Astegunetako kultura


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Ohitura edo jokabide batek pista ugari ematen digu beste bat ulertzeko. Zer esanik ez, hitz-joko edota esamolde batek.

George Lakoff eta Mark Johnson Metáforas de la vida cotidianaren autoreen iritziz, eguneroko metaforek egundoko eragina dute bizitzari buruzko pertzepzioan, eta, ondorioz, gure pentsamenduen antolaketa eta ondorengo jokabideetan.

Esku artean duzun artikulua idazteko gonbitea jasotzeaz bat otu zitzaidan izenburua: astegunetako kultura. Beraz, argi dago nik neuk ere metafora bati heldu nahi izan diodala barruko hari korapilatuak askatzeko orduan.

Zer dago, ordea, metafora horren atzean?

0 - Irudia
Gogoratzen dut hiru multzotan banatzen genuela arropa gurean: jaiegunetakoa, astegunetakoa eta etxean erabiltzekoa.

Jaiegunetakoa berria eta estreinatu gabea izaten zen; apur bat handia, hurrengo urtean astegunetan erabiltzeko modua. Astegunetakoa, beraz, aurreko urtean jaiegunetan erabilitakoa. Etxekoa, berriz, aurreko urtean astegunetan erabili ondoren, atzera gelditutakoa.

Urteekin, adimena desioz betetzen hasi ahala, nortasuna agindu berriak ematen hasi zitzaidan. Horietako agindu bat? Sistemari aurka egin behar niola. Irtenbidea? Elementu aurkarien arteko konbinaketa, hots, jaiegunetako zapatak, astegunetako prakak eta aitaren jertse zaharra, hirurak elkarrekin janztea.

Ez dakit aukera ona izan zen ala ez, baina, arropen irudi horrek asko lagundu dit eguneroko bizimoduaren alde ezkutuak bilatzen.

1- Esanahi berriak
Zalantzarik gabe, informazioz beteriko gizarte batean bizi gara. Egunero eta etenik gabe berritzen dugu/zaigu informazioa. Nire txikitako arropen metaforari helduta, ez dago igandera arte itxaron beharrik informazio berria janzteko. Irratia, telebista, internet, aldizkariak, astekariak, egunkariak... nahi adina notizia iristen zaigu etxera, uneoro eta etenik gabe, nahi adina iritzi eta jokabide berri probatzeko adinakoa.

Tamalez, gehienetan, hain abiadura handiz iristen zaigu, non aurrekoari estalkia kentzeke, gainean jarri behar izaten dugun, mahukak eta poltsikoak non dauden begiratzeko astirik gabe. Informazio zaharra barneratu eta erabiltzen hasi baino lehen datorkigu estreinatu gabea. Hala bada, zaharra alboratu edota atzera egin behar, beti egunean, beti distiratsu, beti jaieguneko egon nahi bada, behintzat.

Ondorio mailakatuak? Bat, Tere Irastortzak ondo baino hobeto izendaturiko bulimia informatiboa. Bi, jan, irentsi edo jantzi beharreko informazioa berehala zahar »eta ondorioz zabor», bihurtzeko joera. Hiru, zabor artean baliagarria dena arakatzen hasteko astirik eza. Lau, nekea eta hausnarketa falta. Bost, irudimenik eza? Sei, pentsamendu hutsala?

Azken biei galdera ikurra jarri diet pertsonon ahalmenari konfiantzazko boto pare bat eskaini nahi dizkiodalako.

Baina, noan metaforaren alde gehiago ikustera.

2- Kulturaren eremu zabala
Besterik uste bada ere, kulturaren esanahia egunerokotasunez blai eginda dago. Goizean jaikitzen garenetik gauean lokartzen garenera arte ari gara kulturgintzan. Amestu duguna irratiko notiziekin elkartzen da gosariko kafe, esneki, labore, madalena, zuku-marka, telebistako irudi, lagunen iritzi, egunkariko notizia, kalekoen ibilera, dendetako hizkera, iragarkietako esamolde, teknologia berrien hiztegi, aldiko melodia, bazkari mota, aisialdirako tresna, uneko beherapen, aldiko eguraldi, kideenganako harreman edota eguneko best-sellerrekin batera. Guztiak du eragina guztiongan eta, ondorioz, guztiok sortzen, eratzen eta berritzen dugu kultura, eten gabean.

Guztion eragina ez da berdina, ordea. Gauza batzuk gehiago ikusten eta entzuten dira beste batzuk baino. Eta fenomeno hori ez da berez gertatzen, inondik inora; atzetik norbaitek bultzatzen duelako, baizik.

Ez da alferrik entzuten aspaldion kultur eragile hitza.

3- Kultur eragileak eta Kultura
Izan ere, eguneroko kulturaz batera, eta tarte on bat igaroarazteko helburuaz gain, bada bestelako Kultura bat, jendea jantzi eta iritzia sortarazi nahi duena; aipatu metaforari atxiki, jaiegunetakoa edo maiuskulaz idazten dena, hain zuzen. Hor sartzen dira, besteak beste, Kirola, Antzerkia, Zinema, Gastronomia, Moda, Musika, Dantza, Komunikabideak, Ikus-entzunezkoak, Literatura...

Gauzak honela, oso ohikoa da kaleko jendearentzat Kultura hitza, soilik, aipatu esparruekin lotzea. Aitzitik, jaiegunetako Kultura hori bezain garrantzitsua da astegunetako beste kultura, batak bestea elikatzen dutelako, batzuetan bata indar handiagoz aritu arren bestea baino.

Argi dago egungo gizarteak letra larridunaren aldeko apustua egin duela, modak, joerek eta, batez ere, lege komertzialek hala agintzen dutelako eta, hainbeste eragileren aurrean, inork ez duelako atzean geratu nahi.

Letra txikiz diotsuet, ordea, astegunetako kultura gehiago erantsi behar geniokeela jaiegun kutsuko Kultura horri.

Nola?

Produzitzeko ez ezik, produzitzen denaz hausnartzeko guneak eraikiz.

-Zinez, oso errentagarria, epe luzera-.


ASTEKARIA
2005eko urtarrilaren 30
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
2025-03-28 | Sustatu
La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko du Puntueus-ek

Azken aldian, asteburuetan, Internet ez dabil ondo. Hasieran, zaila zen webguneei ezarritako blokeoen zergatia ulertzea; orain, badakigu Espainiako La Ligak agindu zituela, futbola modu ilegalean emititzea saihesteko. La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien... [+]


Abenduaren 27an Bilbao Arenan milaka euskaltzale batzeko dei egin du Kontseiluak

Bilbon eginiko aurkezpenean iragarri dute ekitaldia, euskarari "arnas berri bat emateko eta behar duen indarraldia gorpuzten hasteko" lehen urratsa izango dela nabarmenduta. Euskaltzale guztiei, baina, oro har, "justizia sozialean eta gizarte kohesioan aurre... [+]


“Ez genuen komunik, ez urik, ez argindarrik... eta hori ere kendu digute!”

Aljeriatik datoz Mohamed eta Said [izenak asmatuak dira], herri beretik. “Txiki-txikitatik ezagutzen dugu elkar, eskolatik”. Ibilbide ezberdinak egin arren, egun, elkarrekin bizi dira Donostian, kale egoeran. Manteoko etxoletan bizi ziren, joan den astean Poliziak... [+]


Olatz Salvador
Konfort gunea

Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.

------------------------------------------------

Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]


Intza Gurrutxaga Loidi, EHE-ko kidea
“Oldarraldiaren aurrean, hainbat administraziotatik, adibidez, koldarraldia dator”

Euskal Herrian Euskarazek manifestazioa deitu du apirilaren 6rako, 11n EHEko bi kide epaituko dituztelako. Hiriburuetatik autobusak antolatzen ari dira. Bi helburu bete nahi dituzte, batetik, epaituak izango diren bi kideei babesa erakustea, eta bestetik, euskararentzat justizia... [+]


Bidasoako haur eta gazteen psikiatriako kontsultaren itxierak haserrea piztu du

Pazienteek Donostiara joan behar dute arreta jasotzeko. Osasun Bidasoa plataforma herritarrak salatu du itxierak “are gehiago hondatuko” duela eskualdeko osasun publikoa.


2025-03-28 | Irutxuloko Hitza
Metroaren lanetako gainkostua 33,3 milioi eurokoa dela adierazi du Eusko Jaurlaritzak

EH Bilduk galdera sorta bat erregistratu zuen Eusko Legebiltzarrean Donostiako Metroaren igarobideko lanen gainkostua argitzeko. Informazio hori atzo jakinarazi zuen Susana Garcia Chueca Mugikortasun sailburu sozialistak.


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


2025-03-28 | ARGIA
200.000 euro lortzeko kanpaina abiatu du Integrazio Batzordeak

Seaska Sarean inklusio egoeran dauden 165 ikasleei laguntza bermatzeko hasi dute kanpaina, antolaketa propioa eratuta. Frantziako Hezkuntza Ministerioaren jarrera salatu dute kanpaina aurkezteko prentsaurrekoan, behar bereziak dituzten haurren inklusiorako baliabide... [+]


Atzera bota dute Zaragoza eta Araba arteko goi tentsioko linearen proiektua

Martxoaren 19an amaitu zen proiektua aurkezteko epea, baina Errioxako PSOEk adierazi du Forestalia enpresak "interesa baztertu" duela. Enpresak bi parke eoliko eraiki nahi zituen Aragoiko lurretan, baina oraindik ez ditu lortu baimenak eta hori dute egitasmoa... [+]


AEBn ekoizten ez diren autoei %25eko muga-zergak ezarriko dizkiela iragarri du Trumpek

Muga-zergak apirilaren 2tik aurrera ezarriko dira eta altzairuari eta aluminioari ezarritakoei batuko zaizkie. "Gurekin negozioa egiten duten eta gure aberastasuna eskuratzen duten herrialdeei ezarriko dizkiegu", AEBetako presidenteak adierazi duenez. 


2025-03-27 | Arabako Alea
Greba mugagabea hasi dute Gasteizko lorezainek

%90eko jarraipen "ia erabatekoa" izan du grebak, sindikatuen arabera. Gasteizko parkeak, lorategiak eta eraztun berdea mantentzen dituzte Enviser azpikontratako 90 langileek.


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


Eguneraketa berriak daude