Uharte exotikoak eremu erdaldunetan
Nafarroako AEK-ko Mikel Aldasorok esan digunez, "eremu erdaldunetan arazo soziolinguistikoa daukagu: euskaldun gutxiago daude eta, beraz, zailagoa da bertako irakasleak topatzea". Nafarroan, beste oztopo bat gaineratu behar zaio horri, Aldasorok gogorarazi duenez: "Hemen, distantziak handiagoak dira. Kontuan hartu Iruñetik Tuterarako edo Lodosarako tartea luzeagoa dela Bizkaia osoa zeharkatzea baino. Beraz, ezin da leku horietara kanpoko irakaslerik bidali, bertan bizitzeko ez bada".
IKAko Sagrario Alemanek dioenez: "Guretzat dirutan ahalegin handia da, kanpoko norbait bidaltzea irakasle, kontuan hartuta, gainera, oso ikasle gutxi edukitzen dituztela". Askotan, baina, irtenbide bakarra izaten da. Prest dagoen irakaslerik aurkituz gero, jakina. Berbarako, Alaitz Etxebarria AEK-ko irakasle zornotzarrak, Karrantzan (Bizkaia) egin zuen aurreko ikasturtea, baina hura amaituta utzi egin zuen. Aurten ondoko herriko irakasle bat izango dute Karrantzako ikasleek. Ez da harritzekoa irakasle dantza hau, herria urruti baitago eta inguruko irakasleak aurkitzea ez da batere erraza.
Zailtasunak zailtasun, eskolak ematea lortzen da. Giro berezian, hori bai. Ehunka urtez euskararen arrastorik izan ez den herrietan, euskaltegi bat gauza bitxia da, zerbait gehiago ez bada. "Arrotz sentitzen garen? Bai", dio Alicia Iribarrenek, "batzuek modu arraroan begiratzen gaituzte kalean euskaraz hitz eginez goazenean edo tabernan gaudenean, exotikotzat gauzkate". Benetan esanguratsua da Iribarrenek "exotiko" hitza erabili izana, horixe bera eraman baitute ahora bai Sergio Gonzalez Karrantzako ikasleak, bai Ander Bezares Biasterin (Araba) dabilen IKAko irakasleak ere.
Euskara exotikotzat hartzen denean, gaitzerdi. Aurkako jarrerak ere badaude, batzuetan muturrekoak. Hala ere, gurekin mintzatu direnak bat datoz: gutxi batzuk baino ez dira erasokor agertzen. Egoera ez da bera herrialde guztietan, gainera. Karrantzan, esaterako, giro erdaldunak ez du saihesten bertakoak euskararen alde agertzea orobat, gehienek hura ikasteko beharrik sumatu ez arren. Bertako eskolan D eredua baino ez egotea horren froga ederra da. Araba eta Nafarroako eskualde batzuetan, berriz, gauzak arras bestelakoak dira.
"Garai batean zaila suertatu zitzaigun Lodosan lokala alokatzea", ipini du adibide Mikel Aldasorok. Gutxi izanagatik, euskararen aurkakoak asko nabarmentzen dira zenbaitetan, Alicia Iribarrenek zein Ander Bezaresek salatzen dutenez. Azken horrek dioenez, hala ere, "horrek ez digu eguneroko jardunean arazo handiegirik sortzen. Baten batek gaizki begiratuko du, baina ikasleei ez zaie inporta". Bestalde, bai Araban bai Nafarroan dabiltzanek udalen laguntza hutsaren hurrengoa izan ohi dela gogorarazi dute, zenbait herritan eskolak emateko lekua utzi badute ere.
Sagrario Alemanek oso giro erdaldunean euskara irakasteak daukan beste berezitasun bat ekarri du gogora: hurbileko euskal erreferentziarik ezak ikas-prozesuan daukan eragina. "Ni Erriberako herri batean irakasle ibili nintzen 1979an", gogoratu du, "eta `bai' eta `ez' zer ziren burua mugituz adierazi behar izaten nuen. Ez dut uste gaur egun hainbesterako denik, baina eremu erdaldunenetan irakasleek euskarri gutxiago izaten dute eskura". Ikasle askok euskaltegian izaten dute lehenbiziko harremana euskararekin.
Zerk eramaten du oso herri erdaldun bateko gizabanakoa euskaltegira? Arrazoi bat baino gehiago egon badaiteke ere, Sergio Gonzalez karrantzarrak horietako bat eman digu, berez okerra izanik dena adierazten duen esaldiaren bidez: "Euskaldun izanda euskaraz ez jakitea bete gabeko zuloa zen niretzat". Jakina, aipatu ditugun eskualdeetan, batez ere hegoaldenekoetan, halako sentimenduak ez dira batere ohikoak. Oro har, ikasleak erakartzea lan zaila da erdara nagusi denean, Mikel Aldasororen ustetan: "Inguru erabat euskaldunean euskaldun ez denak ez badauka bizitzeko arazorik eta askok bizitza osoan euskara ikasteko ahaleginik egiten ez badu, pentsa herri erdaldunean jendea eskolak hartzeko bultzatzea zer den".
"Laminiturri elkarteak eskatu zigun eskolak emateko", azaldu du Ander Bezares irakasleak. Dioskunez, logroñotar talde batek eratutakoa da Laminiturri. "Euskara dute aldarrikapenetako bat, euren ondarea ere badela diote eta. Hain zuzen ere, bertako toponimo batetik hartu dute elkartearen izena". Hala, euskara eskolak ematea bururatu zitzaien behinola, eta horretan dabiltza, Arabatik esportatutako IKAko irakasleak barne. Ikasle gehienak Laminiturriren ingurukoak badira ere, jakinminak bestelakorik erakarri du, "hizkuntza berezi bat ikasteko grinak jota-edo", Bezaresen iritziz. "Pentsa, Escuela Nacional delako horretako irakasleak ere badabiltza tartean". Guztira, hiru taldetan banatutako 20 logroñotar ari dira euskara ikasten ekimen bitxiari esker. Ez dago gaizki, 100.000 biztanle inguru daukan hiri espainiar batean.
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]