Makina bat kontu

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Esne Bidean beste zulo beltz bat topatu dute
Gure galaxia Sagittarius A* izeneko zulo beltzaren inguruan baino ez zela ari biraka uste izan da orain arte. Baina Jean-Pierre Maillard astrofisikari frantziarrak zuzendutako ekipoak zulo ezagunaren ondoan beste zulo txikiago bat topatu du.
Hawaiiko Gemini behategian infragorrien alorrean egindako behaketek galaxiaren erdialdean dagoen eremu distiratsua, IRS 13 deiturikoa, aztertu dute. Eta eremu horretan Sagittarius A* zuloaren inguruan 280 km/s abiaduran biraka ari den izar-taldearen egitura izan da, batez ere, aztertu dutena. Biraka ari den izar-talde honen trinkotasunak erakarri zuen astrofisikarien arreta eta trinkotasunaren zergatia topatu dute: erdian dagoen zulo beltza. Aurkikuntza hau baieztatzeko Hubble, Chandra eta Hawaiiko behategi franko-kanadiarreko teleskopioak ere erabili dira. Topatutako zulo beltzaren masa Eguzkiarena baino 1.300 aldiz handiagoa da, baina ez da ahaztu behar Sagittarius A* zuloarena Eguzkiarena baino 3 milioi aldiz handiagoa dela. Aurkikuntza honek ez digu zuzenean eragiten, baina gauden espazio-zati txikia hobeto ezagutzeko balio du.

Intsektuak gaixotasunen eboluzioaren eragile?
Zientzialari batzuek uste dutenez, hainbat intsektuk eta ornogabek erantzukizun handia dute egungo gaixotasun batzuetan, eta baita infekzio-maila handia izan duten gaixotasun batzuetan ere, izurritean, adibidez. Bath unibertsitateko Nick Waterfield eta Richard French-Constant eta London School-eko Higiene eta Medikuntza Tropikaleko Brendan Wren ikerlariek Nature Reviews aldizkarian argitara emandako artikuluan, AEBetako eta Australiako hamabi pertsonetan baino topatu ez den bakterioa aztertu zuten. Bakterioa Photorhabdus asymbiotica deitzen da eta gorputzean zauriak eragiten ditu. Ikertzaileen ustez, aipatu bakterioa Photorhabdus luminescens bakterioaren eboluzioa da eta honek intsektuak hiltzen dituenean, hauek distiratsu bihurtzen dira. Azterketa genomikoen arabera, izurritea sortzen duen bakterioa, Yersinia pestis alegia, Yersisnia psuedotuberculosis bakterioaren ondorengoa da eta honek intsektuak gaixo arazteko ahalmena du. Intsektutik gizakiarenganako gaixotasunaren eboluzioa 1.500 urtetan gertatu da, hots, eboluzioaren historian oso epe laburrean. Zergatik ez dira, bada, antzeko prozesuak beste eszenategi batzuetan gertatuko? Hau dela eta, egun pestizidetan erabiltzen diren intsektizida edo antibiotikoekiko intsektuek garatutako erresistentzia gaixotasun berrien eragile izan daiteke. Gainera, gizaki eta intsektuen sistema inmunologikoen antzekotasunak direla eta, intsektuak kutsatzeko gai den edozein gaixotasun pasa daiteke zailtasun handirik gabe gizakira. Ikerlari askorentzat aziendetako animaliak dira guretzat gaixotasun iturri handiena, baina hemen esandakoaren arabera, intsektuek askoz ere arrisku handiagoa dute guretzat.


Azkenak
2025-03-21 | Iñaki Lasa Nuin
Ezegonkortasuna eta desoreka

Goizean jaiki orduko hasten dira desegokitasunak. Beharbada lotarako erabili duzun lastaira ere ez zen egokiena. Baina, ezin ba idatzi desegoki sentiarazten nauten guztiez. Horregatik, udaberriko ekinozioa –egunaren eta gauaren arteko oreka– dela eta, oraindik ere,... [+]


2025-03-21 | Axier Lopez
‘Pikoletoak’ ere Euskal Herrian euskaraz

Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.


Rosa Zarra Ertzaintzaren pilotakadak hil zuen

Rosa Zarra Ertzaintzaren pilotakada baten ondorioz hil zela da Eusko Jaurlaritzako Poliziaren Biktimen Balorazio Batzordeak atera duen ondorioa, Berria-k jakinarazi duenez. Orain arte, Ertzaintzak beti egin dio uko bertsio horri, eta Rosa Zarra berak zuen gaixotasunaren ondorioz... [+]


Oier Sanjurjo
“D eredua bultzatzen eta ikastolen nortasuna zabaltzen ahaleginduko naiz”

Nafarroako Ikastolen Elkarteak lehendakari berria du. Oier Sanjurjok hartu dio lekukoa Elena Zabaleta Andresenari.  Beste zazpi kide izanen ditu alboan Sanjurjok.


2025-03-21 | ARGIA
Ertzainen %20ak eta udaltzainen %30ak ez dute euskara-eskakizunik azken deialdian

ELA sindikatuak azaldu duenez, azken Lan Eskaintza Publikoaren oinarrien arabera, Ertzaintzarako eskainitako lanpostuen %20ak eta Udaltzaingoaren %30ak ez daukate euskara-eskakizunik. Gasteizen, adibidez, udaltzain-lanpostuen erdietan, 24tan, ez dago euskara-eskakizunik.


Donostiako Birunda gune autogestionatua “ilegalki” hustu dute

Ustez, lokalaren jabetza eskuratu dutenek bidali dituzte sarrailagileak sarraila aldatzera; Ertzaintzak babestuta aritu dira hori egiten. Birundak epaiketa bat irabazi du duela gutxi.


Inoren Ero Ni + Lisabö
Eta eromenaren lorratzetan dantzatu ginen

Inoren Ero Ni + Lisabö
Noiz: martxoaren 14an.
Non: Gasteizko Jimmy Jazz aretoan.

----------------------------------------------------

Izotz-arriskuaren seinalea autoko pantailatxoan. Urkiola, bere mendilerro eta baso. Kontzertuetara bideko ohiko errituala: Inoren... [+]


2025-03-21 | Euskal Irratiak
Iparraldeko euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea galduko du

Euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea faltan botako du. Uda gabe, Bertsularien lagunak, bertan gelditzen den azken elkarteak, lekuz aldatuko du eta etxea hetsiko dute. Euskararen, euskal kulturaren eta arteen ohantzea izan da Larraldea, urte luzetan Andoni Iturrioz mezenasak... [+]


2025-03-21 | Elhuyar
Autismoak: normaltasuna zabaltzeko aukera bat

Berrogei urte dira Euskal Herrian autismoaren inguruko lehen azterketak eta zerbitzuak hasi zirela. Urte hauetan asko aldatu da autismoaz dakiguna. Uste baino heterogeneoagoa da. Uste baino ohikoagoa. Normalagoa.


Euskal Herriko Filosofia Zaleen Sarea eratzeko prozesua abian da

Txinparta izeneko prozesua Martxoaren 21ean hasiko da eta urte bete iraungo du. "Udaberriaren hasierarekin batera proiektu herritar berri bat" aurkeztu nahi dutela adierazi dute. 


Duero ibaitik gora otsoa berriz ehizatzea onartu du Espainiako Kongresuak

PP, Vox, Junts eta EAJren botoekin Espainiako Kongresuak onartu du otsoa espezie babestuen zerrendatik ateratzea eta, horren ondorioz, berriz ehizatu ahal izango dute Duero ibaitik iparrera.


Eguneraketa berriak daude