Soinujolearen semeen sehaska

  • Gipuzkoako Asteasun hasi dugu gure ibilbidea. Aia, Zizurkil, Anoeta, eta Larraul herriekin muga egiten duen herria da Asteasu. Egun 1.200 biztanle baditu ere, orain hogeita hamabost urte 1.530 biztanle izatera iritsi zen. Asteasutik Zelatunera igo, eta Larraul partetik, ostera, Asteasura jaitsi gara. Ernio mendiaren oinean kokatua, berezko historia eta nortasuna duen herriarekin egin dugu topo.
Bi gunez osaturik dagoen herria da Asteasu. Goi partea Elizmendi, XVI. mendekoa den San Pedro elizarekin, behealdea, berriz, Beheko kalea, herriko udalarekin. Horiez gain, bi baseliza ditu: Santa Gurutze, herri-gunearen irteeran eta Santa Marinakoa, kostalderako bidean, Andazarraterantz. Santa Marina baseliza eskualdeko zaharrenetakoa da. Herriko zaharrenek diotenez, aldarearen azpian dagoen zulo beltzean burua sartu eta kredoa errezatuz gero, amesgaiztorik ez da gehiago izaten.

Ernio mendiko belardiak, basoak, lur-sailak eta urak dira izadiak Asteasuri emandako altxorrik preziatuenak. Asteasuk berak ere, jaiotzen ikusi izan du argi izpirik. Bernardo Atxaga idazle ezagunaz gain, herriko plazan, orain frontoi berritua dagoen gunean, bi pertsonaien oroitarriek garai bateko kontuetara eraman gaituzte: Pello Errota eta Eleuterio Tapia.

Zelatungo jatorrizko ibilbidea

Marra zuri-horiak jarraituaz, aroztegi ondotik ekin diogu hain jardun polita izango denari. Zelatungo gainera iristeko asteasuarrek zerabilten jatorrizko ibilbidea egingo dugu. Egun, Iturrioztik eta Andazarratetik igotzen da gehien, baita Larrauldik, Alkizatik eta Erreziletik ere. Erreka bailaran aurrera goaz asfaltoz, tamalez, gurdi bidearen lehenengo sarrera zikina dagoenez, baserrietara joateko bideari jarraitu diogu, gorantz. Lehenengo bidegurutzean ezkerrera egingo dugu seinaleei segika. Mizpirondo batekin egin dugu topo. Bere fruitu biribildua, arbolan bildutakoa, latza eta janezina da, eta umatzen, biguntzen eduki behar da zapore gozoa hartu arte.

Sorarrain baserriaren ondoren, gora jarraituko dugu. Galbiderik ez dago. Bailararen aurrean dagoen Ernio mendiaren leporantz goaz, Zelatunera. Olarrea baserriaren ondoren, berriz gurdibidea hartuko dugu. Sagarrondoek Peruren abenturak (ikus koadroan) ekarri dizkigute gogora. Hala ere, gu gurdi bide ezin ederragoan zoragarri joan gara. Ernio mendia igo zale den edonork ezagutu beharreko bidea da.

Sagaingo ordeka

Bi ordu eta erdi egin ostean, Sagaingo ordeka iritsi eta gero, egindako bideari erreparatu eta Santa Marina ermita eta Belkoain ikus daitezke gertuan. Urrutirago, berriz, Asteasuko Elizmendi, Zizurkil, Aduna, Aiako Harriak, Onddi, Abalarri, Adarra... Hala ere, bada bidea oztopatu eta galarazi digun zerbait: hego haize eguna izan eta garaiari dagokion bezala, uso-pasa zoragarria egokitu zaigu. Ez gara ehiztarien aurka jardungo, baina, ez al luke hegaztien migrazioak babestua egon behar? Ez al litzateke hobe uso-postuak ikusteko bakarrik izatea? Gainontzeko ibiltariei tiro parrasten desatsegina saihesteaz gain, noraezean dabiltzan uso galduen ikuskizun tristerik ez litzateke izango, heriora doazenak ez aipatzearren.

Zelatunetik Larraulera

Hiru orduren bueltan Zelatungo lepoan gaude. Gogoa eta sasoia duenak esan beharrik ez da Ernio goia jo dezakeela. Guk bertako txabola batean salda beroa hartu eta Larraul aldera egingo dugu. Horretarako etorritako norabidetik, eskuinerago jo dugu. Bidea seinalaturik dago. Ez da galbide handirik izango. Bidegurutze bakarrean Alkizara doan bidea saihestu eta, ezkerretara, Larraulgoa, hartu beharko dugu.

Peru eta printzesa
Gipuzkoako Astesutik hurbil, aita eta hiru seme bizi ziren baserri batean. Sagasti ederraren jabe ziren, baina azkenaldian, lapurren batek sagarrak osten zizkien gauez. Lapurra harrapatu behar zutela eta, anai zaharrena geratu zen zelatan; baina loak hartu zuen eta esnatu zenerako norbait berriro ere lapurretan izana zela konturatu zen. Hurrengo gauean anaietan bigarrena geratu zen lo egiteko asmorik gabe, baina loak menderatu eta esnatu zenerako han norbait izana zen. Hirugarren gauean anaia gazteena geratu zen. Aitaren iritziz lan horretarako gazteegia zen eta beste bi anaiek barre egiten zioten, loak hartuko zuenaz ziur. Gaztea, etsi nahi ez eta, igitaia aldean harturik sagarrondo baten ondoan eseri zen, lapurraren zain. Handik lasterrera, zerbait somatu zuen hormaren gainetik azaltzen eta, ez bat eta ez bi, igitaia bota zion. Berehala desagertu zen ingurumarian zebilen hura.

Egunsentiarekin batera, hiru anaiak arrasto bila hasi ziren eta, esku beltz handi bat aurkitu zuten hormaren ondoan, odol arrastoak egindako bidearekin batera. Anaia gaztearen hitzei jarraiki, hiru anaiak odol arrastoak nora eramango abiatu ziren. Harlauza batera iritsi ziren. Harlauza jaso eta leize sakon baten sarrera zela ohartu ziren. Zotz egin eta Peru anaia gazteari suertatu zitzaion leizean sartzea. Anaiek soka bati loturik jaitsi zuten eta behera iritsi zenean, neska bat topatu zuen han: sorgin batek bahitua zuen printzesa. Mutilak soka lotu zion gerrian, baina anaiei igotzeko seinalea egin baino lehen, jantzita zituen zazpi gonazpikoen zati bana emateko eskatu zion neskari. Anaiek neska jaso zuten eta printzesa zela ikusirik, deliberatu zuten saririk baldin bazen ere, hobe izango zela biren artean banatzea, eta horrelaxe, leize barrenean utzi zuten anaia gaztea. Bien bitartean, sorgina agertu zen eta neskak ihes egin zuela ikusirik, sutan jarri zen. Mutilari egotzi zion printzesari lagundu izana. Peru harrapatzera joan eta borroka bizian hasi ziren biak. Gerrian zeraman igitaia hartu eta mihia moztu zion Peruk sorginari eta mila zati egingo zuela mehatxatuz, handik ateratzeko agindu zion. Hegan atera zuen leize hartatik eta printzesaren herrira abiatu zen Peru.

Iritsitakoan entzun zuenez, bi mutilen artean printzesa sorginaren atzaparretatik salbatu omen zutela eta, anaia zaharrena harekin ezkontzera omen zihoan. Gazteenak ostatuan gela bat alokatu zuen eta burdinazko mailuarekin leihoa jotzen igaro zuen gau osoa. Biharamunean, jendea ezkontza ospakizunetara zihoala, Peruk anaia nagusia ikusi zuen printzesaren eskutik. Peruk sorginaren mihia atera eta agindua eman zion: "mihiari, mihiari, hemen orduko han izan hadi!". Hori esatearekin batera, haize zurrunbilo handia atera zuen, eta etxera itzultzera behartu zituen denak. Peruk ostera mailua hartu eta orduak eman zituen leihoari kolpeka. Bigarren eta hirugarren egunean ere gauza bera egin zuen, jendea ezkontzara zihoala ikusi zuenean. Erregea susmoa hartzen hasi zen, eta, etxe hura arakatzeko agindu zuen. Soldaduak ostatura iritsi zirenean, bezero bitxi bat zeukala esan zien nagusiak; egun osoa leihoa mailuz jotzen ematen zuena. Berehala eraman zuten erregeren aurrera. Baina galdetzen ziotena galdetzen ziotela, gauza bera erantzuten zuen beti: printzesaren aurrean hitz egingo zuela, ez bestela.

Erregek alaba ekarrarazi zuen eta Peruk zazpi gonazpikoen zatiak erakutsi zizkion. Printzesak bere salbatzailea ezagutu zuen eta baita bere bi anaiek ere. Badakizue nor ezkondu zen printzesarekin, ezta?

Pello Errota eta Eleuterio Tapia
Garai batean Asteasun zortzi errota omen zeuden eta Pedro Jose Elizegi (1840-1919) ere, lanbidez errotaria zen. Txirritaren garaikidea izanik, ezagunak dira bi alkandora janzteko komeriak izango zituenaren aipamenak. Eleuterio Tapia, berriz, zer zen erabakitzen izango genituzke komeriak: Trikitilaria, harri-jasotzailea eta segalaria izateaz gain, bere etxetik pasa ziren berak zekiena ikasi nahi izan zuten hainbat: Joseba Tapia, Urtain, Perurena, Gibitegi... Hamabost anai-arreben zazpigarren senideak hamar bat urte izango zituen 36ko Gerra lehertu zenean. Herri kiroletan hainbat apustu egindakoa izan zen; trikitiarekin, berriz, Elgeta maisu zaharrari ikasitakoa erromeriz erromeri eraman zuen.


Azkenak
Hamaseko buru politikoa hil dute Iranen, eta Israelek eskualde mailako gerra elikatzen jarraitzen du

Hamas, Iran eta beste hainbat eragilek Israeli egotzi diote erasoa, baina oraingoz ez du egiletza onartu. Horrez gain, Hezbollahko agintari garrantzitsu bat hil du Israelek asteazkenean Beiruten, eta ostegunean Israelgo Armadak ziurtatu du Hamaseko buru militarra hil zuela Gazan... [+]


Pistola faltsu batekin Donostian atxilotu duten pertsona migratzaile talde bat mehatxatzen ari zen, Irutxuloko Hitzaren arabera

“Haiengana zuzentzen da eta haiei soilik apuntatzen die”, informatu du Irutxuloko Hitzak. Astearte gaueko 21:30etan atxilotu zuten gizona, Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak jakinarazi duenez.


Frantziak babestu du Marokok Mendebaldeko Sahararen soberania izatea

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Marokoko Mohamed VI erregeari gutun bat bidali dio babesa adierazteko. Pedro Sanchezek ere duela bi urte eman zion babesa Marokoren autonomia planari. Macronek deia egin du alde guztiak biltzeko konponbide politiko bat emateko gatazkari.


Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako zentroari Gasteizko Urrezko Domina ematearen aurka mobilizatuko dira oroimenaren aldeko elkarteak

Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]


2024-08-01 | Sustatu
Zer egin Elon Musken Grok adimen artifiziala ez elikatzeko (aukeran)

Elon Musken proiektuen artean bada adimen artifizialeko bat ere, Grok, eta horretarako Musken jabetzako X edo Twittereeko erabiltzaileen jarduna ari dira baliatzen, LLM edo hizkuntza eredua handitzeko eta entrenatzeko. Izatez, Twitterreko zure ezarpenetan sistema hori... [+]


2024-08-01 | Gedar
Ehunka kolono sionista oldarka sartu dira presondegi batera, hainbat torturatzaile babesteko

Bederatzi militar sionista atxilotu dituzte, Sde Teimango kartzelan preso palestinar bati egindako torturengatik; besteak beste, metalezko barrak sartu zizkioten ipurtestetik. Kolono "zibilen" eta soldaduen protestak piztu dira torturatzaileekin elkartasunez, eta... [+]


Eraso matxistak eta LGTBI+fobikoak salatzeko telefonoak aurkeztu dituzte Gasteizko jaietarako

Eraso LGTBI+fobiko eta matxistak espazio publikoan ematen direla gehien adierazi dute mugimendu hauek urtero ateratzen dituzten txostenen arabera. Gasteizko Mugimendu Feministak eta Lumagorri elkarteak guztien plazera erdigunean jarriko duen jai eredu bat nahi dute, eta neurri... [+]


Netanyahuren bisita AEB-etara
Palestinako auzia erabakigarria izan daiteke demokratentzat AEBetako hauteskunde presidentzialetan

AEBetako hauteskunde presidentzialetarako hautagaiek Israeli babesa berretsi diote Netanyahuk herrialdera egindako bisita baliatuta, Alderdi Demokratarena barne. Demokraten hautesle ugarik, ordea, genozidioaren inguruko jarrera jarri dute bozka emateko baldintza gisa.


Indusen ibaibideak

Muturreko lehorteak eta euriteak dira beroketa globalak Pakistanen duen inpaktuaren alde agerikoena. Ez dira hain ezagunak, ordea, hondamendiek piztu eta bizkortzen dituzten gaitz sozialak, eta zenbat eta nola oztopatzen duten azken horiek Asiako herrialdearen garapen oso eta... [+]


2024-07-30 | Xabier Iaben
Aragoiko Asabón errekan barna bizikletaz
Pardina eta makien arrastoan

Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]


2024-07-30 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


“Musikak erroreari zor dio ondo emandako notari bezainbat”

Aspaldidanik Saran bizi den arren, goiza Bidasoaren ibarrean pasa behar zuenez gero, Hondarribiko parte zaharrean zitatu gaitu Ruper Ordorikak (Oñati, 1958). Goiz eguzkitsuan, puntual eta irribarretsu agertu da maldan gora, konsistorioaren parera, turista gazte kuadrilla... [+]


Eguneraketa berriak daude