den gordinen gera dadin. Garai batean instrumentaziorik gabe edo instrumentazio oso xumeak lagunduko zituen seguruen. Gure hautua ideia horri jarraitzea izango litzateke beraz.

Zein izan ohi da publikoaren erreakzioa Euskal Herritik kanpo aritzen zaretenean? Disko berriarekin atzerrira joateko asmorik?
Batez ere diskoa argitaratzea izan da gure lehen asmoa eta ondoren Euskal Herriari ezagutzera ematea. Zentzu gehien hemen dutelako kantu hauek eta ederrak dira kantatzeko gainera. Guk gozatu egiten dugu emanaldietan eta feed backa nabaria da entzulearekin. Kanpoan noizbehinka eman ditugu kontzertuak eta ondo asko hartu gaituzte. Hala ere, folk jaialdi handi horiek interes komertzialagoak dituzte eta jende asko biltzeko izarrak behar izaten dituzte. Estilo aldetik exotikotasuna eta birtuosismoa nahi izaten dute, espektakulo deigarriak dituzte maite. Jendea aho zabalik uztea da musikarien eginkizuna.
Hala ere, parekotasun handiak daude Hiru Trukuren kantutegian Europako beste herrialdeetako kantu zaharrekin, bai gaietan eta baita kantatzeko moduan ere, garai bateko bizimodua, pentsamendua, kezkak agertzen dira kantu hauetan eta jende askorengan pizten du interesa mundu hark. Gugan ere nabaria da zaletasun hori. Gustatzen zaigu aurrekoen kezkak eta pozak gureganatzea, berritzea. Azken batean gaur egunekoetatik ez dira horrenbeste aldentzen. Eta ikuspegi berriak eskaintzen dizkigute gainera gure gaurko mundurako.

Euskal folka Euskal Herritik kanpo bertan baino baloratuagoa dagoela entzun nion behin musikari bati.
Askotan gertatzen da, bai, kanpotik datorrena nahiago izaten dugula hobea den ustetan eta bertakoak ez digu atentziorik eman ere egiten. Hala ere, Hiru Trukuren kasuan ezin esan dezakegu horrelakorik. Euskal Herrian sentitu izan dugu berotasun gehien. Gure emankizunetara jende asko dator eta gurekin batera gozatzen duela ematen du gainera. Gu eginahal guztian aritzen gara, ditugunak emanda, falta txikienik ere ez egiteko. Kantu hauek guztionak dira eta aldaera on bat osatzea izaten da gure erronka, aldiro kantuei mami guztia atera nahian. Ez dugu beti lortzen baina gehienetan konforme xamar gelditu ohi gara. Katalunian maite gaituzte baina Espainian gure lagunei gero eta gehiago kostatzen zaie gure kontzertu bat antolatzea. Ezagutzen ez bagaituzte ere gorroto gaituen jende asko dago hemengoak garelako eta "vasco" izena dugulako. Bestela, atzerrian ez dugu horrelako arazorik.

Antzinako kantak berreskuratzea al da Hiru Trukuren baldintzetako bat ala zuen hitzez osatutako lanik argitaratzeko aukerarik ikusten al duzue?
Bai aurreko bi diskoetan, bai oraingo Nafarroako Kantu Zaharrak honetan ere, Hiru Trukukook beti elkartu gara errepertorio zehatz baten inguruan. Kantu hauekiko zaletasunak batu gaitu, eta kantu hauek eman digute bidea eta aukera diskoak eta kontzertuak osatzeko, kantu hauekiko gure zaletasunari irteera emanez. Hiru Trukutik aparte, hirurok sarri egon gara azken urteetan harremanetan, gure beste proiektuetan elkarrekin kolaboratzen.
Etorkizunean zer egingo dugun? Auskalo! Baina Hiru Truku bezala nahiko seguru esan dezakegu zerbait gehiago egitekotan beti izango dela modu horretan, kanta jakin batzuen inguruan.

Kanta ezezagunak bildu dituzue disko berrian, beste hainbat, ahoz aho mantendu dira (Oi Peio Peio, Haika mutil...) A capella edonon kantatzeko joera hori galdu dela uste duzue?
Tabernetan eta kalean kantatzeko ohitura galtzen joan da azken urteetan, Hegoaldean ia erabat, Iparraldean ez hainbeste. Iparraldeko barnealdean oraindik mantentzen da leku askotan kantatzeko ohitura, tabernetan-eta. Gure teoria batek dioenez, hau honela da Hegoaldeko tabernek musika oso bolumen altuan jartzen dutelako eta Iparraldeko ostatuetan askotan ez da egoten musikarik ere. Ez genuke nahi, baina modernitateak » gure uste apalean askotan gaizki ulertua denak» horrelako galeretara eramaten gaitu. Kantu zaharrak bere garaian ez ziren ikuskizunen osagarri, baizik eta jende guztiaren espresiobide, elkarrekin ematekoa. Hori gaur galdu da eta kantu zaharra beste modu batean ulertzen du gizarteak, pasatako garai batzuen oihartzuna bezala eta ikuskizun baten barruan.

Kopla edo bertso eran abestuak daude kantak. Bestelako modulazio zein tempoekin kantatzeko grinik ez duzue izan?
Kantu hauek normalean beti izan dira a capella kantatuak, beraz, musika laguntzarik gabe, eta erritmikoki oso modu librean. Baina kanta hauek instrumentuekin ematen direnean beti egiten da nolabaiteko kantuen "zibilizazioa", onerako eta txarrerako. Lehen modu librean ematen zena orain harmonia eta erritmo baten barruan sartzen bada, nolabaiteko "estandarizazioa" edo "normalizazioa" ematen zaio kantuari. Hiru Trukukook instrumentu akustiko gutxirekin janzten ditugu gure kantak, honela maite dugulako, eta gure mentalitate modernoarentzat kantak honela ematea "puruago" ematen du, baina, egia esanda, aldaketarik funtsezkoena kanta hauek harmonizatzean eta erritmoan sartzean ematen da, ez hainbeste gitarra akustiko edo elektriko batekin erabiltzeagatik.


ASTEKARIA
2005eko urtarrilaren 30
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
2025-03-28 | Sustatu
La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko du Puntueus-ek

Azken aldian, asteburuetan, Internet ez dabil ondo. Hasieran, zaila zen webguneei ezarritako blokeoen zergatia ulertzea; orain, badakigu Espainiako La Ligak agindu zituela, futbola modu ilegalean emititzea saihesteko. La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien... [+]


Abenduaren 27an Bilbao Arenan milaka euskaltzale batzeko dei egin du Kontseiluak

Bilbon eginiko aurkezpenean iragarri dute ekitaldia, euskarari "arnas berri bat emateko eta behar duen indarraldia gorpuzten hasteko" lehen urratsa izango dela nabarmenduta. Euskaltzale guztiei, baina, oro har, "justizia sozialean eta gizarte kohesioan aurre... [+]


“Ez genuen komunik, ez urik, ez argindarrik... eta hori ere kendu digute!”

Aljeriatik datoz Mohamed eta Said [izenak asmatuak dira], herri beretik. “Txiki-txikitatik ezagutzen dugu elkar, eskolatik”. Ibilbide ezberdinak egin arren, egun, elkarrekin bizi dira Donostian, kale egoeran. Manteoko etxoletan bizi ziren, joan den astean Poliziak... [+]


Olatz Salvador
Konfort gunea

Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.

------------------------------------------------

Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]


Intza Gurrutxaga Loidi, EHE-ko kidea
“Oldarraldiaren aurrean, hainbat administraziotatik, adibidez, koldarraldia dator”

Euskal Herrian Euskarazek manifestazioa deitu du apirilaren 6rako, 11n EHEko bi kide epaituko dituztelako. Hiriburuetatik autobusak antolatzen ari dira. Bi helburu bete nahi dituzte, batetik, epaituak izango diren bi kideei babesa erakustea, eta bestetik, euskararentzat justizia... [+]


Bidasoako haur eta gazteen psikiatriako kontsultaren itxierak haserrea piztu du

Pazienteek Donostiara joan behar dute arreta jasotzeko. Osasun Bidasoa plataforma herritarrak salatu du itxierak “are gehiago hondatuko” duela eskualdeko osasun publikoa.


2025-03-28 | Irutxuloko Hitza
Metroaren lanetako gainkostua 33,3 milioi eurokoa dela adierazi du Eusko Jaurlaritzak

EH Bilduk galdera sorta bat erregistratu zuen Eusko Legebiltzarrean Donostiako Metroaren igarobideko lanen gainkostua argitzeko. Informazio hori atzo jakinarazi zuen Susana Garcia Chueca Mugikortasun sailburu sozialistak.


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


2025-03-28 | ARGIA
200.000 euro lortzeko kanpaina abiatu du Integrazio Batzordeak

Seaska Sarean inklusio egoeran dauden 165 ikasleei laguntza bermatzeko hasi dute kanpaina, antolaketa propioa eratuta. Frantziako Hezkuntza Ministerioaren jarrera salatu dute kanpaina aurkezteko prentsaurrekoan, behar bereziak dituzten haurren inklusiorako baliabide... [+]


Atzera bota dute Zaragoza eta Araba arteko goi tentsioko linearen proiektua

Martxoaren 19an amaitu zen proiektua aurkezteko epea, baina Errioxako PSOEk adierazi du Forestalia enpresak "interesa baztertu" duela. Enpresak bi parke eoliko eraiki nahi zituen Aragoiko lurretan, baina oraindik ez ditu lortu baimenak eta hori dute egitasmoa... [+]


AEBn ekoizten ez diren autoei %25eko muga-zergak ezarriko dizkiela iragarri du Trumpek

Muga-zergak apirilaren 2tik aurrera ezarriko dira eta altzairuari eta aluminioari ezarritakoei batuko zaizkie. "Gurekin negozioa egiten duten eta gure aberastasuna eskuratzen duten herrialdeei ezarriko dizkiegu", AEBetako presidenteak adierazi duenez. 


2025-03-27 | Arabako Alea
Greba mugagabea hasi dute Gasteizko lorezainek

%90eko jarraipen "ia erabatekoa" izan du grebak, sindikatuen arabera. Gasteizko parkeak, lorategiak eta eraztun berdea mantentzen dituzte Enviser azpikontratako 90 langileek.


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


Eguneraketa berriak daude