ETAren azkeneko adierazpenak zer esan gutxi sortu die alderdi politikoei eta denak bat etorri dira mezu hau igortzerakoan: ETArengandik nahi dugun agiri bakarra borroka armatua uzten duela adierazten duena da, bestelakorik ez zaigu interesatzen. Batasunako kideek, berriz, aipatu adierazpenean nobedade interesgarriak ikusi dituzte eta gogor kritikatu dute alderdi politikoen itsukeria. Batasunak izan ezik, beste guztiek mila arrazoi dituzte ETAri kasu ez egiteko eta bere desagerpena eskatzeko. Begi bistan daude popularrek eta sozialistek dituzten arrazoiak. Beren askatasunaren eta bizitzaren kontura gorpuzten eta justifikatzen baitu ETAk bere presentzia, arrazoia eta gatazkaren iraupena. Alderdi abertzaleentzat eta Ezker Batuarentzat aspaldidanik ETA estorbu politikoa besterik ez da, batez ere alderdi horiek autogobernuaren bidean Estatututik haruntzago joateko erabakia hartu dutenetik.

Eskarmentu handia hartu zuten Lizarrako itunaren frakasoarekin eta orduz gero ez dute ETA-Batasuna binomioarekin kontaminatu nahi. Geroz eta garbiago dute gatazka politikoa konponbidean jartzeko «gatazka armatua» deituriko horrek enbarazua eta oztopo besterik ez duela egiten. Alderdi horietako buruzagi gehienek badakite ETAren presentziak ez diola gatazka politikoari inongo balio erantsirik ematen, ezta dimentsio demokratikorik ere. Aitzitik, garbi dute alderdi politikoetako herri ordezkariak, zinegotzi nahiz parlamentari, erailtzen ihardun den erakunde armatuak ez diola ezer onik ekarriko ez demokraziari, ez askatasunari. Ezin baita ahaztu ETAren ekintzen jomuga nagusiak gure herrietako zinegotziak izan direla. Eta hori bere gordintasuenan eta benetako neurrian ikusi nahi ez duenak begi bistako arazoa baino askoz ere larriagoa den zerbait du. Totalitarismoa deitzen zaio.

Egia da urriaren 28an argitara emandako adierazpenean ETAk gauza berriak esaten dituela, malgutasun gehiago antzematen dela idatzian, gure herriaren barruko aniztasuna ere «deskubritu duela», baina gauza batean burua lehenengo lepotik du: gatazka politikoa konponbidean jartzea ezinbestekotzat jotzen dute beraiek irudikatzen duten «gatazka armatuaren» amaiera lortu ahal izateko. Duela hogeita bost urte ETAk Espainiako ejertzitoarekin negoziatu nahi zuen autodeterminazioa. Hamar bat urte beranduago, Arjelen, Estatuko ordezkari zibilekin egin zuen saioa. Lizarrako itunerako emandako negoziazioetan, abertzaletasunaren baitako paktua zen armak isilik mantentzeko jarri zen exijentzia. Bide hark nabarmen erakutsi zizkigun zer muga eta zer ezintasun zituen. Horien artean, bat, inongo dudarik gabe, jasangaitza bilakatu zen: ETAri bakea baino askoz ere gehiago inporta zitzaion prozesu politikoa kontrolatzea. Abertzaletasunaren zuzendaritza politikoa jeltzaleen eskuetatik ETA-Batasuna binomioaren eskuetara pasatzea, alegia. Hori izan zen bake eredu haren porrotaren muina.

ETAren bidaia politikoa amaiera puntura iristear dago. Ez du horrek erakundearen bukaera esan nahi derrigorrez, bidaia politikoaren agortzea baizik. Aukera bat besterik ez zaio gelditzen duintasun minimo batekin bukatu nahi badu behintzat, kartzeletan eta atzerrian dauden ehundaka gizon eta emakumeei benetako irteera bat eman nahi badie. Aukera bakar eta eraginkor hori ezker abertzalearen baitan «gatazka armatuaren» amaiera negoziatzea da. Gauzak nola dauden ikusita, ETAk Batasunarekin hitzartu behar du armen betirako isiltzea, gero ezker abertzale horrek, zilegitasun demokratikoz eta berreskuratu beharko lukeen legalitatez jantzirik, «gatazka politikoaren» nondik-norakoak negoziatu ahal ditzan beste abertzaleekin eta ez abertzaleekin ere. Hori bai, bere burua ordezkatuz bakarrik, beste inorena ez. Horrela, ETAren bidaia politikoaren bukaerak ez luke ekarriko Batasunarena. Aitzitik, bidaia berri baten hasera suposatuko luke. Alta, etxe barruko negoziazio horri uko egiten badiote, ziurrenik bidaia ez zaio bakarrik erakunde armatuari bukatuko, beste batzuei ere bai.