Hilketak, suizidioak, satanismoa... Heavy metalaren bazter ilunak
- Bortizkeria sustatzea, deabrua gurtzera deitzea, nork bere burua hiltzera bultzatzea heavy musikari gauza asko leporatu izan zaio. Eta egia esan, talde askok irudi hori bultzatu dute, euren abestien hitzetan mezu satanikoak emanez eta odola ardatz duten ikuskizunak eskainiz. Jose Manuel Duran bizkaitarrak, arakatu ostean, denetik dagoela aurkitu du. Hala ere, sarritan, gehienetan ez esatearren, marketing kontu hutsa besterik ez da.
Jose Manuel Duran SEIPeko (Sociedad Española de Investigaciones Parapsicológicas) kideak »bera ere musika mota horren jarraitzailea da, bide batez esateko», gaiari heltzea erabaki du, eta liburu bat idazten dabil honetaz guztiaz. "Heavyari, oro har »diosku», gauza asko leporatu zaio: satanismoaren aldeko mezuak ematea, eliza eta hilobitan lapurtzeko deia egitea edota norbait hiltzera zein nork bere buruaz beste egitera butzatzea. Izan ere, nor edo nor hil duten nerabe askok aldarrikatu dute musikak behartu dituela hala egitera, eta beren burua hil duten zenbait gazteren gurasoek rock izarrak salatu dituzte euren seme-alaben heriotzaren erantzuletzat".
Duranen ustez, salaketok ez daukate ez hanka ez bururik: "Hasteko, ‘inkisidore berriek’ »hala esaten diet nik» musika orobat salatzen dute, eta hori ez da zuzena, salaketak zehatz egin behar direlako. Bestetik, talde askori satanikoak izatea egotzi diete, baina euren ibilbideak, euren abestien hitzak, euren adierazpenak... aztertzea besterik ez dago hori horrela ez dela konturatzeko".
Ikerlari bizkaitarraren esanetan, urtetan zehar irudi satanikoa eman duten talde eta abeslari askok »Alice Cooper, Ozzy Osbourne, Venom…» onartu dute, gerora, disko gehiago saltzeko baino ez dutela egin. "Motley Crue taldearen abesti gehienek, esaterako, emakumeez dihardute. Disko bakarrean egin zuten berba deabruaz, eta huraxe izan zen euren ibilbide osoan gehien saldutakoa. Horrek azalduko luke zergatik erabiltzen diren horrelako gaiak heavy musikan".
Jose Manuel Duranen ustez, norberak egiten duenaren errua ezin zaio musikari bota. "Musikariek ez dute inor bere buruaz beste egitera bultzatzen; baina odolarekin jolastea gustatzen zaie, diskoak saltzen laguntzen dielako". Nolanahi ere, Duranek onartu egiten du idazten ari den liburuan, heavya arriskutsua izan daitekeela, musikariek, jende aurrean agertzeko orduan, kontu handiagoa eduki beharko luketen heinean. "Askorentzat jainkoak dira. Deabruzale eta odolzaletzat agertzen badira jarraitzaileen aurrean asmatutako irudia izan arren nerabe asko prest egongo da horixe bera egiteko. Izan ere, behin baino gehiagotan gertatu da".
Abestiak, errugabe ala errudun?
Ezin esan, ikerlari bizkaitarraren aburuz, abesti jakin batek hilketa edo suizidio baten errua daukanik. Beste kontu bat da zer nolako eragina eduki dezaketen abesti batzuek aurrez arazoak zeuzkan norbaitengan. "Adibidez, bazegoen bere kontzertuetan hildako ardi eta txerrien buruak zerabiltzan talde bat, eta emakume bat torturatu eta hiltzeko itxurak egiten zituen beste bat. Pentsa nola eragin diezaiokeen horrek »edo zenbait abestiren hitzek», dagoeneko oso oreka psikologiko sendoa ez daukanari. Arazoak dauzkaten beste batzuk, berriz, hitzok erakarrita hurbiltzen dira musika mota horretara".
Baina, abesti batean botatako mezuak pertsona arrunt bati eragin al diezaioke, bere burua edo aldamenekoa hil nahi izateraino? "Psikologoek esan beharko lukete hori »dio Duranek». Dena dela, nik ezagutu ditudan pertsona batzuek esan didatenez, inoiz inor hil behar balute Rammstein taldea entzuten zuten bitartean egingo lukete, aditzen dutenean erasokor sentitzen direlako". Hala ere, aurkako adibidea ere ezagutu du SEIPekoak: "Alegia, aldarte txarrean daudela Rammstein entzun eta lasaitzen direnak. Horrek esan gura du gaitza ez dagoela musikan, norberarengan baizik".
Gorek gaia ikertzea erabaki zuen. Horretarako, AEBetako Kongresuko eta Senatuko beste kide batzuen emazteekin elkartu zen, Washintongo 17 emazteak izenaz ezagutu zen taldetxoa sortuz. Hortik aterako zen PMRC. Rock musikaren letretan sexuaz, alkoholaz, drogez edo bortizkeriaz egiten ziren aipamenen aurka borrokatzea zen helburua. Elkartea jaio eta hilabete gutxira, Senatua bera ikerketa egiten hasi zen. Hura burutu zutenerako, ordea, RIAA delakoak »Recording Industry Association of America» onartua zeukan Parental Advisory zioen txarteltxoa itsastea PMRCk ezarritako baldintzak betetzen zituzten diskoen azaletan. Hau da, gurasoei ohartarazten zitzaien bertako abesti batzuen berbak adinez beherakoentzat egokiak ez zirela. Baina ondorioa PMRCk nahi zuenaren guztiz bestelakoa izan zen: ohartxoa zeukaten diskoak barra-barra saltzen ziren.
Kanpaina hartan, PMRCk hamabost abestik osatutako zerrenda argitaratu zuen, eredu gisa. Hamabost abesti haietatik, bederatzi sexuari buruzko aipamenengatik sartu zituzten zerrendan, eta beste bina bortizkeriaren alde jarduteagatik, drogak eta alkohola hartzera bultzatzeagatik eta okultismoaren inguruko aipamenak egiteagatik. PMRCren helburu nagusia, izan ere, "lizunkeriari" aurre egitea zen.
Black metala heavy metaletik sortutako hamaika adarretako bat da. Gehienetan, adar horiek musikaren abiadura are gehiago azkartuz eta hitzak gogortuz sortu dira, eta black metala ez da salbuespena. Adituen ustez, heavyaren azpitalde hau 1981ean agertu zen, Venom taldearen lehen diskoarekin batera. Hurrengo urtean, bigarren diskoa atera zuten: Black metal. Horrek eman zion izena, hain justu, mugimendu osoari.
Musika oso gogorra da, ia doinurik gabekoa, eta abeslariek ahots guturalez kantatzen dute. Gaiak, normalean, deabrua, hilketak, mutilazioak eta halakoak izaten dira. Diskoen azalak odol festak izaten dira, eta kontzertuak ikuskizun gore paregabeak. "Talde askok -azaldu digu Jose Manuel Duranek- euren burua mutilatzeko plantak egiten dituzte kontzertzuetan. Gezurra da, baina gero jarraitzaile batzuek benetan egiten dute". Blood Red Thorne taldearen disko batek nork bere buruaz beste egiteko kit bat zekarren opari; beste talde batek bateria jolea banketxe batean sartzen eta lau lagun hiltzen ikus zitekeen bideo bat banatu zuen diskoarekin batera. Antza, bateria jole horrek askotan adierazi du mundu hau utzi aurretik hamar pertsona benetan hil nahi lituzkeela. Bortxaketa egitera bultzatzeaz salatua Cradle of Filth taldeko kideek, berriz, euren buruen argazkiak egin zituzten, bakoitza modu desberdin batean beren buruaz beste egiten agertuz.
Duranen berbetan, emandako adibideak desatseginak dira oso, baina ez besterik. Hala ere, Europa iparraldeko herrialdeetako black metal talde batzuk benetako zenbait gertakari odoltsuren protagonistak izan ziren 80ko hamarkadaren erdian. Suizidioak, eliza erreketak… Garai hartako zenbait musikari euren kideak hiltzera iritsi ziren. Jose Manuel Duranek dioenez, gertaera haiek oso bazterreko kontua izan ziren.
New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]
Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]
Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Irutxuloko Hitzak asteartean parte hartu zuen Hordago - El Saltok antolatutako mahai inguruan, Hibai Arbide, Lucia Mbomio, Xalba Ramirez eta Miriam Najibi kazetariekin.
Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]
Abenduaren 13an mobilizazioa antolatu dute Santutxun (Bilbo), enpresa amerikarra palestinarren aurkako genozidioaren parte dela salatzeko. Auzoko kideek azpimarratu dute ez dutela nahi auzoan sarraskiari sostengua ematen dion enpresa multinazionalik.
Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.
Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.
HTSk boterea hartu duenetik, babes-eskaerak gelditu dituzte Mendebaldeko hainbat gobernuk. Alemaniak 47.270 eskaera utzi ditu bertan behera bat-batean, "Siriako etorkizun politikoa zalantzazkoa" dela argudiatuta.
Erasoen aurrean “kikilduko ez direla” eta "nazkaturik" daudela adierazi dute Lezo eta Errenteriako feministek eta autodefentsa feminista eta ekintza zuzena aldarrikatu dituzte.
Uharteko artzain egunean azaldu zuten Euskal Herriak nazioarteko ardi mozketa txapelketatan aritzeko onarpena lortu duela. Ofizialtasuna Eskoziako 2023ko munduko txapelketan etorri zen, euskal moztaileek aurkeztutako dosierra eta bertan egindako defentsa bikainaren ondorioz... [+]
Segur aski, gutariko gehienek jada erosiak dituzte, han eta hemen, Eguberrikari banatzeko opariak. Olentzeroren bisita gautar hori hitzordu handia baita, bereziki haurrentzat. Denak prestatzen dira urteko garai emankor horretarako: Bilbo sutan agertzen da, Gasteiz, Iruña... [+]
Zerk harritu zintuen gehien kartzelatik atera zinenean? Galdetu didate maiz azken urte eta erdian.
Bilboko kaleak turista eta bi hankadun txakurrez lepo daudela ikusteak, adibidez? Edo egoera politikoaren aldaketak? Lehenengoak akitu eta amorratu nau, badago zer borrokatzen... [+]