Venezuelako bizitza berrian kazetaritzari gogotik heldu zion, oso gustuko zuen, eta lanbide izan zuen. Venezuelan prestigioa ere eman zion hogeitaka urteetan egindako kazetari lanak. Gazteleraz idazten zuen, baina venezuelar erara, bertako herritarrek erabiltzen zuten hizkerara hurbildu nahian. 1949an hasi zen Elite aldizkarian lanean eta hurrengo urtean zuzendari kargua hartu zuen. Sei urte egin zituen aldizkari hartan eta hurrengo 15 urteak Creole Petroleum Corporation petrolio enpresak 32.000 langileren artean banatzen zuen Nosotros aldizkarian egin zituen. Bertako zuzendaria izan zen. El farol kultur aldizkarian ere zuzentze lanak egin zituen. Zuzendari lanak eta artikulugile lanak egiteaz gain, ikasteko eta irakasteko astia ere hartu zuen. Amerikako Estatu Batuetan bi urteko ikasketak egin zituen kazetaritzaren alorrean eta Caracasen unibertsitatean irakasle hasi zen; 1967. urtea zen. Emaztea eta hiru haurrak Euskal Herrira etorri ziren.

1969an etorri zen Euskal Herrira. Venezuelako bizitzak ez zuen itxura txarrik: familiarekin bizi zen eta kazetaritzak ate asko ireki zizkion Amerika alde hartan. Baina Euskal Herrira itzultzea erabaki zuen, oraindik Franco bizi zela, eta Caracasen gutxi egin zuena egin nahi zuen: euskaraz idatzi. Zeruko Argian lur hartu zuen Ameriketatik bueltan, baina laster heldu zion EAJren Alderdi izeneko aldizkari klandestinoari. Franco hil baino lehen berriz erbesteratu zuten, Frantziara oraingoan; Donibane Lohizunen gelditu zen.

1977an Deia egunkariko zuzendariorde eta euskarazko erredakzioko arduradun izendatu zuten. Euskararekiko erakutsi zioten aprezio txikia zela-eta, aspertu eta alde egin zuen.


Joxemi Zumalabek, garai hartan Argiako kazetari zenak, aurkeztu zion Martin Ugalderi euskarazko egunkaria sortzeko proiektua eta baiezkoa eman zuen. 1990ean argitaratu zen lehen aldiz Euskaldunon Egunkaria eta Del Olmo epaileak itxi zuen iaz. Ugalderi, egunkariko ohorezko lehendakariari, kontu korronteak blokeatu zizkion epaileak. Zartako asko hartutako gizonari beste bat eman zioten 80 urtetik gora zituela.


Ipuinak, antzerkia, eleberriak, historia lanak eta saiakera obrak ditu Ugaldek. Denetarik pixka bat, baina bereziki ipuingintzan aritu zen. Bere idazle lanak ibilbide berezia izan zuen, urte asko egin baitzituen atzerrian. Euskal klasikoak baino lehenago ezagutu zituen Ipar Amerikako eta Latinoamerikako idazle garaikideak. Haienetik edan zuen eta emaitzan igartzen da. Zenbait adituren ustez, 1959an, Caracasen idatzi zuen Iltzailleak ipuina euskarazko ipuingintza modernoaren abiapuntua izan zen.


1947an, Venezuelara iritsi bezain pronto, EAJ alderdian afiliatu zen, eta alderdi horretan segi zuen 1985a arte, zatiketatik EA alderdia sortu zen arte. Politikagintzan poliki-poliki muturra sartzen joan zen, nahiz eta berak egiteko horretarako amorru berezirik ez izan. 1959an, Caracaseko Euskal Etxeko lehendakari izendatu zuten eta bi urtez aritu zen lan horretan. EAJko Hego Amerikako ordezkari bihurtu zen eta berak antolatzen zituen Jose Antonio Agirre lehendakariaren bidaiak. Venezuelatik Euskal Herrira etorrita, 1972an Leizaola lehendakari zela, Eusko Jaurlaritzako kontseilari izendatu zuten. Hamar urte geroago, Garaikoetxea lehendakari zela aritu zen Kultura Saileko Euskarazko Arazoetarako zuzendari karguan.


Caracasetik etorritakoan berak egin zuen elkarrizketa sorta bat Zeruko Argiarako, baina berari galdezka ere behin baino gehiagotan ibili ziren. Jorratutako gaiak, noski, politika, literatura, kazetaritza eta euskara izan ziren. Hona aukeratutako pasarte batzuk.

1973ko ekaina

«Munduan arkitzen duen giroaren aurka sentitzen duenak bultzatzen omen du idazlea lanera, eta nere kasuan ere alaxe gertatu dela uste dut. Batzuk gogorkeriaz eta armaz zuzentzeko ahaleginak egiten dituzten bezala, idazlea bere indarrak gizarteko deabruen bide bihurri illunak luma bidez argitzen ahalegintzen da. Idazlearen jomuga nagusia egia da, eta zuzentasuna. Iñoren zerbitzuan idazten duenak beste izenik merezi du».


«... egiarik gehiegi izkutatzeko barrenik ez bait dut eta esan behar dizut emen eta gaur kazetaritza garbia eskatzea, gure erriko lurrari platanoak eta naranjak eskatzea bezala dela. Ez da lurra berez txarra delako, oraingo eta diferentea den eguzki-giro au igali oiek emateko gauza ez delako baizik; eta bitartean, zeuk bezala, inbernaderoan azia erein eta lurrak goldatu eta urez bustitzen ari zeraten langile miresgarri oiek Zeruko Argia ere irabazi duzuela».


«Askatasunik aundiena dagoen errian. Askatasun osorik ez dago iñon, askatasunaren mugak era askotakoak izaten bait dira; eta nik kazetaritza ikasi nuen errian, USAn ere badu askatasunak mugarik franko. Ala ere, eta oraintsu Watergate-ko arazo onek ondo erakutsi duen bezala, Ipar-Amerika da, kazetaritza neurri bezala artzen badugu, nik barrutik ezagutzen ditudan errietatik idazlearen eta kazetariaren askatasuna gehien zaintzen duena. Badira beste erri batzuk: Suezia, Suiza, Holanda, Canada, Bretaiña Aundia, esate baterako. Gertuago ez dut ezer ikusten».

1974ko urria

«Gainontzekoak bezala, babesa (Mitxelenak dioen instituzionalizazioa) behar duela. Lehen mailako behar gorri bat, Unibertsitatea da. (...) Unibertsitatea da gure kulturak duen jo-muga nagusi-nagusia gaur. (...) Gero, erri-komunikabide guztien laguntza behar du gure kulturak, batez ere telebixta».

1983ko ekaina

«(...) Nik uste nuen sozialistek bazekitela gu nortzuk ginen eta gure gauzak onartu behar zituztela. Eta ez dituzte onartu. Ikusten denez, Espainian egin duten olatu berarekin nahi zuten gure Herria bete urez eta estali; eta ikusi dute ez dutela gure herria leporaino bete, ez direla potrotaraino ere iristen. Horrekin gaiztotuta daude; eta gero atzetik ejertzitoa daukate. Ejertzitoak neurriak jarri nahi ditu, lehen ere jarri zituen bezala. Otsailaren 23ko arazo hori ere ez zen hain gauza txikia izango, agertu zuten bezain txikia. Horiek bost urtetik bost urtera ematen dute kolpea, eta bost urte pasa direnez geroz, bestea eman behar dutela iruditzen zaie. Savaterrek zioen bezala, horiek ez dute ikusten berek beren aberria maite duten bezala besteek berena maita dezaketenik.
Eta horretan ekibokatu egin dira, eta hor aurkituko gaituzte, ez gara makurtuko».

1995eko apirila

«Agirre batek edo Leizaolak berak, beste indar bat zuten. Agirrek gerra denboran bederatzi hilabetetan egin zituenak egiteko karakterra behar zuen. Orain indarra falta dugu. Eta oso gutxirekin konformatzen gara. Denbora luzez egon gara ezer gabe eta orain oso gutxirekin engainatzen gaituzte».


«Sabino Aranaz gogoratuko naiz, eta niri bidea egin zidaten aitona eta aita ikusiko ditut berarekin, eta joandako 50 aberri egunik gehienak sakabanatuak etorriko zaizkit gogora, Andoainen, Bilbokoa gerratean, atzerrikoak Caracasen, Donibanen, Hondarribian... Meza entzungo dut, eta hainbeste urte neketsu pasatu eta Aberri Eguna oraindik batasunik gabeko tristuran pasatu beharreko minetan.
(...) Ez dugu honezkero gure adinekoek abertzaletasuna bakean sentitzerik izango. Gure ondorengoek agian, ziur asko!»