Gaiztagin mitikoa izan zen urte batzuetan Jacques Mesrine Frantzian: itxuraldatzeko erraztasun handia zuen, behin eta berriro egin zuen ihes espetxeetatik, ausardiaz betetako lapurretak egin zituen, polizia eta espetxeen aurkako errebeldia eta gizarte burgesaren kontrako kritika erakutsi zituen komunikabideetan, liburu autobiografikoa argitaratu zuen... eta hil egin zuten 1979ko azaroaren 2an.

Urte hartako abuztuan "unité anti-Mesrine" bat sortua zuen Parisko gobernuak bere polizian, 300 agente «Le Grand» haren ehizan. Azaroaren 2an Mesrine Porte de Clignancourt inguruan BMW batean zihoan Sylvia Jeanjacquot neska-lagunarekin. 21 balaz zulatu zuten Mesrine, gehienak bular aldean, gehi bizirik aterako ez zela segurtatzeko polizia batek buruan emandako azken tiroa. Sylvia ere larri zauritu zuten, eta gero honek salatu zuen justiziaren aurrean bere gizona arrestatzera ez baina zuzenean akabatzera joan zirela poliziak. Mila joan-etorri egin ditu urteotan auzi horrek Parisko auzitegietan, 25 instrukzio epailek hartu eta utzi dute kasua, eta joan den urrian "non-lieu" agindu du Thouvenot jujeak.

Jacques-René Mesrine Paris ondoko Clichy-n sortu zen 1936ko abenduaren 28an, Inozenteen (haur errugabeen) egunean. Guraso komertziante batzuen haurra, biografoek diote txikitatik izan zela haur menderakaitza, eskola bat baino gehiagotatik kanporatu zutela. 19 urterekin ezkondu zen lehenbizikoz. 1956an, Aljeriako gerrara joan zen eta paraxutista komandoetan ibili zen: De Gaulle jeneralak dominez saritu zuen. Etxeratuta, dibortziatu, 1961ean berriro ezkondu »hiru haur izan zituen» eta bizi berri bati ekin zion.

Mesrine lehen aldiz baimenik gabe armak eramateagatik arrestatu zuten, eta espetxea 1962an ezagutu zuen estrainekoz, lapurretan harrapatuta: hemezortzi hilabete. Emaztea utzi eta Jeanne Schneider izeneko neska batekin elkartu zen. 1965ean Frantziatik kanpo lan egitea erabaki zuen: urte horretako abenduaren 2an Espainiako Palmako gobernadore militarraren egoitzan agiri militarrak osten harrapatu zuten. Ez zioten zigor handiegia ezarriko, 1966an Tenerifeko Santa Cruzen jatetxea ireki zuen. Hortik aurrera hasiko da Jacques Mesrineren nazioarteko fama.


1966an Suitzako Geneban bitxi-denda atrakatu zuen, 1968an Chamonixeko hotel bat, hilabete beranduago Parisko goi-jostundegi bat... Poliziak gainean zituelakoan, Kanadako Quebecera egin zuen jauzi emaztearekin.

Georges Deslauriers izeneko industria-gizonarentzako egin zuten senar-emazteek lana, baina honek kalera bidali behar zituela esan zienean, bahitu egin zuten, eta 200.000 dolar ordaindu behar izan zituen, askatuko bazuten. Estatu Batuetara abiatu ziren ihesean. Texaseraino iritsita, bertatik ikusi ahal izan zuten Apollo XI nola aireratzen zen, ilargian oina ipiniko zuten lehen gizonak barruan zeramatzala.

Texasen polizia yankiak arrestatu zituen senar-emazteak, eta Quebecera estraditatu. Hemen biak kondenatu zituzten, lapurretak zirela eta, Mesrine hamar urteko espetxealdira. Mesrinek ihes egitea lortu zuen Saint Vincent de Paul-eko espetxetik beste bost lagunekin batera, han segurtasun handiko zuloan zegoen arren. 1972ko abuztuaren 21ean atera bazen, 26an banku batean 26.000 Kanadako dolar harrapatu zituzten, 28an beste banku bat atrakatu zuten Montrealen, eta irailaren 2an armaz eraso zioten Saint Vincent de Pauleko presondegiari, ihesi masibo bat lortu nahian. Bitarte horretan, espetxeko isolamendu eta tratu txarrak zirela eta, preso zegoen artean Mesrinek ipinitako salaketak aurrera atera ziren auzitegian.

Quebecen barrena ihesian zebiltzala, irailaren 10ean mendiko bi goarda hil zituzten eta udazken osoan beste hainbat banku eta lantegi atrakatu zituzten. Hemendik Venezuelara egin zuten ihes, eta 1972a bukatzerako berriro Parisen zegoen Jacques Mesrine. 1973ko martxoan ostatuko liskar batean tiroz zauritu zuen polizia bat, eta egun gutxiren buruan berriz harrapatu zuten Boulogne-Billancourt-en. Hogei urteko espetxe zigorra ezarri zioten. Baina Compiègne-ko auzitegira eraman behar zuten batean, epaile nagusia bertan bahitu eta ihes egitea lortu zuen.

Ondorengo hilabeteetan beste 12 atraku gehiago »herritarren harridura pizten duten horietakoak» egingo ditu Mesrinek eta irailaren 28an arrestatu zuen Broussard komisarioak. Orduan zabaldu zen zera hau: Mesrine atxilotzen zuten bakoitzean bera «oilaskoen» (polizien) zain egoten zela xanpain kopak prestatuta.

Hemen hasi zuen espetxeko egonaldirik luzeena, eta 1977an beste 20 urteko espetxe zigor bat erantsi zioten. Ordurako lehen liburua plazaratua zuen Mesrinek: L'Instinct a Mort ("Heriotz sena" esango genuke euskaraz). Askok diote autobiografia honetan exageratu egin zituela bere gain hartutako lapurreta eta hilketak. Baina sekulako oihartzuna eman zitzaion liburuari, eta epaiketa iritsi zenean han ziren komunikabide nagusiak. L'Express astekariak azaleko irudia eman zion, eta gauza bera orduan ezker muturrekoa zen Liberation egunkariak. Jean-Paul Belmondok egile eskubideak erosi eta filma egin nahi zuen... Saltsaren erdian gobernuak lege berezi bat atera zuen ("Loi Mesrin" deitu zioten askok) espetxeratuek egile eskubiderik kobratu ezin izan zezaten.

Pentsatzekoa da zer nolako zirrara sortuko zen 1978ko maiatzaren 8an Mesrinek beste bi kiderekin Santé-ko presondegitik ihes egin zuela jakitean. Beste film bat egiteko adina material bazen berriro: emakumezko abokatu miresle batek ekarritako pistolak, ihesa hormetatik behera soka botata, hiru iheslarietako bat zintzilik zegoela poliziek hil... Eta berriro ondoko hilabeteetan, atraku eta ihesaldi sinestezina.

Pare bat atraku sonatu egin zituen, Europan ibili zen »Sizilia, Londres, Brusela...» eta urte horretako azaroan bera kondenatu zuen epailea bahitzen saiatu zen: ez zuen etxean harrapatu eta epailearen seme batek alarma deia egin zuelarik, beste tiroketa bat izan zen, eta berriro ihes egin zuen Mesrinek, kalean aurkitutako zabor poltsa batzuk hartu eta eskale plantak eginez. Bitarte horretan, Paris-Match astekariko Isabelle de Wangen kazetariari elkarrizketa eskaini zion.

1979ko ekainean Henri Lelievre industria-gizon aberatsa bahitu zuen eta bizirik ateratzeko 25 milioi libera pagatu behar izan zituen. Irailaren 10ean Minute aldizkari eskuindarreko kazetari sentsazionalista bati segada bat antolatu zion: Mesrineren kontra sekulakoak idatzia zen Jacques Tillier astekari hartan, baina Mesrinek berak elkarrizketa aurrez aurre egitea eskaini zionean tentaldia gaindiezinezkoa zen, eta hitzordua jarri zuten Creil oihanean. Lapurrak estu hartu, tiro egin eta hilda zegoelakoan utzi zuen. Bizirik atera zen Tillier, eta gainera ordainetan beste liburu bat argitaratu ahal izan zuen. Hori izan zen Jacques Mesrineren azken akzioa.

Gutxienez sei liburu idatziak badira Frantzian Jacques Mesrineren bizitzaz, bata bere azken neska-lagun Sylvia Jeanjaquot-en L'Instinct de Vie. Mesrinek berak aipatu L'Instinct de Mort eta Coupable d'être innocent egin zituen. Espetxeetako tratu txarren kontrako borrokan bidelagun izan zituen Sartre, Deleuze eta beste hainbat ezkertiar. Eta Broussard komisarioaren gizonek akabatu zutenean polemika handia piztu zen, fusilamendua izan zelakoan.

Poesia moduan grabatu zion testamentua neska-lagunari (Interneten irakur daiteke). Hona zatitxo bat: "Heroirik ez da kriminalitatean / Marjinalitatean diren gizonak baizik / Legeak onartzen ez dituztenak / Legeak aberatsek eta indartsuek egin dituztelakoz /(...) Azken finean / Kriminalitatea azken muturreraino onartu dut / Eta ez zait iruditzen hain gaizki egon denik, maitea / Azken muturreraino iristea / Hori behar dugu bizitzan / Atzera egiten dutenak ez ditut maite".

www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.