Urriaren 24ko aleko "Luparekin" iritzi leihoan Elixabete Garmendiaren kritikei erantzun nahi nioke ondoko lerroetan.

Bere jaiotetxeko oheak laurogei urtetik gora dituela dio Elik. Egilea ondo egitearen eskolakoa izango zen, zalantzarik gabe, Aizkorri peko tunelaren zulatze lanak zuzendu zituen ingeniaria bezala.

Laurogei urte igaro dira ordea. Orain inor gutxik erosi nahi du mende osoa iraungo dion oherik. Ikusi bestela IKEA enpresak izan duen arrakasta. Garai hartan egilea ezaguna zen, Osaba Guillermo ebanista. Egun ez dakigu zein den erosi berri dugun altzariaren egilea. Egile eta hartzailearen harreman zuzen hori galdua da ezinbestean.

Diozunez, lan kontuetan ondo egitearen zentzua oso sartuta eduki duela gure gizarteak eta gauzak ongi egiteak norberarengandik zerbait jartzea eskatzen duela, baita maitasuna ere. Ados nago horretan, baina nola zehazten dugu "ongi egite" hori egungo gizartean?

Ez diozu galdera honi erantzuten kalitatea "mozorro berria" izenburuko zure artikuluan, hiru topiko besterik ez dituzu azaltzen. Bat, kalitatea gauzak ongi egitearekin "kontrajarria da", "ez dago modan gauzak ongi egin behar direla sinestea; orain kalitatea da hitz magikoa". Bi, kalitatea "eman" egiten da, "kalitatea partitzeko nazioarteko enpresak daude". Hiru, kalitatea "dokumentuak dira", Lanbide Heziketako ereduak dioenean oinarriturik. Bukatzeko, irakurlea aspertu ez dadin, zure behin betiko konklusioa: kalitatea "burokrazia" da.

Kalitatearen egungo kontzeptua hiru ideia hauekin azaldu ohi da: "ongi" egin, "gero eta hobeto" egin, "egin beharrekoa" egin.

Egin beharrekoa, norbere "egitekoarekin" lotzen dut nik. Gure aldetik galdera hauei erantzuten saiatzen ari gara: Zertarako dago Lanbide Heziketa? Zer lortu behar dugu? Zertarako dago gure ikastetxea? Zer lortu behar du? Zertarako dago nire arlo edo ekipoa? Zer lortu behar du? Zertarako nago ni hemen lanean? Zer lortu behar dut?

Lanbide Heziketaren egitekoa "ikaslearen gaitasun profesionala", "lan insertzioa edo txertatzea", "emaitza akademikoak"… hobetzea dela uste dugu. Egiteko horrek, lortu nahi diren emaitza, adierazle eta helburuak argitzen laguntzen digu.
Honekin emaitzen kalitateaz ari naiz, zure osabak, bezeroari altzaria gustukoa al zuen galdetuz, erraz neurtzen zuena. Egungo gizarte eta erakundeetan hori ez da hain erraza. Erantzun bestela: Zein da ARGIAren egitekoa? Ez dut uste erraza denik ARGIAko langileria horren inguruan ados jartzea. Horretarako denbora behar da.

Beraz, hobekuntzaren bidean sartu beharra dugu. Zertan hobetu behar du Lanbide Heziketak? Zertan ikastetxeak? Zertan arloak? Zertan nik neuk? Zertan ARGIAk?
Gauzak berdin eginez gero, emaitza berdinak lortuko dira. Soil-soilik egiten duguna hobetu ahal dugu, ez besterik.

Zer hobetu?, erakundea bera mugitzeko behar dena, lan egiteko sistemak eta produktuak, klaseak, kurtsoak, irakasteko sistemak, baliabideak, pertsonak, lidergo moduak… Hobekuntzak egoeraren azterketa eskatzen du, eta gure lanaren emaitzak eta errendimendua baloratzea. Nola egin balorazio hori ordea, zein dira lanaren egokitasuna ebaluatzeko adierazle eta modurik egokienak?

Beraz, zein dira ARGIAren hobekuntza beharrak, nola daki ARGIAk lana modu egokian egiten ari dela? Nola jarri ados horretan? Zerk adierazten du »adierazlea» horrela dela?

Hobekuntzaren abiapuntua lana ongi egitea da. Lanbide Heziketak, ikastetxeak, arlo edota nire ekipoak, nik neuk, ongi egiten al dugu gure lana? Zer esan nahi du lana ongi egiteak? Sistema jakin baten arabera egitea, ahalik eta konpartituena dena. Sistema aipatzearekin taldearen ikuspegiaz ari gara, erabakigarria dena gaur egun. Zure osabak, seguruenik, ez zuen sistemaren arazorik izango. Baina "cada maestrillo tiene su librillo" leloak adierazten duenaren guztiz kontrako ikuspegia da gaur egunekoa.

Ikastetxeetako adibide pare bat. Azterketa bat nork zuzendu, puntuaketa oso desberdina izan daiteke. Ikastalde bati zein irakasle egokitu "gaindituen" kopurua edota ikasi ahal izandakoa oso desberdina izan daiteke. Ikasleari emandako ikas ordu kopurua eskainitakoa baino askoz gutxiago izatea suerta daiteke. Arazo horiek ezin dira guztiz ekidin, pertsonekin ari baikara ez torlojoekin, baina gutxitu ahal dira, bederen saiatzea komeni da lana ongi egin nahi badugu.

Gauzak espero bezain ongi ez irtetea normala da, eta ez da inongo dramarik. Baina komeni da sistema bat izatea arazo horiek agerrarazi eta, ahal den neurrian, zuzentzeko. Ez erruak norbaiti botatzeko politika munduan ohi den bezala, baizik eta zergatiak aztertu eta soluziobideak gauzatzeko.

Gauzak ongi egin eta hobetzen hasteko ISO 9001 arauan oinarritzen den kalitate sistema bat ezartzeak "oro har" laguntzen duela Lanbide Heziketan frogatzen ari dela uste dut. Baita EFQM ereduak emaitzen kalitatea zehazten eta hobekuntza bideratzen "oro har" laguntzen duela ere.

Hortik aurrera "estiloak eta mezulariak" daude. Egia da kalitate-sistema egoki bat eraikitzea baino "ziurtagiria" lortzea helburu denean, Arantxa Iturbek Berrian dioena maiz gertatzen dela: "Zer da kalitatea? Lan nola egiten duzun kontuan izan gabe, emaitza alde batera utziz, lan nola egin beharko zenukeen dioten paperak betetzea eta gorbatadunen bati paperean zer jarri duzun kontatzea". Ados, hori burokrazia da.

Hala ere, ez naiz pasarte horrekin batere identifikatzen, ez hori gertatzen ez delako baizik eta hori delako, hain zuzen ere, ekidin beharrekoa kalitate-prozesu batean sartzen garenean. Berdin zuk edo nik, paper batean ez dugu burokrazia besterik ikusiko paper horrek "zentzurik" ez badu edo ez badiogu ikusten.

"Guztia da beiraren kolorearen araberakoa". Ikuspegi burokratikoa duenak ez dut uste burokratikoa ez den kalitate sistema ezarriko duenik. Kalitatean ikusten duzun "magia" eta "mozorro" hori jantzitako betaurrekoen araberakoa dela iruditzen zait »aldez aurretiko iritziaren araberakoa», eta zure aurreiritzi hori justifikatzeko kritika errazegietan erori zarela.