Makina bat kontu
Ikastetxeetan ikasleei airearen konposizioa galdetuz gero, hau erantzungo lukete: %77 nitrogenoa, %21 oxigenoa, ia %1 ur-lurruna, %0,04 karbono dioxidoa, %0,9 argona eta beste batzuk.
1903an egindako neurketek argon-kopurua %0,934koa zela zehaztu zuten, eta gerora egindako neurketek %0,917. Orain ateratako kopurua %0,9332koa da eta uste denez ziurtasun handiko datua da.
Datu honek txikikeria badirudi ere, garrantzi handia du zientzialarientzat. Zerk pisatzen du gehiago: kilo bat lumak edo kilo bat berunek? Ohiko erantzuna biak berdin pisatzen dutela da, baina hori ez da zuzena, hori hutsean baino betetzen ez baita. Hau da, hutsean berdin pisatzen duten luma kiloa eta berun kiloa gure atmosferan pisatuko bagenitu, beruna luma baino astunagoa dela ikusiko genuke, pisatzerakoan gorputzen dentsitateak airean eragiten baitu, Arkimedes-en printzipioaren arabera »lumak beruna baino gehiago flotatzen du airean».
Metrologoek masa neurtzen dutenean airearen flotazio-efektua zuzentzen duen ekuazioa erabiltzen dute. Argon edukiaren aldaketek airearen dentsitatea %0,01 aldatzea eragin izan dute, hau da, altzairu herdoilgaitzaren kilo batean 15 mikrogramoren aldaketa. Zifra hau bere horretan txikia bada ere, garrantzi handikoa da eskala handian. Hegazkingintza eta espaziontzigintza dira beti aipatzen direnak, baina edozein lan zibileko segurtasun-neurrien koefizienteetan gorabehera txiki batzuk milioika euro dira.
Erleen antolaketari so
Etiloko oleatoa da aurkitutako molekula eta hau erle langile helduek erabiltzen dute erle langile gazteen portaera kontrolatzeko.
INRAko Isabelle Leoncinik dioenez, polena biltzen duten erleek neurri batean blokeatu egiten dute erle gazteen garapena aipatu feromonaren bidez.
Erle gazteei etiloko oleatoa jaten emanda, bizpahiru egun beranduago hasten dira polena biltzen eta kontuan hartu behar da bizpahiru egun oso epe luzea dela bospasei asteko bizia duten erleetan.
Horri esker, lan-karga banatu egiten da erleen artean eta erlategian dagoen polen-gordailuaren arabera erle gehiago edo gutxiago jartzen dira lanean.
Ostegun arratsaldean hasiko dira baraualdiak, eta bost gune antolatu dituzte ekimenari lotuta: Bilbon, Altsasun, Donostian, Gasteizen eta Iruñean. Larunbat eguerdian, berriz, manifestazio handi bat egingo dute Bilbon, palestinar erresistentziarekin elkartasunez eta... [+]
Miguel Angel Blanco PPko zinegotzia bahitu eta hiltzearen ardura politikoa egotzi nahi zioten, baina auzia preskribatuta dagoela iritzi dute epaileek.
Azken egun hauetan, "Faxistak kanpora!" lelopean EHUko Zuzenbide fakultatean eramandako borroka antifaxistaz hitz egin dugu anonimotasuna atxiki nahi izan duen ikasle batekin. Sare sozialetan frankismoa goraipatzen eta mezu xenofobo, matxista eta homofoboak zabaltzen... [+]
Honakoa dio Arartekoak argitaratu duen ikerlanak. Jarrera matxisten inguruko azterketak Euskadiko nerabe eta gazteetan jarri du fokua. Diskriminazio gehien gertatzen diren espazioak kalea eta sare sozialak dira.
Iruñeko Arrosadia auzotik pasatzen naizen aldiro sartzen dut burua Santa Marta kaleko tailerrean. Hor da Montse normalean: potetxoan pintzela sartu, trapu batean ia pintura dena kendu eta pintzela mihisean igurzten, begiztan. Bere espazio-denboran sartu naiz gaur eta... [+]
Iruñerriko Laneko Autodefentsa Sareak The Champions Burger jardunaldian langileek pairatzen dituzten lan-baldintza kaxkarrak salatu zituen aurreko astean The Champions Bugerrek langileak esplotatzen ditu lelopean.
Aldarri eta kanpaina, lege, arau, plan eta aurrekontu, babes-mekanismo eta zigor-makinaria oro gorabehera, etenik gabe jarraitzen dute kasu gogorrek eta jokabide zitalek betetzen albistegiak, tantaka zein zaparradan, eta gizon-desmasiak salatzeko protesta-ekintzek,... [+]
Ikasi berri dugu Earl Tupper jaunak Floridako Orlandon, 1947an, sortu zuen mila koloretako ontzi enpresa peko errekara doala, desagertzeko zorian dela, preseski. Badirudi plastikoak konkurrente larriak dituela, adibidez, linean egiten diren salerosketena edo erabilpen bakarreko... [+]
Gisèle Pélicot-en kasuak bortxaketetatik haratago dagoen arazo bat erakusten du: gizonezkoon konplizitatea indarkeria matxistaren aurrean. Kezkagarria ez da soilik erasoa, baizik eta, gertatutakoa jakinda, egoera ez salatzea erabaki zuten gizonen isiltasuna... [+]
Gaur egun, gure munduan eraiki diren hierarkia guztiak mundu mailako kolonizazio prozesu baten emaitza dira. Menderatze-hierarkia global horiek elkarren artean txirikordaturiko beste hierarkia zehatzagoek osatzen dituzte, hau da, klasekoek, etnikoek, estetikoek, eta baita... [+]
Directa-ren ikerketa batetik abiatuta ezagutu dugu iruzurra. Bartzelonan egiten ari den belako Amerika Koparen antolatzaileek argitaratutako audientzia eta bisitari kopuruak faltsuak dira. Gaia garrantzi sozial eta politiko nabarmena izaten ari da, faltsututako datu horiek izan... [+]
Irailaren 17ko astean, Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk erabaki zuen Hezbollah-rekin Libanon zuen misil trukea beste maila batera eskalatzea, eta erabateko gerra hastea.
Maule, 1892. Zaraitzu ibarreko zortzi emakume espartingile Zuberoako hiriburutik etxera abiatu ziren, baina bidean, Larrainen, elurteak harrapatuta, hotzak hil omen zituen denak. Zortzietatik zazpiren izenak iritsi zaizkigu: Felicia Juanko, Felipce Landa, Dolores Arbe, Justa... [+]