Negu Gorriak taldeak aspaldi abesten zuen interes ekonomikoak eta politikoak uztartuz gero gureak egin duela. Narkotrafikoa zuten hizpide abesti zehatz hartan, baina gerora interes ekonomiko erraldoiak gailentzeko, gurean ezarri nahi izan diren hainbat egitasmok bidea nola egin duten ikusi dugu.

Zaila da agintean daudenak ukitzen dituzten eta interes ekonomiko handien itzalean sortzen diren egitasmoei aurre egitea. Ondo lotuta izaten dituzte kontu guztiak, baina nabarmenegiak izateak uzten ditu agerian. Ia salbuespenik gabe, herri guztietan ezagutzen ditugu interes ekonomikoengatik bidea ilunpean egin dutenak. Ez dago Tolkien-en Eraztunen Jauna irakurri beharrik erabateko botereak apalena ere usteldu eta galbidera eraman dezakeela jakiteko. Ezagunegia zaigu eraikuntza enpresa handi askoren jokamoldea, eta esparru zehatzetan aurkitzen duten babesa.

Larriena, ordea, eskuak diruarekin zikintzeko herritarren osasunarekin eta bizitzarekin jolastea da. Azken urteotan, sinestezin begiratu dugu denok Itoitz aldera. Alferrik izan dira urtegiaren ezker magalaren egonkortasunak arazo larriak dituela dioten txosten guztiak. Alferrik izan dira Nafarroako Gobernuak berak magal horren egonkortasuna aztertzeko egindako txostenaren ondorio kezkagarriak. Europa osoan ez da herririk Nafarroako presidentearen sorterrian bezainbeste eraikuntza enpresa dituenik. Horrek ulertarazten du guztia. Milaka herritarren bizitzan arrisku larria eraikitzen ari direla jakin arren, interes ekonomikoek dute lehentasuna.

Gipuzkoan ere, herritarren osasuna eta bizitza jokoan dagoenean gardentasuna ez lehenestea da azken aste hauetan herritarren haserrearen arrazoi nagusietako bat. Bat nahikoa ez eta bi errauste planta ezarri nahi dituzte agintariek. Lehenago, hauteskunde programetan inork ez zuen zehaztu errauste plantak egingo zituztenik batean eta bestean, eta orain herritarrei galdetu gabe ezarri nahi dituzte. Alferrik dira errauste planten aurkako plataformek aurkeztutako txosten zientifikoak. Alferrik dira ehunka medikuk sinatutako agiriak. Alferrik da minbiziaz eta arrisku larriaz hitz egitea. Kontsultarik gabe, datuak ezkutatuz eta ostrukarena eginez, eztabaida saihestu eta bi errauste planta ezartzea erabaki dute.

Zaborraren arazoari heldu beharrean, zabortegien eta guztion kontsumo ohituren eta hondakinei buruzko eztabaida gizarteratu beharrean, ihesbide errazena aukeratu dute: errausketa, horrek dakartzan arriskuak ezkutatuz. Zaborrari buruzko gogoetarik ezean, ordea, ekoizten ditugun hondakinak murriztu ezean, hamar urte barru beste hainbat errauste planta beharko ditugu. Hori da benetako arazoa: interes ekonomiko erraldoiek sortu dizkiguten kontsumo ohiturak nola aldatzen ditugun eta sortzen ditugun hondakinak nola murrizten ditugun. Gainerakoak eztabaida antzuak dira.

Gipuzkoan ezarriko duten bigarren errauste plantaren kokalekua da, esaterako, nahita sortutako eztabaida antzuen kasurik argiena. Errauste plantak eraiki nahi dituztenek nahi duten eremura eraman dute eztabaida. Bigarren errauste planta Donostian eraikiko dutela esan ondoren, bertako alkatearen eta aldundiko ordezkarien arteko eztabaida sortu da. Donostiako alkatea, ordea, ez dago errauste planten aurka, errauskailua bere herrian jartzean aurka baizik. PSE-EEren eta EAJ-EAren arteko eztabaida politikoa bihurtu dute kokalekua, nahita, errauste planten beharrezkotasunari buruzko eztabaida desbideratuz.

Herritarrak, ordea, benetan kezkatuta gaude. Onartezina da guztion osasuna interes zehatzen arabera dagoela ikustea. Gurean, postaletako Zarautz turistiko eta eder horretatik 12 kilometrora soilik dago Aritzeta. Azterketa zientifikoen arabera, minbizi kasuak ugaltzeko arrisku eremu guztien barruan. Bete-betean. Nekazaritza arriskuan dago, barazkiak egoera larrian, eta mahastiak dioxinaz beteta, txakolina ere ezberdina izango da aurrerantzean. Baina, tira, ostruken haragia ere ederra omen da...