Soinujolearen semeen sehaska

  • Gipuzkoako Asteasun hasi dugu gure ibilbidea. Aia, Zizurkil, Anoeta, eta Larraul herriekin muga egiten duen herria da Asteasu. Egun 1.200 biztanle baditu ere, orain hogeita hamabost urte 1.530 biztanle izatera iritsi zen. Asteasutik Zelatunera igo, eta Larraul partetik, ostera, Asteasura jaitsi gara. Ernio mendiaren oinean kokatua, berezko historia eta nortasuna duen herriarekin egin dugu topo.
Bi gunez osaturik dagoen herria da Asteasu. Goi partea Elizmendi, XVI. mendekoa den San Pedro elizarekin, behealdea, berriz, Beheko kalea, herriko udalarekin. Horiez gain, bi baseliza ditu: Santa Gurutze, herri-gunearen irteeran eta Santa Marinakoa, kostalderako bidean, Andazarraterantz. Santa Marina baseliza eskualdeko zaharrenetakoa da. Herriko zaharrenek diotenez, aldarearen azpian dagoen zulo beltzean burua sartu eta kredoa errezatuz gero, amesgaiztorik ez da gehiago izaten.

Ernio mendiko belardiak, basoak, lur-sailak eta urak dira izadiak Asteasuri emandako altxorrik preziatuenak. Asteasuk berak ere, jaiotzen ikusi izan du argi izpirik. Bernardo Atxaga idazle ezagunaz gain, herriko plazan, orain frontoi berritua dagoen gunean, bi pertsonaien oroitarriek garai bateko kontuetara eraman gaituzte: Pello Errota eta Eleuterio Tapia.

Zelatungo jatorrizko ibilbidea

Marra zuri-horiak jarraituaz, aroztegi ondotik ekin diogu hain jardun polita izango denari. Zelatungo gainera iristeko asteasuarrek zerabilten jatorrizko ibilbidea egingo dugu. Egun, Iturrioztik eta Andazarratetik igotzen da gehien, baita Larrauldik, Alkizatik eta Erreziletik ere. Erreka bailaran aurrera goaz asfaltoz, tamalez, gurdi bidearen lehenengo sarrera zikina dagoenez, baserrietara joateko bideari jarraitu diogu, gorantz. Lehenengo bidegurutzean ezkerrera egingo dugu seinaleei segika. Mizpirondo batekin egin dugu topo. Bere fruitu biribildua, arbolan bildutakoa, latza eta janezina da, eta umatzen, biguntzen eduki behar da zapore gozoa hartu arte.

Sorarrain baserriaren ondoren, gora jarraituko dugu. Galbiderik ez dago. Bailararen aurrean dagoen Ernio mendiaren leporantz goaz, Zelatunera. Olarrea baserriaren ondoren, berriz gurdibidea hartuko dugu. Sagarrondoek Peruren abenturak (ikus koadroan) ekarri dizkigute gogora. Hala ere, gu gurdi bide ezin ederragoan zoragarri joan gara. Ernio mendia igo zale den edonork ezagutu beharreko bidea da.

Sagaingo ordeka

Bi ordu eta erdi egin ostean, Sagaingo ordeka iritsi eta gero, egindako bideari erreparatu eta Santa Marina ermita eta Belkoain ikus daitezke gertuan. Urrutirago, berriz, Asteasuko Elizmendi, Zizurkil, Aduna, Aiako Harriak, Onddi, Abalarri, Adarra... Hala ere, bada bidea oztopatu eta galarazi digun zerbait: hego haize eguna izan eta garaiari dagokion bezala, uso-pasa zoragarria egokitu zaigu. Ez gara ehiztarien aurka jardungo, baina, ez al luke hegaztien migrazioak babestua egon behar? Ez al litzateke hobe uso-postuak ikusteko bakarrik izatea? Gainontzeko ibiltariei tiro parrasten desatsegina saihesteaz gain, noraezean dabiltzan uso galduen ikuskizun tristerik ez litzateke izango, heriora doazenak ez aipatzearren.

Zelatunetik Larraulera

Hiru orduren bueltan Zelatungo lepoan gaude. Gogoa eta sasoia duenak esan beharrik ez da Ernio goia jo dezakeela. Guk bertako txabola batean salda beroa hartu eta Larraul aldera egingo dugu. Horretarako etorritako norabidetik, eskuinerago jo dugu. Bidea seinalaturik dago. Ez da galbide handirik izango. Bidegurutze bakarrean Alkizara doan bidea saihestu eta, ezkerretara, Larraulgoa, hartu beharko dugu.

Peru eta printzesa
Gipuzkoako Astesutik hurbil, aita eta hiru seme bizi ziren baserri batean. Sagasti ederraren jabe ziren, baina azkenaldian, lapurren batek sagarrak osten zizkien gauez. Lapurra harrapatu behar zutela eta, anai zaharrena geratu zen zelatan; baina loak hartu zuen eta esnatu zenerako norbait berriro ere lapurretan izana zela konturatu zen. Hurrengo gauean anaietan bigarrena geratu zen lo egiteko asmorik gabe, baina loak menderatu eta esnatu zenerako han norbait izana zen. Hirugarren gauean anaia gazteena geratu zen. Aitaren iritziz lan horretarako gazteegia zen eta beste bi anaiek barre egiten zioten, loak hartuko zuenaz ziur. Gaztea, etsi nahi ez eta, igitaia aldean harturik sagarrondo baten ondoan eseri zen, lapurraren zain. Handik lasterrera, zerbait somatu zuen hormaren gainetik azaltzen eta, ez bat eta ez bi, igitaia bota zion. Berehala desagertu zen ingurumarian zebilen hura.

Egunsentiarekin batera, hiru anaiak arrasto bila hasi ziren eta, esku beltz handi bat aurkitu zuten hormaren ondoan, odol arrastoak egindako bidearekin batera. Anaia gaztearen hitzei jarraiki, hiru anaiak odol arrastoak nora eramango abiatu ziren. Harlauza batera iritsi ziren. Harlauza jaso eta leize sakon baten sarrera zela ohartu ziren. Zotz egin eta Peru anaia gazteari suertatu zitzaion leizean sartzea. Anaiek soka bati loturik jaitsi zuten eta behera iritsi zenean, neska bat topatu zuen han: sorgin batek bahitua zuen printzesa. Mutilak soka lotu zion gerrian, baina anaiei igotzeko seinalea egin baino lehen, jantzita zituen zazpi gonazpikoen zati bana emateko eskatu zion neskari. Anaiek neska jaso zuten eta printzesa zela ikusirik, deliberatu zuten saririk baldin bazen ere, hobe izango zela biren artean banatzea, eta horrelaxe, leize barrenean utzi zuten anaia gaztea. Bien bitartean, sorgina agertu zen eta neskak ihes egin zuela ikusirik, sutan jarri zen. Mutilari egotzi zion printzesari lagundu izana. Peru harrapatzera joan eta borroka bizian hasi ziren biak. Gerrian zeraman igitaia hartu eta mihia moztu zion Peruk sorginari eta mila zati egingo zuela mehatxatuz, handik ateratzeko agindu zion. Hegan atera zuen leize hartatik eta printzesaren herrira abiatu zen Peru.

Iritsitakoan entzun zuenez, bi mutilen artean printzesa sorginaren atzaparretatik salbatu omen zutela eta, anaia zaharrena harekin ezkontzera omen zihoan. Gazteenak ostatuan gela bat alokatu zuen eta burdinazko mailuarekin leihoa jotzen igaro zuen gau osoa. Biharamunean, jendea ezkontza ospakizunetara zihoala, Peruk anaia nagusia ikusi zuen printzesaren eskutik. Peruk sorginaren mihia atera eta agindua eman zion: "mihiari, mihiari, hemen orduko han izan hadi!". Hori esatearekin batera, haize zurrunbilo handia atera zuen, eta etxera itzultzera behartu zituen denak. Peruk ostera mailua hartu eta orduak eman zituen leihoari kolpeka. Bigarren eta hirugarren egunean ere gauza bera egin zuen, jendea ezkontzara zihoala ikusi zuenean. Erregea susmoa hartzen hasi zen, eta, etxe hura arakatzeko agindu zuen. Soldaduak ostatura iritsi zirenean, bezero bitxi bat zeukala esan zien nagusiak; egun osoa leihoa mailuz jotzen ematen zuena. Berehala eraman zuten erregeren aurrera. Baina galdetzen ziotena galdetzen ziotela, gauza bera erantzuten zuen beti: printzesaren aurrean hitz egingo zuela, ez bestela.

Erregek alaba ekarrarazi zuen eta Peruk zazpi gonazpikoen zatiak erakutsi zizkion. Printzesak bere salbatzailea ezagutu zuen eta baita bere bi anaiek ere. Badakizue nor ezkondu zen printzesarekin, ezta?

Pello Errota eta Eleuterio Tapia
Garai batean Asteasun zortzi errota omen zeuden eta Pedro Jose Elizegi (1840-1919) ere, lanbidez errotaria zen. Txirritaren garaikidea izanik, ezagunak dira bi alkandora janzteko komeriak izango zituenaren aipamenak. Eleuterio Tapia, berriz, zer zen erabakitzen izango genituzke komeriak: Trikitilaria, harri-jasotzailea eta segalaria izateaz gain, bere etxetik pasa ziren berak zekiena ikasi nahi izan zuten hainbat: Joseba Tapia, Urtain, Perurena, Gibitegi... Hamabost anai-arreben zazpigarren senideak hamar bat urte izango zituen 36ko Gerra lehertu zenean. Herri kiroletan hainbat apustu egindakoa izan zen; trikitiarekin, berriz, Elgeta maisu zaharrari ikasitakoa erromeriz erromeri eraman zuen.


Azkenak
Txema Monterok EAJ birsortzea proposatu du, ‘Deia’-k zentsuratutako artikulu batean

Joan den asteartean La Vanguardia-n argitaratutako artikuluan egin zuen proposamena Txema Montero abokatu bizkaitarrak. 30 urtez Deia egunkariko kolaboratzailea izan da eta lehenik hara bidali zuen bere artikulua, baina egunkariak ez zion argitaratu.


Kapitalismoaren aurkako artikuluak debekatu ditu Bezosek ‘The Washington Post’-en

Hemendik aurrera egunkarian soilik "norbanakoen askatasuna eta merkatu librea" sustatzen dituzten iritziak jasoko direla adierazi du enpresaburuak. Iritzi artikuluen zuzendariak hedabidea utzi duela ere argitaratu du. 


PKKri borroka armatua amaitzeko eskatu dio Öçalan buruzagi kurduak

Urteak iragan dira bere azken argazkia ikusi zenetik. 26 urte daramatza preso Abdullah Öçalanek Turkiako Imrali uhartean, "erakunde terroristako" buruzagitza egotzita. Ostegun eguerdian bere bideo bat ez, baina argazki berri bat zabaltzeko baimena eman du... [+]


EHZk aurtengo leloa eta lehen taldeak jakinarazi ditu

Elkarteak ekainaren 27, 28 eta 29an Arberatzen (Nafarroa Beherea) izango den jaialdian izateko aurresalmenta abiatu du ostegunean. Hiru eguneko sarrerak 43 euro balioko ditu eta Ipar Euskal Herriko "lau ertzetatik" festibalera hurbiltzeko autobusak antolatuko dituztela... [+]


2025-02-27 | Hala Bedi
Inko (LAB):
“Gaixotasun profesionalek, errekonozimendu gutxien daukatenek, emakume aurpegia dute”

2024ko laneko ezbeharren txostena aurkeztu dute LAB • ESK • STEILAS • EHNE-etxalde eta HIRU sindikatuek aurtengo otsailean. Emaitza larriak bildu dituzte: geroz eta behargin gehiago hiltzen dira haien lanpostuetan.


Lur arraroak nahi ditu orain Trumpek, baina ba al dago halakorik Ukrainan?

AEBek Ukrainako gerraren aurrean egindako jarrera aldaketaren barruan, “lur arraroak” deiturikoak negoziaziorako gai nagusi bilakatu dira Volodymyr Zelenskyren eta Donald Trumpen artean. Lehenak nahi du AEBek bere segurtasuna bermatu dezatela Errusiaren aurrean,... [+]


Israelek larunbatean aske utzi behar zituen 642 preso palestinarrak askatu ditu

Asteburua baino lehen lau gatiburen gorpuak itzuliko ditu Hamasek. Horrela, Gazarako su-etenaren lehen faserako adostutako preso truke guztiak gauzatuko dituzte Israelek eta talde palestinarrak.


Betharrametik Uztaritzera, ikastetxe katolikoetako indarkeriak argiratzeko lekukotasunak

Lestelle-Betharramgo (Biarno) ikastetxe katolikoko indarkeria eta bortxaketa kasuen salaketek beste ikastetxe katoliko batzuen gainean jarri du fokua. Ipar Euskal Herriari dagokionez, Uztaritzeko San Frantses Xabier kolegioan pairaturiko indarkeria kasuak azaleratu dira... [+]


Zupiriak ukatu egin du ertzainek “indarra modu desegokian” erabili zutenik Ágredoren aurka

31 urteko emakume kolonbiarra osasun zentrora eraman ordez ertzain etxera eramatean agenteek "akatsa" egin zutela aitortu du Segurtasun sailburuak, baina azpimarratu du ez zuela "jipoirik" jaso.


2025-02-27 | Gedar
Presoak gerrara bidaltzen jarraitzen du Ukrainako Gobernuak

Jarritako kondenak barkatzearen truke, armadara batu da preso andana. Azken urtean, errekrutatze-legeak gogortu ditu gobernuak.


Arma nuklearren industria finantzatzen jarraitzen dute banku espainiarrek

Arma nuklearren produkzioarekin, mantentze lanekin eta modernizazioarekin loturak dituzten hainbat enpresa aztertu dituzte, eta horien artean agertzen dira BBVA, Santander bankua eta SEPI. 


Bioaniztasunarentzako finantzamenduak kudeatzeko egitura bat espero dute Hego hemisferioko estatuek

Iazko urriko bileran lortu ez zuten akordioa erdiestea espero dute COP16ko parte-hartzaileek, eta ostegun honetan dute gailurraren azken eguna. 2030. urtea bitartean, bioaniztasunaren alde 200.000 milioi dolar bideratzeko engaiamendua hartu zuten 2022ko COP15 gailurrean, eta... [+]


Eskoletan katalanaren biziraupena kolokan jar dezakeen galdetegia abian jarri dute Valentzian

570.000 familiak euren haurren ikasgeletako hizkuntza nagusia zein izango den bozkatzeko aukera dute martxoaren 4ra arte: gaztelera edo katalana. Garikoitz Knörr filologoaren eta euskara irakaslearen arabera, kontsultak "ezbaian" jartzen du katalanaren zilegitasuna... [+]


Txapa Irratia bere 40. urteurreneko ospakizunetan murgilduta dabil

Egitarau mardula prestatu dute Bergarako irrati libreko kideek: musika, literatura eta tailerrak. Besteren artean, martxoaren 29an Txapa Eguna egingo dute.


2025-02-26 | Euskal Irratiak
“Gazteon herria” sortzeko bost proposamen plazaratu ditu Xuti Gaztek

"Ipar Euskal Herria gaztez odolusten ari da". Sail berriak sortu goi-mailako ikasketetan, etxebizitza sozialak egin gazteentzat edo aisialdia euskaraz bermatu… Hamabost proposamen konkretu egin ditu Xuti Gazte ezker abertzaleko gazte antolakundeak.


Eguneraketa berriak daude