Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteartea 2025eko otsailaren 11n
Fermin Etxegoien: «Hizkuntza estetika bezala hartu eta estrategia berri bat asmatu behar dugu»
'Neurona eta Zeurona'. Hizkuntza estetika bezala ditu izenburu eta azpititulu zure liburuak. Nago, azpitituluan dela kakoa...
Bai, baina lehenengo titulua ere aski inportantea da. Neurona hitza burmuinari dagokio baina, era berean, euskaraz "neu" indartzailea ere gordetzen du, nahiz eta hitza, berez, euskaraz ez den. Baina euskaraz ere, hizkuntzaren eremu estetikoan bai, bada, edo baliteke. Gaztelaniaz palabro esango liokete. Gauza bera esango nuke zeurona hitzari buruz. Ez da esistitzen, baina aurretik "neurona" jarri dugunez gero, nolabaiteko zentzua hartzen du. Gainera, hark lehenengo pertsona bezala, honek bigarrena ekartzen du gogora. Joko estetikoa da. Azalpena behar du, beharbada, eta azpitituluak azalpen hori egiten laguntzen du, baina azpititulu gabe ere adierazkorra da titulua, hau da: "Neurona eta Zeurona".
Liburuaren bigarren atalean, berriz, hirugarren giltza: "Geurona". Honen harian, liburuan barruan "zu eta biok bezalakoontzat" erabiltzera jotzen duzu behin baino gehiagotan. Hiru izenorde, beraz: neu, zeu, eta geu!
Delako "Zu eta biok bezalakoontzat" hori lizentzia bat da. Hori erabiliz, esan nahi dut egon litekeela beste norbait ni bezala pentsatzen duena. Nik ez dakit nortzuk diren ere. Era berean, badakit nik bezala pentsatzen ez dutenak ere badirena. "Zu eta biok bezalaoontzat" erabiltzen dut, horrenbestez.
Nirekiko, egilea barrundatzen dut "Neurona eta Zeurona" atalpean. Euskarak gizartean duen egoera bat beraren bi aldeak aztertzen, aurkia eta ifrentzua agerian jarriz bezala. Liburuaren bigarren atalean, "Geurona" izenekoan, mamituko litzateke liburuak dakarren tesirik behinena, hau da, hizkuntza estetika bezala hartu beharra…
Ez da zehazki horrela. "Neurona" atalpean nire barrukotzat jotzen ditudan hausnarketak bildu ditut. "Zeurona"-n, aldiz, nireak izan daitezkeenak, baina bigarren pertsonarekiko proiekzioa ere izan lezaketenak. "Geurona", berriz, tesia dut. "Neurona" eta "Zeurona", estanpa inpresionistak dira. "Neurona" titulupekoak, neure-neureak dira. "Zeurona" pekoak, neure-neureak ez ezik, bigarren pertsona batenak ere izan litezke. Liburuaren bigarren zatiko "Geurona"-n, aldiz, zenbaiten ikuspegia baieztatzen ari naiz. Eta, izan ere, atal hau arte ez dut erabiltzen "zu eta biok bezalakook" formula.
Horiek horrela, egiten dituzun zenbait baieztapen ekarri nahiko nituzke elkarrizketara. Hasteko, liburu hasiera-hasierakoa: "Euskalduntze prozesuan, 20-25 urteren buruan dena aldatuko zela pentsatu zutenentzat, porrota da oraingo egoera"…
Sentsazio hori euskal munduan egon da azken 10 urtean. Frustrazio sentipen horrexek bultzatu zuen Euskal Unibertsoa ekimena bera ere. Hortik dator Kontseiluaren erakundetze prozesua ere. Ez lortutakoaren kezka bizirik dago funtsean.
Beste batzuek egindakoari ematen diote garrantzia. Zergatik azpimarratu egiteke dagoena?
Normalizazioa dugulako helburu. Gainera, kontua ez da aurrera egin ez dugula, zenbait arlotan atzera ere egin dugula baizik.
Segi dezagun liburuan egin duzun bidean: lehenengo partean oinarriak jartzen, bigarren zatian tesiari heltzeko. Honako baieztapena aldatuko dizut hona: "Hizkuntza batez ere forma da, fondoa baino".
Nire ustez, diskurtso nagusiak dio hizkuntza esentzia dela. Ni testu hau idazten hasi nintzelarik, diskurtso nagusi horrekiko desadostasunean ikusten nuen neure burua. Nik badakit hizkuntza esentzia dela zenbaitentzat. Beste zenbaitek hizkuntza erlijio duela esango du. Beste batek esango du hizkuntza mundua begiratzeko, ulertzeko, gorpuzteko modua dela. Niri horien esanak onartzea beste erremediorik ez zait geratzen. Baina hori ez da nire esperientzia. Nire esperientzia da hizkuntza ariketa estetizatzailea dela. Margolari baten adibidea ekarriz: margolariak zer egiten du munduko gertakariak bere pintzelaren bidez adierazi baino? Eta hori egiten duela, munduko gertakariak estetikoki ere moldatzen ditu. Hitz egitea gauza bera da. Munduan bi eratako gertakariak ditugu: fisikoak, batzuk; mentalak beste batzuk. Gertakariak geureganatu eta berritzuli egiten ditugu mundura, hizkuntzaren bidez. Hitz egiten ari garenean zertan ari gara munduko gertakari horiek estetikoki moldatzen baizik! Nire ustez, hizkuntzaren ariketa berez da estetizatzailea.
Asko ote dira, gurean, ikuspegi horrekin bat egiten dutenak?
Hori oso kontu delikatua da. Ezetz esango nuke, modu teoriko batez. Baietz esango nuke, modu praktiko batez. Esango nuke Kafe Antzokiaren esperientzia, hain zuzen, bertan lanean emandako urteetan, horren moduko esperientzia bizi izan dudala. Beste gauza bat da hango esperientziaren gainean zeintzuk teoria zeuden. Oso bestelakoak. Kafe Antzokiko esperientziagatik izan ez balitz inoiz ez nintzateke iritsi izango iritsi naizen ondorioetara. Esperientzia ezin baliagarriago gertatu zait.
Euskaldunen minak seinalatzen ere ez zara amutsa: "Hemen bizi den erdal jendeak ehuneko ehun dauka euskaldun batzuek nahi luketena, mundu español zein frantses guztiz osatuetan bizi baitira"… Zer behar du euskaldunak mundu osatu hori iristeko?
Soziolinguistikaren diskurtsoak dio hizkuntzak egunero hainbat funtzio bete behar dituela. Eta euskaraz nekez betetzen ahal dira horiek.
Toki batzuetan beste batzuetan baino gehiago, ala?
Horretaz ere asko hitz egin liteke. Alegia, nola betetzen diren funtzio horiek ere aztertzera jo beharko genuke. Gauza bat da birtualitatea eta bestea benetan noraino iristen zaren. Bilbo bezalako hiri batean, adibidez, teorian, birtualitatea beste zenbait tokitan baino askoz ere urriago da, baina emaitzak, bataz beste, proportzionalki, beharbada, handiagoak birtualitate handiko Oñati batean edo Azpeitia batean baino. Birtualitatea Oñati edo Azpeitia batean noraino garatzen den ere hitz egin beharko litzateke. Zenbat eta birtualitate handiago, orduan eta emaitza urriagoak askotan. Hori ere baliteke. Ni ez naiz Oñatin bizi, eta azpeitiarra ere ez naiz. Baina inoiz Pako Aristiri irakurritakoak ditut gogoan.
Militanteak eta diletanteak ere hizpide dituzu liburuaren lehen atal honetan. Batak, egitea du maite; besteak, esfortzu txikienaren arabera jokatzea du lege…
Nik neure burua diletantetzat jotzen dut testuan. Eta ez dut esan nahi horrek harrotzen nauenik. Belaunaldi kontua ere bada, nahi izanez gero, eta horretaz ere ari naiz liburuan, modernitatearen etorrera-eta aipatzen ditudanean, 80ko hamarkadan gertatzen dena. Modernitatea estetikoa da, axalekoa. Nik testuan eztenkada sartzen dut, esanez ustez eta militante erradikal haiek gure irudikoz ezin gustu estetiko arruntagoak zeuzkatela. Horrexek jarri gintuen, batzuek, pentsatzen: "Beharbada, mezua medioan datza, ezen ez etorkizuneko helburu horietan". Modu gordinagoan esanda: orain hogei urte esan balidate etorkizuneko mundua antolatuta egongo zela orduantxe ikusten ari ginen militante haien gustu estetikoen arabera, zer nahi duzu esatea...
Harrigarri begitandu zait zuk zeure burua diletanteetan jartzea: Kafe Antzokia, Euskadi Gaztea, Berria… zure kurrikulumean ageri diren izenak ditugu…
Nire kasua ez da harrigarria. Ni Bilbon bizi naiz… Madrilen bizi nintekeen moduan. Badago kopuru dosi bat, zeure burua gauza baten alde edo beste baten kontra jartzera bultzatzen zaituena. Baina nik ez nekike orain esaten zein den horretara naraman motorra, edo indarra. Bat aukeratzekotan, kalte-ordaina aukeratuko nuke. Ni kontziente naiz Euskal Herriarekin badela kalte historiko ikaragarri bat eta, beharbada, kalte-ordain gogo bat da dantzan jarri nauena. Aukeratu behar izatekotan, e! Ez dakit justiziaren alde ari ote naizen ere, baina maila leunagoan, onar dezaket kalte-ordainagatik ari naizela. Horregatik ez dut nire burua militantetzat jotzen. Ez behintzat hitzaren zentzu klasikoan.
Etxearen adreiluak jartzen jardun duzu liburuaren lehenengo zatian. Bigarren atalari ekin orduko, berriz, sententzia bat-batean: "Esateko modua ailegatu da: Zu eta biok bezalakoontzat, euskara batez ere estetika kontua da", eta hara tesia formulaturik!
Hizkuntza estetika kontua da. Hori ebidentea da niretzat, baina esan gabe dago, beste tesia bultzatu izan delako: hizkuntza izaera da, esentzia. Eta guztiz ulergarri iruditzen zait diskurtso hori. Hemengo hiztunok agresio sentsazioa baldin badaukagu, mendeetakoa, gure hizkuntza goratu beharra daukagu eta esan: "Gu geure hizkuntza gara. Gure hizkuntza gu da". Ondo. Esan dezagun, esan dugu, esanda dago. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza hori baino ez denik. Nire ustez, zerbait izatekotan bestea da. Eta hori zergatik den horrela azaltzen saiatu naiz liburuan zehar.
Kezka ere baduzu diskurtso berri horri ekinda. "Halere, baliteke norbaitek ondorengo hau guri leporatzea: estetika ez da 'ia ezer', forma 'hutsala' baino ez", diozu…
Noski. Balore absolutuen gunean, eremuan eta munduan, estetika bezalako hitz bat gaizki ikusita dago. Azalkeriari lotzen zaio.
Euskarak, egungo egoeran, ez digula euskal identitaterik ematen ere badiozu…
Nik sinesten dut euskaraz hitz egiten ez dutenen euskal identitatean. Niretzat Patxi Eugi euskalduna ez baldin bada, nik ez dakit zer den euskalduntasuna.
Beharbada berandu zabiltza zu zeu ere. "Vasco"-ak diote batzuek, eta "euskal herritarrak" ere asmaturik dago…
Bai, baina nik sinesten dut euskaraz hitz egiten ez duten horien euskalduntasunean. Nire ustez, euskalduntasuna da euskaraz dihardugunon gainean egiten diren karakterizazioak. Euskalduntasuna ez da bakarra: euskalduntasunaK daude. Momentu honetan zazpi lurraldeetan badira nik euskalduntzat jotzen ditudan ez euskara hiztunak. Horixe baietz!
Nire ustez euskalduntasuna prozesu dinamikoa da. Abiatzen zaren puntutik abiatzen zara zu. Beharbada zu ni baino euskaldunago izango zara, edo ni zu baino, hizkuntza kontuei dagokienez, baina zu euskaldunago zara, edo ez zara, zeure buruarekiko batez ere! Ez nirekiko edo beste batekiko!, ze nire abiapuntua askoz ahulago izan liteke euskalduntasun kopuruetan, horrela esaterik baldin badago, behintzat! Baina, beharbada, prozesu dinamikotzat jotzen dudanez, nik neure euskalduntasunean egiten dudan bentaja zurea baino askoz handiago izan liteke, nahiz eta zu euskaldunago izan; "kopuruetan", alegia. Nork bere burua dauka neurri, ez beste inor.
Nire ustez euskalduntasuna prozesu dinamikoa da. Abiatzen zaren puntutik abiatzen zara zu. Beharbada zu ni baino euskaldunago izango zara, edo ni zu baino, hizkuntza kontuei dagokienez, baina zu euskaldunago zara, edo ez zara, zeure buruarekiko batez ere! Ez nirekiko edo beste batekiko!, ze nire abiapuntua askoz ahulago izan liteke euskalduntasun kopuruetan, horrela esaterik baldin badago, behintzat! Baina, beharbada, prozesu dinamikotzat jotzen dudanez, nik neure euskalduntasunean egiten dudan bentaja zurea baino askoz handiago izan liteke, nahiz eta zu euskaldunago izan; "kopuruetan", alegia. Nork bere burua dauka neurri, ez beste inor.
Alegia, inork ez du haizu hurkoari euskalduntasun txartela ematea, edo ukatzea…
Emaztea ikusten dut nik, eta hark garatu duen euskalduntasuna. Beharbada ez du kolorerik Urrestillako batek duen euskalduntasunaren aldean, baina nahi nuke jakin nork garatu duen gehiago tasun hori, helmuga urrira iristeko izan bada ere! Prozesu dinamikoa da euskalduntasuna.
Zer diozu engaiamendu politikoaz?
Nire ustez hizkuntz engaiamendua eta konpromiso politikoa guztiz beharrezko dira. Zentzu pertsonalean, ezinbestekoa da hizkuntza sakralizatzea. Euskaldunok sakralizatzen ez badugu, erreka joko du. Sakralizazio hitzari ez diot beldurrik. Iruditzen zait, hain zuzen, "sakralizazio" hitza desakralizatu behar dugula. Inork niri esanez gero: "Zuek hizkuntza sakralizatu egiten duzue!", nire erantzuna: "Horixe sakralizatzen dugula! Sakralizatuko ez bagenu, sakralizatu zutenek sakralizatu ez balute, hondoa jota zegoen aspaldi. Ez zen gure hizkuntzarik egongo". Horrek ez du esan nahi, halere, hori izan behar dela estrategia, betiko! Diskurtso nagusia horren arabera antolatu behar denik. Nire ustez, diskurtso aldaketak etorri behar du. Gehiago ere esango nuke: Nafarroako erdal-zale ez euskaldunei, adibidez, ezin zaie adierazi euskaraz egitea moralki gainetik dagoela, normala den moduan sekulako herra hartuko digutelako. Nafarroako erdaldunari transmititzen badiogu euskara egitea gaztelaniaz egitea baino gorago dagoela, moralki, diskurtso esentzialista honek transmititzen duen bezala, normalena da Nafarroako erdaldun horrek zure kontrako jarrera garatzea. Horrek ez du esan nahi Nafarroako militanteak kritikatzen ari naizenik. Bertan, tokian tokiko militanteak borrokan ari baitira, eta borroka horretan denak balio du, jakina, maitasunean bezala. Gainbizi nahian ari direlako borrokan. Besterik da, ordea, hizkuntzaren gainean garatzen den diskurtso orokorra, esentzialista erabat, adieraziz euskaraz hitz egitea gaztelaniaz hitz egitearen gainetik dagoela. Hori ezin da transmititu, zeure kontra bihurtzen delako. Eta horretaz ez dago inongo autokritikarik (konzientziarik ere ez dago). Komodoagoa da pentsatzea putaseme eta faxista batzuk direla… Eta diskurtso berbera Erkidegoan, batzuetan, instituzioena ere bada. Nola liteke hori? Aldi berean instituzionala eta apokaliptikoa? Paradoxa ikaragarria da hori. Diputazioak-eta eskatzea: "Hitz egin euskaraz". Euskaraz hitz egin? Zergatik? Zuk esaten duzulako?
Irailean eta urrian omenaldiak jaso ditu Txillardegik. Elkarrizketak ere egin dizkiote batean eta bestean. Lehen ere bagenekien, baina galdera egin diote eta berriz esan du: "abertzale naiz, euskaltzale naizelako; euskaltzale, abertzale naizelako".
Agur eta ohore Txillardegiri. Baina bere kasuan funtzionatu izanak, hain zuzen, erakusten dit silojismo moduko horrek nekez funtziona dezakeela modu orokorrean. Hor bi inperatibo moral moeta daude. "Euskalduna baldin banaiz, abertzalea naiz". Niri iruditzen zait inperatibo moral horrek funtzionatu funtzionatzen duela, ze euskaldun batek bere burua abertzaletasunean ezarri orduko askatasunaren bidean jartzen du bere estetika, hain zuzen, euskalduntasuna euskaldun modura garatu ahal izateko abertzaletasuna delako biderik lojikoena. Inperatibo moral horrek funtzionatzen baldin badu, zergatik ez du funtzionatzen alderantzizkoak? Alegia, "Abertzalea baldin banaiz, euskalduna izango naiz". Oso erraz: euskaldun bilakatzeak lana dakarkiolako norberari. Zu libertate bila baldin bazabiltza, ordea, askatasun bila, nekez uztartuko dituzu lana edo autoinposizio hori askapen bidearekin. Horregatik diot liburuan, zoritxarrez askatasun bidea hobeto ulertzen dela unean uneko euskararen egoeraren arabera. Bi inperatibo moral horiek ez dute berdin funtzionatzen. "Abertzale naiz; beraz, euskaldun bilakatuko naiz". Zeure burua behartu behar duzu, eta nola egoera minorizatuan gauden, hori zaila da. "Lanean ari naiz, saiatzen ari naiz…", ondo, baina askatasun bidea ez da lan egitea, liberatzea baizik. Eta liberatzen bazara, zauden moduan zaudela liberatuko zara, erdaldun egon, sasi-euskaldun, edo euskaldun peto. Autoinposizioa, norberaren hizkuntzaren aldeko bada ere, eta libertatea, berez eta definizioz, kontrajarrita daude. Horregatik ez du funtzionatzen.
Aurten bertan lan mardula argitaratu du Joxe Manuel Odriozolak euskalgintzan dabiltzan diskurtsoei buruz…
Joxe Manuel Odriozolak nik ez bezala pentsatzen du, guztiz kontrakoa. Eta oso ondo, horretarako daude-eta iritziak. Nik liburu honetan hizkuntzaren inguruko diskurtsoari beste datu bat erantsi nahi izan diot, besterik ez. Beste datu bat. Inork esaten badit: "Niretzat hizkuntza da… dena!". Sinetsiko diot. Niretzat ere liburuan diodana baino gehiago da. Niretzat, ordea, izateak ez du esan nahi nik legitimitatea dudanik jendeari eskatzeko egoera nik ikusten dudan moduan ikus dezan. Nik ezin diot jendeari konpromisorik eskatu. Nik neure buruari eskatu behar diot konpromisoa, ez beste inori. Gure egoeran inori konpromisoa eskatzea? Baita zera ere! Hiztunaren hizkuntz eskubideen alde egitea da bat, eta konpromisoa eskatzea beste bat. Oso desberdinak. Eskubideak eskatzea, ados. Konpromisoa?
Telebistaren gaineko iruzkina egiten duzu egunero Berria-n. Gustura hartuko nuke, hurrena, Fermin Etxegoien telebista estetika bezala aztertzen beste saiakera labur edo luzean…
Ez, dena ez da estetika. Ez naiz erredukzionismo horretan jausiko. Hizkuntzari buruz ari gara, ez lurraldetasunari, ejerzitoari edo energia nuklearrari buruz. Dena ez da estetika, baina hizkuntza bai: margotzea ariketa estetizatzailea den bezala. Hizkuntza, familia horretako ariketa intelektuala da. Ez da horretara mugatzen, jakina, besterik ere bada hizkuntzaren barruan. Gauza metafisikoagoak nahi izanez gero. Espiritualitate bat ere bideratzen ahal dela norberaren hizkuntzaren bidez? Bai, noski. Baina hori ez da, niri, hizkuntzaren aldeko estrategia modura, gehien interesatzen zaidana. Guztiz kontrakoa baizik: hizkuntza estetika bezala hartzea eta estrategia berri bat asmatzea horren arabera. Eman dezagun publizitatea. Euskarazko publizitateak estetikoki ez badu funtzionatzen, ez du balio eta kitto. Estetikoki funtzionatu behar du: funtzionala behar du izan publizitate horrek. Zertarako da bestela?
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#2
Zigor Olabarria Oleaga
#3
Gorka Bereziartua
#4
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#5
Amanda Verrone
Azkenak
2025-02-11
Eneko Imaz Galparsoro
Tuterako Nano Automotive lantegia itxiko dute eta 120 langile kaleratuko dituzte
Zuzendaritzak argudiatu du "ahalegin guztiak" egin arren, bezeroen eskaria "drastikoki" murriztu dela. Nafarroako industriaren defentsan igandean egingo den mobilizazioan parte hartuko du enpresaren komiteak.
2025-02-11
Hizkuntz Eskubideen Behatokia
Behatokiak salaketa aurkeztu du Kontsumobiden Decathlonek kontsumitzaileen hizkuntza eskubideak eta araudia urratzen jarraitzen duelako
2025-02-11
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Ustezko ezkerra migratzaileen sarekadak egiten (eta harro) Erresuma Batuan: 4.000 atxilotu sei hilabetetan
Agintean dagoen Alderdi Laboristak atxiloketen eta deportazioen irudiak erakutsi ditu, eta urtarril honetan "errekorra" egin duela esan du, harro-harro.
2025-02-11
Unai Lomana Uribezubia
Eraso matxista bat salatu dute Amurrion
Amurrioko Emakume Sareak elkarretaratzera deitu du eraso matxistari erantzuteko, asteartean 19:00etarako. Bilbon, adin txikiko neska bati egindako sexu erasoa salatzeko mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean.
2025-02-11
Eneko Imaz Galparsoro
Hamasek bertan behera utzi du larunbat honetako preso trukea, Israeli su-etena urratzea leporatuta
Erakunde islamistak Israelek urratu dituen neurrien artean aipatu ditu Gaza bonbardatzen jarraitzea eta aske utzitako preso palestinarren egoera. Trumpek mehatxatu du, preso trukea egin ezean, Gaza "infernu" bihurtuko duela.
2025-02-11
Unai Lomana Uribezubia
Ikerketa abiatu dute Arrasateko taberna bateko komunean kamera bat aurkitu ondoren
Arrasateko Udaltzaingoak abiatu du ikerketa, neska batzuek igande goizaldean erdialdeko taberna bateko komunean kamera txiki bat aurkitu ondoren.
2025-02-11
Mikel Aramendi
ANALISIA
Muga-zergak: gerra ekonomikoan ere, eszenografiak ezin du estrategia ordeztu
Air Force One hegazkinean Super Bowl-erako bidaia aprobetxatu du Donald Trumpek, ezartzear dituen muga-zergen berri emateko. Eszenografiaren aldetik, bikain. Etxerako mezua da “lasai baino lasaiago nago ni; begira nora goazen... Estatubatuarrak ere lasai egon daitezke... [+]
2025-02-11
Eneko Imaz Galparsoro
Ikasleek asanbladak eta mobilizazioak antolatu dituzte mezu “faxistak” zabaltzeagatik ikertutako EHUko irakaslearen aurka
Gasteizko campuseko Farmazia Fakultateko ikasleek "faxismoaren aurka antolatzearen beharra" azpimarratu dute, eta EHUri irakaslearen berehalako kaleratzea exijitu diote.
2025-02-11
Unai Lomana Uribezubia
Ertzain batentzat sei urteko kartzela-zigorra eskatu dute atxilotu bati drogaren truke laguntza emateagatik
Gipuzkoako Fiskaltzak sei urteko espetxe-zigorra ezarri nahi dio Donostiako Herritarren Babeseko patruiletako buruari. Ertzainak kokainaren truke prozesu judizialean onurak eskaini zizkion droga trafikatzea egotzita atxilotutako gizon bati.
2025-02-11
Mikel Garcia Idiakez
Debako liburutegiak “espazio mugatua” duela dio udalak, umeei ordu gehienetan bertan egotea debekatzeko
6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin dute egon Debako liburutegian. Udal gobernuak argudiatu du "liburutegian erabilgarri dagoen espazioa mugatua" dela, baina ez du argitu espazio mugatu horregatik ezartzen dituzten ordu murrizketak zergatik aplikatzen... [+]
2025-02-11
Euskalerria irratia
‘Emaiezu hemengoa, emaiezu euskara’ leloa erabiliko du Nafarroako Gobernuak euskara sustatzeko kanpainan
Haurrak dituzten familiei egiten diete deia, bereziki. Seme-alabentzat onena nahi dugulako, etorkizunerako aukerak zabaltzea litzateke euskara ematea. "Eleaniztasunaren aldeko hautua egiteko gonbidapena da, euskara ematea batzea delako", esan du Ana Ollo Euskara... [+]
Txatbot hoberenaren bila
Azken urteetan, adimen artifizialaren (AA) garapenak hizkuntza gutxituen egoeran eragin nabarmena izan du. Teknologia erraldoiek garatutako eredu nagusiak, hala nola ChatGPT, hizkuntza nagusietan trebatzen dira, eta horrek euskararen moduko hizkuntzak bazterrean uzteko arriskua... [+]
2025-02-11
Sustatu
Metak Libgen pirateatu badu, zuk zergatik ez?
AEBetako auzi judizialen batengatik jakin denez, Metak (Facebook-eko jabeak) Libgen sareko liburutegia masiboki pirateatu du BitTorrent protokoloak erabiliz. 81.7 terabyte gutxienez lortu zituzten horrela, beren adimen artifizialeko sistemak elikatzeko. Saiakera eta zientzia... [+]
Eguneraketa berriak daude