Parteka, zatika edo segmentuka tratatu beharrean zerbait' tratatu ahal da ere osoki, globalki edo universalki. Dependituz hon zer da helburua edo erran eta defenditu nahi dena' hartu ahal da bide bat edo bertzea, segun.

Azken aldion ardurea dago gu euskalzaleon artean buruz euskara, nik ez dut uste sobera euskal sozietatean generalki, -ote doan euskara aurrera edo atzera, edo evolutione soziologikoa norantzako direktionean ari da- edo analysia konkretatuz eta fokalizatuz begiratzen dugu zelakoa da euskara aldetik korrektua, egokia edo jatorra, gehiago oraindino fokalizatuz ikusten ahal dugu ea zer egiten duten kommunikabideak, agente sozialak edo institutioneak.

Hontaz ere ba dihardu irakasle Fernando Muniozgurenek aipatzen digularik -ARGIA, azaroa 21, 2004- arriskua hon bi euskara batu sortzearena, bata hego aldekoa espainol eraginaren menpean eta bertzea ipar aldekoa frantzesaren eraginez. Dudarik ez dago ezen ze arrisku hori ba dago eta da gainera reala eta egiazkoa.

Baina ipinterakoan exenpluak hon arrisku hori' aipatzen ditu soilik hiru hitz direnak muntaia, putxerazo eta lintxamendu. Dirudienez, tzat F. Muniozguren hiru hitzok -muntaia, putxerazo, lintxamendu- jarriak nola adibide' sortzen dute muga lexikal bat artean hegoko eta iparreko euskaldunok, zeren hiru hitzok eta anitz gehiago dirateke exklusivoki espainolak, eta ondorioz arrotzak tzat ipar aldeko euskaldunak.

Muntaia hitza eta konzeptua erraiten da inglesean mounting, alemanean Montage, frantzesean montage, italianoan montaggio, espainolean montaje, portugalean montagem, russoan montach; orduan da hitz internationala zeinek ez bait du interferentziarik sortzen ahal inter Hegoaldea eta Iparraldea.

Lyntxamendu hitza dator tik izena hon Charles Lynch epaile amerikano Virginiakoa in s XVIII, zeinek kondenatzen zuen normalki hiltera akkusatua edo susmagarria gabe prozesua eta tumultu bidez. Hortara lyntxatu erabilten da internationalki, inglesez to lynch, aleman lynchen, frantzes lyncher, italiano linciare, espainol linchar, portuges linchar, russo lynchevat -noski, alphabeto kirylikoan-.

Putxerazo hitzarena da bertze sail bateko gorabeherea, zeren hau bai da soilik hitz espainola. Baina gorabeherea ez da ez dela erabili behar putxerazoa baizik nola erran konzeptu hori guk eta jakin dagigun gainera ezen ze hartu ahal ditugu zilegiki hitzak direnak soilki espainolak nolaere hartuak ditugu jada hainbat, eta ez bakarrik paella, tortilla edo... bertze dozena erdi. Kasurako, ailegatu hitza erabilteak ez izanik ere zentzu lexikal handiegirik, zeren bait da soilki espainoletik hartua, aitzitik erabilten da usu eta sarri in kommunikationeak, agente sozialak edo institutioneak. Baita ere referentzia edo referante' nola rizoma -rhizoma- erabilten dugu bai hego aldean eta berdin ipar aldean, baina orduan zergatik darabilgu erreferentzia eta erreferente ordez referentzia eta referente? Hau ez da errespetatzea batasuna hon euskara, batasun soziologiko reala. Seguru naiz ezen behar dutela euskaran bere relevantzia proprioa izan hitz internationalek. Zergatik darabil Fernando Muniozgurenek rizomantiko eta ez darabil errizomantiko?

Bat da noiz hitz bat da intenationala -nik ba dut publikaturik hiztegi bat buruz hitz internationalak titulatzen Euskararen arrotzhitzak, liburuak dakarzela 22.000 termino lexikal- eta bertze kasu apartekoa noiz hitza da hizkuntza soil betekoa. Problemak behar dira seinalatu bai, nola egin duen Muniozguren edo akademiko Sarasola edo bertzek, baina behar dira ere derrigorrez problema direlakook ongi quantifikatu eta ongi delimitatu, ez aitzitik soilki aipatu iraizean.