Euskal dantzaren pattal aldiaz eta alor honen iratzartzeaz idatzi du berriki Jose Inazio Ansorenak ARGIAren orriotan. Hoberako aldaketak gertatzen ari direla antzeman du Ansorenak. Zenbait dantzari eta emanaldiren kalitatea, eta egoera aztertzeko ekimenak ditu irudipen horren oinarri.

Azaroko azken asteburuan Oiartzunen, Herri Musikaren Txokoaren babesean, herri musika eta dantza hezkuntza sarean izan dugu aztergai. Bertaratutakoen artean ez nuen antzeman aldarte itxaropentsurik. Gaia alorraren artikulaziorako estrategikoa zen, baina horretan interes handiena beharko luketenak falta ziren han: dantza taldeetako ordezkariak. Interesik ez? Dena ondo? Arazorik ez? Bejondeizuela! Niri oso interesgarriak gertatu zitzaizkidan jardunaldiak, nahiz eta ondoriotzat aldez aurretik ondotxo genekiena berretsi: euskal dantza tradizionalak ez duela aurreikusitako tokirik euskal hezkuntza sare arautuan. Hortik aurrera, zenbaitetan har dezake txokotxo bat tokian tokiko eta unean uneko irakasle eta arduradunen sentsibilitate, interes eta ahalmenaren arabera.

Gauzak, oro har, horrela badira ere, beti izaten dira salbuespenak. Hamabost urte dira musika eskola batzuetan dantza tradizionaleko eskolak ematen hasi zirela. Elgoibar eta Errenteriakoak izan dira horretan aitzindarietakoak, eta atzetik etorri dira beste dozena erdi bat gutxienez. Futboleko entrenatzaile izateko ere titulua eskatzen den honetan ataka bitxian daude dantza tradizionaleko irakaslea kontratatu nahi duten musika eskolak. Ez baitago euskal dantza tradizionaleko irakasle titulurik.

Orain 8-9 urte Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak dantzaren egoera aztertu eta jorratu beharreko bideak erabakitzeko dantzaren alorra hizketan jarri zuen. Ordukoan ez zuen Kulturaren Euskal Planaren moduko izen ponpoxorik izan, baina dantzari dagokionez oraingo honetan baino askoz ere partehartze zabalagoa eta irekiagoa izan zen. Dantza tradizionalekook gure arazoen berri eman genuen, eta lehentasunen artean dantza maisu titulazio bat sortu beharra azpimarratu zen. Dantza tradizionalaren alorreko dozena bat ordezkari bildu ginen mahai baten inguruan »ez da errepikatu horrelako aniztasuna duen quorumik berriz» eta asteburua eman genuen titulazio hark izan beharreko edukiak eta egiteko moduak adosten. Emaitza Lakuako kutxaren batean egongo da lo, ordutik.

Dantzaren munduaren ustezko iratzartze une hau soka-dantza bultzatzeko baliatzea proposatu du Ansorenak. Ez dut argi euskal dantza iratzartzen ari ote den, baina, dudarik gabe, bat egiten dut soka-dantza bultzatzeko egiten duen deiarekin. Badira gutxienez hamar urte Juan Antonio Urbeltzek soka-dantzak berpiztu eta sustatzearen aldeko kanpaina egin zuela. Hamaika hitzaldi eman zituen soka-dantzaren inguruan han eta hemen, eta Goierriko soka-dantzen gaineko irakurketa interesgarriak egin zituen. Dei horri erantzunez 1994an berreskuratu genuen Eibarren 25 urte lokarturik zeramatzan San Joan eguneko soka-dantza. Alkatea buru dela eta zinegotziak eta dantzariak sokan egin ohi dugu soka-dantza Eibarren. Su-etenaren aurreko eta ondoko urteetan, politikariak erabat muturtuta ikusi ditugun urteetan ere, San Joan egunez kolore guztietakoak, PP eta HBkoak barne, eskutik emanda ikusi ditugu plazaratzen. Inongo mahaitan lortu gabekoak bideratu dira dantzaren bidez.

Euskal dantzak ez dakit, baina soka-dantzak behintzat loraldia bizi du. Prentsaren jarraipena eginez bakarrik 2003an 41 herritan egindako soka-dantzen inguruko datuak bildu ditut. Askoz gehiago izango dira, dudarik gabe. Eta oraindik iratzarri behar ditugunak. Iratzarri, iratzarri dantza lokartu hori!