Makina bat kontu

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Zikloiak kontrolatu nahian
Meteorologi aurreikuspenak egitea eta jendea lekuz higitzea dira orain arte zikloien aurka erabiltzen diren tresnarik eraginkorrenak. Zikloiak urtero errepikatzen dira eta gainera ondorioak oso larriak dira gehienetan. Horregatik, urtero hainbat ideia plazaratzen dira zikloien eragina txikitzeko. Hona hemen deigarrien egin zaizkigunetatik batzuk: Itsas ertzean haizagailu erraldoiak jartzea, zikloiak itsasorantz desbideratzeko; edo itsasora zikloiaren indarra ahulduko duen substantzia berezi bat botatzea; edo zikloia xurgatzea, hauts xurgatzaile bat erabiliz... Baina ideia guztiak ez dira txiste tankerakoak izan. 1960tik 1983ra arte AEBek Stormfury izeneko proiektua finantzatu zuten zikloien ibilbidea oztopatzeko. Ideiaren oinarria hauxe zen: zilar ioduroak ura likidotzen duenez, abioietatik zikloien begira zilar ioduroa botatzea, laino-murruak sortzeko eta honela zikloiaren ibilbidea oztopatzeko.
Lau zikloitan egin zuten proba, Esther (1961), Beulah (1963), Debbie (1969) eta Ginger (1971) izenekoetan, eta hasieran arrakasta izan zuela pentsatu bazuten ere, gero konturatu ziren laino-murruak naturalki sortzen direla intentsitate handiko zikloietan.
Hau dela eta 1983. urtean Stormfury proiektua bertan behera utzi zuten eta une honetan zikloien fisika ulertzea da ikerlarien helburu nagusia, inoiz hori ongi ulertzen badute soluziobideak ere hurbilago egon baitaitezke.

Ikasi genuen izakien sailkapena zalantzan
Carl von Linné suediarrak finkatu zituen XVIII. mendean gaurko taxonomiaren oinarriak eta egun izaki guztiak Linné sailkapenaren arabera antolatzen dira. Baina hainbat ikerlarik zalantzan jarri du hori ote den sailkatzeko biderik egokiena eta PhyloCode izeneko sistema libreagoa proposatu berri dute. Linnéren sailkapenaren arabera izaki bakoitza generoarekin (homo) eta espeziearekin (sapiens) sailkatzen da hierarkia batean. Hierarkia honen goialdean familia (hominidoak), ordena (primateak), klasea (ugaztunak) eta goi-muturrean phyluma (bizkar-kordadunak) daude. Sistema hau morfologia aztertzean datza, ez genetika. PhyloCoderen bultzatzaileen arabera Linnéren sistemak denbora asko galduarazten du espezie berriak sailkatzeko, beraz, sistema errazagoa proposatzen dute. Espezie-izena baino ez litzateke beharko eta taxonomistak askatasuna izango luke hierarkiaren elementuak izendatzeko. Dena den, taxonomista askok errefusatu du proposamen hau. Biodibertsitatearen defendatzaileek ahalik eta espezie eta barietate gehien katalogatu nahi dituztenez, edozein aldaketa inbentariatzeko prozesua atzeratuko lukeelakoan daude eta gauzak dauden bezala lagatzea eskatzen dute. Zientzialarien eztabaidak luze joko duenez, ez da espero bi mende iraun duen izendatze-sistema urte gutxitan aldatzea.


ASTEKARIA
2004ko irailaren 26a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Gasteizko greben bideo ezezagunak aurkitu ditu Martxoak 3 elkarteak Erresuma Batuko artxibo batean

Hiru bideo dira (albiste barruan ikusgai). Batak jasotzen du, grebak antolatzea leporatuta, Carabanchelen espetxeratu zituzten Jesús Fernandez Naves, Imanol Olabarria eta Juanjo San Sebastián langileak espetxetik atera ziren unea, 1976ko abuztuan. Beste biak Martxoak... [+]


'Gaztetxeak Bertsotan'
“Gazteon ahots kritikoa entzunarazi nahi dugu, txapelketaren formak determinatu gabe”

Asteburu honetan hasiko da Gaztetxeak Bertsotan egitasmo berria, Itsasun, eta zazpi kanporaketa izango ditu Euskal Herriko ondorengo hauetan: Hernanin, Mutrikun, Altsasun, Bilboko 7katun eta Gasteizen. Iragartzeko dago oraindik finala. Sariketa berezia izango da: 24 gaztez... [+]


2025-03-10 | June Fernández
Celeste Agüero
“Manifestu politiko bat bezain indartsuak dira nirekin daramatzadan kantak eta olerkiak”

Martxoaren 8a Getxo bere bizitokian igaro du: kumbia dekolonial eta antiarrazista topaketa antolatu du Algortako Herriko Tabernan, Abianen, Hija del Nopal DJrekin batera.

Argentinatik Getxora migratu zen Celeste Agüero, kantutegi herrikoi batekin eta poesia xuxurlatzeko... [+]


2025-03-10 | ARGIA
Badator Bizi Baratzea Orria, ARGIAren aldizkari berri eta berezia

Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]


Elkarte eta kooperatiba agroekologikoen des-finantziazio mekanismoak

Euskal Herri mailan txikitik handira agroekologia sustatzen duten zenbait elkarte eta kooperatiba ataka larrian daude, finantziazio iturriak bertan behera geratu ostean. Erakunde publikoetatik, berriz, elikadura negozio gisa ikusten duten proiektuen aldeko apustu irmoa nabari... [+]


Zata arrunta
Ahuntzak gustuko omen dituen gautxoria

Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]


2025-03-10 | Jakoba Errekondo
Loratu ala hil. Loratu eta hil

Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.


2025-03-10 | Garazi Zabaleta
Bordaxaki
Euskal txerriak hazteko eta eraldatzeko proiektu txikia Nafarroako Pirinioan

Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]


2025-03-08 | ARGIA
ARGAZKI GALERIA
Mugimendu Feminista: “Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza feministez armaturik gaude”

Mugimendu feministak manifestazioak egin ditu goizean Donostian, Gasteizen eta Iruñean eta arratsaldean Baionan eta Bilbon. Oinarrizko irakurketa partekatu dute, eta horri gehitu diote hiri bakoitzean bertako problematika, eragile eta ekimenen erreferentzia.


2025-03-08 | ARGIA
Bilgune Feminista
“Feminismoa da heldulekurik argiena desio dugun Euskal Herrirako”

Bilgune Feministak Heldulekuak argi, Euskal Herria feminista leloa baliatu du M8an, azpimarratzeko feminismoak ematen dituela “datorrenari aurre egiteko tresnak”, eta gogorarazteko faxismoaren gorakadaren testuinguru hau helduleku horretatik irakurri eta borrokatu... [+]


Iruña-Veleia: epaiketatik bost urtera

Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.

11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]


Superwoman

MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]


Espainiako Sustapen Ministerioa: “Ez dakigu Ezkioko lotunea oso bideragarria den”

Josu Estarrona EH Bilduko Arabako senatariak egindako galderari erantzun dio Espainiako Sustapen Ministerioak, eta hor berretsi du Ezkioko aukera zailtasunez beteta dagoela.


Eguneraketa berriak daude