«Mendi bat itsasoan». Honela definitu zuen Ratzel alemaniar geografoak Mediterraneoko irla ezaguna. "Bi aldiz jaio naizen sentsazioa daukat" esan zuen Carrington idazle britainiarrak Korsika lehenengoz bixitatu zuenean. Bi esaldi horien arteko zerbait gertatu zait niri oraingoan. Saiatuko naiz esplikatzen:

Sizilia, Sardinia eta Korsika nabarmen agertzen dira Europako mapan. Bi aurrenekoak Italiakoak dira eta Korsika frantziarra omen. Zortzi bat bider etorria nintzen eta beti ferrya kontinentean hartuta (Marsellan edo Nizan), itsasoz Ajaccio, Bastia, Propriano, Calvi edo beste edonora iristeko. Menditsua, oso menditsua dela konturatzeko kilometro batzuk gidatzea bezalakorik ez dago. Arrazoi osoa zuen Ratzelek.

Carringtonek idatzitakoak, berriz, neurriz kanpokoa dirudi, metafora bezala balio dezake, ordea. Oraingoan airez iritsi naiz Korsikara, 30 laguneko talde bateko partaide, gehienak Euskal Herriko hainbat eskualdetako artzainak eta gainontzekoak teknikariak. Ez naiz, noski, berriro jaio baina bai Korsika ezberdin bat bizitzen ari naizela.


Ez da handia Korsika, 8.681 kilometro koadroko azalera du -Nafarroa baino txikixeagoa-, eta milioi laurden bat biztanle inguru bizi da. Erdia pasatxo kostaldeko lau hiri hauetan: Ajaccio, Bastia, Porto Vecchio, eta Propriano. Gainontzekoak 360 herritan sakabanaturik. "Urteko egun bakoitzeko herri bat" diote turismo bulegoek. Batzuk herri koxkorrak dira baina gehienak txikiak, oso txikiak eta erdi hutsak.

Korsikako geografia menditsua ulertzea irlako historia korapilotsua ulertzea baino errazagoa egiten zait niri, zaletasun kontua izango da. Eskolan, Napoleon Bonaparte Ajaccion (1769) jaio zela ikasi genuen. Aurretik gertatutako guztia eta ondorengoa kronologikoki sailkatzea ez da batere lan samurra. Duela 5.000 urteko trikuharriak bixitatu izan ditugu hona autobusez hurbildu naizen bakoitzean. Aste honetan bertan bi lehergailu txikik eztanda egin dute hemen, Korsikan, batak Ajaccion eta besteak Bastian. Tarte horretan gertatu dira historiaurrea, greziarren kolonizazioa, erromatarrena, kristautasuna, pisatarrak, genovatarrak, frantziarrak, bi munduko gerrateak, puffff!

Erregionalismoa, autonomismoa, independentismoa... bereizteko sentsibilitate berezia izango dugu Euskal Herritik begiratuta baina horri klanismoa, kazikismoa, klientelismoa eta antzekoak gehituz gero akabo! Turista bat analisi politikoak egiten hastea baino gauza arriskutsuagorik ez dago!

Korsikak zenbat biztanle dituen esan dugu (250.000 inguru). Irlatik kontinentera joandakoak 100.000tik gora omen dira. Beste hainbeste izango dira etorritakoak. Zenbat dira, orduan, korsikarrak? Zer da korsikarra izatea? Han jaiotakoa, aita edo ama bertako dituena, korsikar hizkuntza erabiltzeko gai dena, irlako sentitzen dena... jatorri multikultural horretan identitateak definitzea ez da inolaz ere lan erraza.

Korsika opor leku da askorentzat, urtero milioi bat turista iristen da irlara eta gehienak uztaila-abuztuan. Euskal Herritik ere mordoa etorri ohi da, paraje ikusgarriak daude hemen: mendia, bizikleta eta kayaka gustuko dituenak non gozatua izango du, gastronomia edo hondartza zaleek non gelditua ere bai eta bikote, lagunarte edo familia planerako leku aproposa da. "Furgoneta" perfileko bisitaria izan da Euskal Herritik etorritakoa eta askotxo "pegata" itsatsita itzuliko dira etxera. Buruan zapi zuria lotuta daraman beltzak salatzen ditu hemen ibilitakoak.

XIII. mende amaieran Aragoiko Erregeen garaian azaldu zen lehen aldiz antzeko irudia, baina Pascal Paoli-k (abertzaletasunaren aitak) Korsikako nazionalismoaren ikur bihurtu zuen. Paoliren arabera, zapiak begiak estaltzen zizkion moroari, baina "Korsikarrok garbi ikusi nahi dugu. Askatasunak aurrera jarraitu behar du eta inork ez dezala esan argia iluntzen dugunik". Belarritakoa ere nabarmen ageri du gure pertsonaiak.


Beti Aste Santuan etorri naiz hain erlijiosoa den lurralde honetara, opor garaiak hala direlako eta ez erlijio asuntoak kontuan hartzen ditugulako. Udaberriko lorez apaindua ezagutu dut behin eta berriro Korsika, oraingoan udazkeneko kolorez jantzi aurretik iritsi gara taldea irlara. Gaztainak gaztainondoan daude oraindik eta erori aurretik etxeratuko gara ziurrenik.

CINE 2000 elkarteko kideek Mendiko Zinemaldia antolatu dute bosgarrenez Korsikan. Mendiari lotutako hainbat Zinemaldi egiten da munduan, (Banff-Kanada, Trento-Italia, Torello-Katalunia eta abar). Goi mailakoak lirateke azken hauek eta Korsikakoa bigarren mailakoa.

Antolatzaileak filmak, erakusketak, hitzaldiak, musika emanaldiak eta beste hainbat ekitaldi egitarauan sartzeko ahaleginetan ari zirela zera bururatu zitzaien. "Goi mailako mendizaleak ekartzea beharrezkoa da Zinemaldian baina mendian bizi diren artzainak ere kontuan izango ditugu". Horrela iritsi zitzaidan Korsikara etortzeko gonbitea, munduko artzaintzei buruzko diapositiba emanaldiaren truke pasa dut astea hemen. Euskal Herriko hainbat artzainek azken urteetan bidaia egin dute udazkenean, hau izaten dute urte sasoirik lasaiena beraientzat nahiz eta artzaintzan lanik inoiz falta ez. Oporrak eta formazioa lotuz bixitatu dituzte Extremadura, Portugal, Sardinia... duela bi urte Ipar Amerika, iaz Eskozia eta aurten Korsika.

Ustiakuntza sistema ezberdinak ezagutzea, alderatzea zen bidaiaren helburuetako bat. Ikusiz ikastea bezalakorik ez dagoelako. "Hau paaje hobia ziok basurdiantzat ardiyantzat baino" zioen artzain batek, "Kamiño hauekin eozeiñek eamateik esnia zentralea" zioen besteak, "Hogeita hamar kiloko ardiyak ezin lezake hainbeste esne eman" hirugarrenak...

Urriak 9, larunbaterako zegoen iragarrita artzainen egun berezia. Arratsaldeko ordu bi t’erdietatik gaueko hamar t’erdiak arte. Irango Zagros nomaden bizimoduari buruzko filma, Austriako Tirol eskualdeko dokumentala, Euskal Herriko Artzain Mundua asmoaren aurkezpena, gurean eta munduan zehar topa litezkeen artzaintzen azalpena, Korsikako bizimodu tradizionalen berreskurapena, korsikar musika talde baten kontzertua eta amaitzeko... afari legea. Txerrikiak eta gazta nahi adina nahiz eta guztiak denek gustuko izan ez. Zortzi ordutan zortzi mila urte dituen ofizioaren laburpena eta gauza batzuk betiko galduko diren pena.

Etorkizuna ez da noski erraza baina bati gerta dakioken txarrena "pegatina"koari egindakoaren alderantzizkoa da: kopetako zapia begi parera jaistea.