Mila urtetan zehar, giza bizitza zerbaitetaz nabarmendu bada, gizakiak lur azaletik gaizkia ezabatzeko burutu ahalegin jarraikiarengatik izan da. Porrota ere halakoa gertatu da, izanaren eta izan beharko lukeenaren artean diferentzia nabaria eman baita beti. Eta gurpil ero baten antzera, gizarteak iluntasuna ezagutu du argitasunerako egitura eraikitzen ari zela pentsatu duen bakoitzean. Aro, erregimen, nolakotasun eta baldintza guztiak berdintsuak gertatu zaizkio gizadiari bere ezintasunean. Duintasunaren aldeko apustua egin ahal izan duen arren, teorian behintzat, gizakiaren garapen integralari dagokion gutxieneko oinarrian bertan egin du txirrista gizarte zibilizatuak.

Udako oporrak garai egokia suertatzen dira nolabaiteko deskonexioa eragiteko, urte osoan zehar munduko edozein izkinatatik ailegatzen zaigun iluntasunari begira. Balazta jartzen diogu ohiko erritmoari, balazta artifiziala, noski, horma garai baten moduan eraikia, non bere babespean kokatzen dugu geure burua, errealitateari bizkar emanez. Normalean gaizkiaren erasoari aurre egiteko gai ez banaiz, zergatik segitu behar dut etsipena ongarrituz, teorikoki suspertze fisikoari lagungarri gerta dakiokeen unean egonda? Nolanahi ere, beti da zirrikituren bat kanpo presioa helarazten diguna. Oporretan ere, beraz, hankamotz.

Inoiz idatzi dut historia ziklikoa gerta daitekeela. Oxfordeko H. A. L. Fisher irakasleak aspaldi zioen gauza berdintsua, historian erritmo, zentzu eta aukera erregularrak igar daitezkeela azpimarratuz. Bada, aurrekoarekin kontraesanetan sar naitekeen arren, armonia horiek niri askotan zeharo egiten didate ihes, eta ezin dut ikusi porrot bat beste baten atzean baino. Historiako orrialdeetan garapena hizki handiz idatzita badago ere, garapena ez da naturaren legea, eta belaunaldi batean irabazitakoa samur gal daiteke hurrengoan. Giza ideiek bortizkeriara eta suntsipenera eraman gaitzakete. Eta, zoritxarrez, eraman egiten gaituzte, erraz froga daitekeen eran. Baina, beste behin ere adierazi nuen moduan, historiak darakuskigun gauza bakarra zera da, historiak ez diola inori ezer erakusten.

Nioen moduan, ordea, oporretan gure erritmoa aldaraz badezakegu ere munduak hogeita lau ordu ematen ditu bere ardatzaren inguruan bira osoa burutu bitartean. Eta giza kontzientzia zein jarduna beti bezain iratzarria egon ohi dira tarte horretan. Historia gizaki bakar baten borondatez egiten ez den moduan, geure nahia -lasaitasun erosiari buruzkoa- urrun aurki daiteke munduko protagonismotik. Eta zehazkizun txikiek »sarritan ikusezinek» gertaera historikoak eragin ditzaketen bezalatsu, oporretako eszenatokia bere faltsukerian azal dakiguke, aise asko.

Gizadiak oreka bilatu nahi izan duela? Horixe idatzi dut artikulu honen hasieran. Baina kasu askotan »beti ez esatearren» zientzia garapena moralaren atzetik joan delako mentalitatea azkarrago ibili ohi da moralitatea baino eta, batez ere XX. eta XXI.ean, zibilizazioa dirdiratsuagoa ageri zaigu kultura baino. Poeta hark zioen moduan, bitarteko hobeak ditugu helburu ez hobeago baterako. Garbi? Eta zibilizazio horrek auzo globala sortarazi du baina ez, zoritxarrez, kulturak jaioaraz zezakeen anaiartekotasuna. Auzo globalean gero eta ezezagunagoak, gero eta etsaiagoak. Nahiz eta oporretan egon.