Gipuzkoako hiriburuan zenbait urtez gitarra eskolak jaso ostean, Xabi San Sebastianek Madrilen jarraitu zituen bere musika ikasketak. Itzuleran Izotz taldean hasi eta zortzi urte eman zituen bertan. Alboka taldeko deia jaso zuenean murgildu zen, batez ere, euskal folkean. Kantari eta gitarra jole donostiarrak lau urtetan hiru disko grabatu zituen Albokarekin. Gero Kepa Junkeraren Maren diskoko kantak zuzenean abestea egokitu zitzaion. Denbora horretan guztian animaziozko film laburretarako musika sortzeko beta ere izan du, Lluvia eta Vuela por mí filmetarako, kasurako. Orain, berriz, bere lehen bakarlanarekin dator: Orai.


Beti taldeetan ibilitakoa da Xabi San Sebastian eta aspalditik zuen bakarkako lan bat argitaratzeko gogoa. "Izotzekin nengoenean ere kantak sortzen nituen eta harrezkero banituen zenbait eginak. Baina ez nintzen pausoa ematen ausartzen", diosku San Sebastianek. Azkenean Albokaren promotoreak, Syntoramak, eskaini zion bakarlana argitaratzea. Promotore honek duen zigilua, Nocd Rekords, izan da hain zuzen Orai karrikaratu duena. Joan zen urteko azaroa eta abendua bitartean grabatu zen diskoa, Amasako Etxezarreta baserriko IZ estudioan, hain zuzen ere. Esperientzia handiko musikariekin bildu da donostiarra disko berrirako. Bertan izan dira, besteak beste, Alan Griffin, Suso Saiz, Mikel Irazoki, Tino di Geraldo, Julio Andrade, Arkaitz Miner, Krixu Monthieux »French Funk Federation», Oreka TX... "Hamabost bat egunetan burutu genuen grabaketa Mikel Fernandez teknikari eta Suso Saiz ekoizle genituela. Musikari oso onek hartu dute parte eta oso gustura egin dugu lan. Gehienak lehendik ezagutzen nituen eta nik neuk deitu nien. Tino di Geraldo, Krixu Monthieux eta Mikel Irazokiri, berriz, Suso Saizek deitu zien", azaldu digu donostiarrak.


Azken urteotan euskal musika tradizionala jorratzen aritu da Xabi San Sebastian, lehenengo Albokarekin eta gero Kepa Junkerarekin. Dena den, donostiarrak bazuen gogoa euskal kantak bere erara lantzeko. Eta horixe izan zen, hain zuzen ere, Syntorama promozio etxetik jaso zuen proposamena. "Bada Albokarekin jotzen nuen kanta bat, Ipar haizea. Nik bateriarekin entzun nahi nuen abesti hori, adibidez. Eta gustatzen zait nola gelditu den", diosku donostiarrak. Horrela, Alan Griffin-ekin batera partiturak begiratzen hasi eta aukeraketa egiten hasi zen. Orai osatzen duten hamaika abestietatik sei herri kantetan oinarritzen dira. Moldaketa horien artean daude, adibidez, Neure maiteak, Bardako arratsaldean eta Maritxu. Azken hori da, Xabi San Sebastianen ustez, gordetzen dugun euskal kanta erotiko bakarretakoa. "Mutilaren eta neskaren arteko elkarrizketan iturria eta ardotxo txuria aipatzen dira. Eta niri ardotxo txuri horrek asko esaten dit. Gainera, beste kultura askotan, Galiziakoan eta Gaztelakoan, adibidez, iturri asko sinbolo erotiko bezala agertzen dira", azaltzen du. Kanta horretan Mercedes Peónek hartzen du parte Maritxuren papera eginez. Eta San Sebastianek dioskunez berak galiziarrez abestutako zatiek askoz mezu esplizituagoa dute: "Euskal kantutegian ardoaren eta mozkorraldien inguruko kantak, ezkontzen ingurukoak eta maitasun kantak daude. Ez dira agertzen kanta erotikoak eta nik uste dut bazirela". Euskal Herriko kanta herrikoi asko eta asko abade eta eliz gizonek bildu eta gorde zituzten eta horrek zerikusia izango zuela deritzo San Sebastianek. "Maritxu kantak, berriz, itxura xumea du, ez baitu inolako zikinkeriarik esaten eta nik uste dut horregatik libratu zela", diosku.


Euskal kanta herrikoiak bere erara interpretatu ditu Xabi San Sebastianek bere lehen bakarlan honetan. Antzinako Mutil gazteak kanta, adibidez, gaur egungo giro soinuekin uztartu du: "Etxean nengoela garbigailuak erritmoa zuela konturatu nintzen eta berarekin batera kantatzen hasi nintzen. Ongi zegokion partitura bat aukeratu eta kanta sortu nuen". Ideia Alan Griffini kontatu zionean, honek Juan Mari Beltranen txalapartari buruzko idazki bat erakutsi zion. Bertan, duela urte asko, jendeak, lanean zegoenean, lanabesekin erritmoak sortzen zituela kontatzen zen. "Txalapartaren jatorria sagarrak txikitzean datzala ezaguna da, langilea jolasten hasten da eta musika sortzen da. Soinu gehiago ere badaude, gurdiena, erroten soinua... Badirudi bazegoela soinu horien guztien gainean abesteko ohitura. Hortaz, gauza berdina egiten ari nintzela ikusi nuen, baina gaur egungo tresna batekin", dio San Sebastianek. Kantuaren giro soinuaz Krixu Monthieux arduratu da. Sukaldeko giroa jaso nahian garbigailuaren soinua eta joan zen denboraldian Realak Mallorcaren aurka galdutako partida grabatu zituen momentuaren lekuko.
Hego haizea kanta, berriz, techno erritmoetara hurbiltzen delako nabarmentzen da. Teknologiaren marka izan arren, sentsazio basatiak ere sortzen dituela deritzo gitarra jole eta kantari donostiarrak. "Melodia oso sinplea iruditzen zitzaidan, beraz, bere sinpletasuna indartu eta bonbo gogor hori sartzea erabaki nuen. Izan ere, kanta horixe da: melodia eta bonboa. Beste guztia jantziak dira. Baneukan euskal musikarekin horrelako zerbait egiteko gogoa", jakinarazi du.


Diskoan instrumentu ugarik parte hartzen badu ere, ahots eta gitarraren hartu-emanean oinarritu dira kanta guztiak. Beraz, abestiei instrumentuak gehitu zaizkien moduan emanaldietarako instrumentuok albo batera utzi daitezkeela dio Xabi San Sebastianek. Hori dela eta, irratietan eskaini dituen emanaldietan bera bakarrik moldatu da. Kontzertuetan, berriz, boskotea izango da oinarrizko taldea: Frantxoa Etxezarret baterian, Mathieu Haranburu baxuan, Unai Zubeldia txirula, whistle eta albokarekin, Pepe Otxandorena mandolina, gitarra elektrikoa eta bouzoukiarekin eta Xabi San Sebastian bera gitarra akustikoan eta ahotsean.