Errioxa seinalatzen duen behatza
Behin Bernedon gaudela, herria zeharkatu eta Okon ermitara joko dugu. Bertan haurrentzat jolastokia dago; baita mahai, eserleku eta parrillak ere. Antzinako lanabesak erakusgai daude ermita inguruan: karramarroa, goldea, segamakina... Bitxiak eta ikusgarriak dira benetan lanabes hauek.
Ermitatik basorantz lanabesen albotik doan bidean hasiko dugu txangoa. Hainbat sastraka eta zuhaixkek, ipuruak, arrosak eta elorri beltzak, ongi etorria emango digute erkamezti basora. Berehala, marra zuri-gorriekin seinalaturiko bide zidorrarekin topo egingo dugu. Bidea, Villafria herriarekin bat egiten duen GR-1 dugu. Bide hau hartu eta eskuinera jarraituko dugu erkameztiarekin gozatuz.
Maldan gora egin orduko, pagadian murgilduko gara. Bigarren bidegurutzea aurkitu eta gorantz jarraituko dugu, eta ez eskuinera eta maldan behera doan bidea jarraitu, Villafria herrira iritsi nahi ez baduzu, noski. Pagadian gora, baldintza azidotako basoan gaudela esango digute azpi basoko landareek. Azpi basoan ahabia agertzen denez, lur azidoetan gabiltzala dakigu, erratza eta gorostia bezalako landare gehiago egon arren. Pagadiak hamaika modutakoak dira eta Europa heze osoan daude. Oso zuhaitz inposatzailea da bere ingurukoekin. Inguruko baldintzak eraldatu egiten dituela esan ohi da. Udan, zuhaitzak adaburua hostoz estalia duenean, ikaragarrizko argitasuna irensten du. Horregatik, inor gutxik lortzen du bere itzalean irautea. Baina, burua bustia eta hankak lehorrak behar dituela esaten da. Beraz, hezetasuna urri den klima mediterraneoa du muga.
Maldan gora goazen heinean, basoak indarra galtzen du eta txilardi sastrakadiak ugaritzen dira. Bat-batean, San Tirsoko Behatzaren harkaitzarekin topo egingo dugu eta inguratu eta atzean utzi ondoren, San Tirsora iritsiko gara. Gailurraren erraietan, San Tirso omentzeko ermita dago. Bertan, gailurretik igaro ondoren, harkaitz pean edo jainko pean babestu gaitezke.
Etorritako bide beretik itzultzerakoan, gailurraren eta Behatzen arteko lepotik Errioxa ikus dezakegu, baita Kodes mendizerra ere Behatzaren atzealdean. Bideko zuhaitz eta animalietara joan zaizkigu begiak.
Adaburua izugarrizko ehiza gunea da. Zuhaitzek, kasu honetan erkametzak edo pagoak, bere hostotzean milioika intsektu izan ditzakete. Beldar, koleoptero eta landare-zorriek hosto berriak jaten dituzte. Zuhaitzak lan ederra izaten du jandako hostoak berritzen. Pinpilinpauxen edo tximeleten hainbat eta hainbat beldar ere hemen elikatzen dira. Pupatu eta metamorfosia jasan ondoren, hegaka dotore ateratzen dira ugaltzeko irrikan. Koleopteroen arrak ere hemen bizi dira: batzuk adaxketan eta besteak zurean edo ezkurretan. Cynips-en arrek hostoari berrehun bat erako zezedio edo kukusagar mota eraginarazten dizkiete. Hauek hostoan grano itxurako egiturak dira eta batzuetan fruitu itxura ere hartzen dute. Beste intsektu asko eroritako zur hiletan bizi dira. Era berean, onddoek eta likenek beraien txoko ekologikoa topatzen dute, sustrai, azal eta adarretan. Honela, zartadura handiak eta azal lodiena duten erkametzetan liken gehiago izaten da pagoaren azal leun eta finetan baino. Onddoak mila modutakoak dira: bizkarroiak ardagaiaren moduan, saprofitoak, zuraren osagai nagusia diren zelulosa edo ligniaz elikatzen direnak. Eta sinbiosian... ai! Sinbiosian bizi diren onddoen gazi-gozoa. Kontuz bildu behar dira, batzuek pozoitsuak eta besteak goxo-goxoak baitira.
Txoriei begira jartzen bagara ere, gauza bera gertatzen zaigu. Tamaina eta bizimoduaren arabera bereizturik hamaika txoritxo bizi da zuhaitz bakoitzean. Katagorriak adarretan, muxarrak enbor zuloetan lo, sagutxoak orbeletan eta satorrak sustraietan, ugaztunik ez zaigu falta. Ezkurrak eta pagotxak preziatzen dituzte katagorri, muxar eta sagutxoek, satorra aldiz intsektu eta zizarez elikatzen da.
Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]
María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.
Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.
---------------------------------------------
Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.
Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]
Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.
Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.