Duela 20 urte baino gehiago Koldo Izagirrek lokuzioen inguruan hasitako lanetik abiatuta, Intza Proiektuko lan taldea osatzen duten Joxan Elosegik, Koldo Izagirrek eta Josu Landak abian jarri dute Euskal Lokuzioak Sarean proiektua. Jada ehunka sarrera dituen gunea aurkitu daiteke sarean, baina lan taldeak lokuzioen bilaketan jarraitzen du pausoz pauso, edukia zabaltzen joateko helburuz, epe zehatzik gabe. Hala ere, orain artean bildutakoak duen garrantzia kontuan izatekoa da.


Lokuzio hitzaren definizioak zalantzak sortzen ditu maiz. Lokuzioa da hizkuntzaren elementu autonomoak »solte daudenean esanahi propioa dute» elkartu eta esanahi bakar eta desberdina sortzea. «Kale egin», adibidez, oraindik ere erabiltzen den lokuzioetako bat da. Lokuzio hau kale izenaz eta egin aditzaz osatua dago eta euskal hiztun guztiok dakigu biak elkartutakoan beste esanahi bat duela. Itxuraz, gaztelerako "hacer la calle"ren berdina litzatekeen arren, euskaraz bi elementu horiek batera beste esanahi bat dute. Berezko esanahia kontuan izanda, lotura horiek ez lukete zentzurik izango.

Denboraren poderioz, ahoz ahoko jardueran, hiztunek askotan lokuzioak itxuraldatu egin dituzte. Hainbatetan hizkuntzaren elementu horien hasierako esanahia zein ote zen jakitea zaila da. Lokuzioa hizkuntza biziaren giltzarrietako bat da.


Lokuzioak aztertuegiak eta ezagunegiak izan ez arren, Koldo Izagirrek duela 20 urte baino gehiago egin zuen lokuzioen inguruko lehenengo lana. Lan hori izan da proiektu berriaren abiapuntua, nahiz eta taldeak hainbat iturri erabili dituen. Elosegik adierazi duenez, "Izagirreren lana txukundu egin dugu. Zuzenketa batzuk egin ditugu eta gainera erreferentzia berriak gehitu dizkiogu. Baina horretaz gain, herrietako hizketa moduak aztertu dituzten liburu asko argitaratu dira azken urteetan, askotan oso corpus aberatsa dutenak, gainera. Beraz, ezinbestekoa iruditu zaigu horietan agertzen diren osagaiak ere kontutan izatea".

Literatura ere beste iturrietako bat izan da, baina ez orain arte hain goraipatua izan den literatura klasikoa bakarrik. XX. mendeko literaturak eta kazetaritzak dituzten elementu asko aurki daitezke lan berri horretan, lan taldeko kideentzat aberastasun izugarria baitago azken mendeetako lanetan.


Hizkuntza bakoitzak berezko ezaugarriak dituen arren, herri bakoitzaren kulturak eta inguratzen dutenek ere garrantzi izugarria dute. Europako herrialde askotan, adibidez, kultura nagusiago edo hedatuago batzuen barruan mugitzen dira hizkuntza eta kultura asko. Askotan, beraz, hainbat herrialdetako biztanle eta hiztunak izan arren, une eta modu kultural oso berdintsuetan bizitzeak antzekotasunak dakartza hizkuntzaren alorrean. Adibidez, Europako hainbat hizkuntzatan antzekotasunak dituzten lokuzioak erabiltzen dira.

Lokuzioak modu askotara sortzen dira, eguneroko bizitza den arren sorleku garrantzitsuena. Gaur egun komunikabideak eta informazio sarea ere lokuzio bide oso garrantzitsuak dira. Beraz, une eta leku zehatz batean sortutako lokuzioak informazio sare zabala du hainbat herrialdetara hedatzen lagunduko diona. Adibide gisa "salir del armario" lokuzioa erabili genezake; "gazteleraz eta euskaraz asko erabiltzen da eta ingelesez, frantsesez... berdin-berdin esaten da. Nik ez dakit non eta noiz sortutakoa den, baina mendebaldeko hizkuntza guztietara zabaldu da eta hori ere lokuzioa da", dio Elosegik. Katalanezko hainbat lokuzio ere euskarazko batzuen oso antzekoak dira: «no tenir el seny complit» eta «burua oso ez ukan», «veure's verd» eta «gorriak ikusi», «esser un poll ressuscitat» eta «zorri hil piztua».

Baina euskarak bizi duen egoerak lokuzioetarako ere berezi bihurtzen du gure hizkuntza. Joxan Elosegik gai honen inguruan dioenez, "gure egoera anormala da, beraz, lokuzioaren emana ere ez da oso normala. Euskaldunok gure hizkuntzarekin daukagun harremana ez da batere normala eta horretan ere sufritu egiten du lokuzioaren berezkoak. Euskal Herrian, toki askotan, erdara euskara baino gehiago bizi da. Euskaldunak bere hizkuntzarekiko konfiantza galdu egin du, eta hizkuntzaren freskotasuna galtzen denean, lokuzioak desagertu egiten dira".

Hiztunek erabiltzen duten euskara pixkanaka pobreagoa dela esanez jarraitzen du Elosegik eta errudun garrantzitsuena eskola dela dio. Ikaslearekin hizkuntza ondo ez lantzeak gabezi batzuk sor ditzakeela eta azpimarragarriena ikaslea itzultzaile huts bihurtzea dela adierazi du. Gaurko gazteek erdararekiko segurtasun eta konfiantza handiagoa izateaz gain, erdarak eta erdal munduak inguratzen dituela gogoratu du, eta beraz, beste hainbat balio bezala, hizkuntza balioak ere erdarazkoak dira. Eskolak gazte horiekin, hizkuntzarekin eta bide beretik lokuzioekin egin dezakeen lana azpimarratzekoa da beraz.


Intza Proiektukoek argi dute webgune berriarekin euskara bizi duen egoeratik ateratzea ezinezko dela, baina orrialdearen helburu nagusietako bat erabiltzen den euskaraz kezkatzea eta ondo hitz egitea da. Horretarako erabiltzaileari bildutako materiala eskaintzen zaio. Euskal Lokuzioak Sarean proiektuan ez da lokuzio berririk asmatzen, orain arte erabilitakoak aurkezten eta plazaratzen dira soilik. Arduradunek hizkuntzaren langileak aurreikusten dituzte erabiltzaile potentzial gisa, baina aurrera begira heziketa arloko langileak eta hizkuntzalaritzan interesa dutenak erabiltzaileen artean izatea espero dute.

Elosegik euskararen inguruko erabakiak hartzeko garaia amaitu dela esan du eta, hizkuntza erabiltzen hasteko eta hizkuntzaren aberastasunaz eta adierazkortasunaz arduratzeko garaia iritsi dela aldarrikatzen du. Sarean jarritako webgunean horren aldeko apustua egiten dute: "Lokuzioena gramatika sakonagoa da, benetako hizkuntza da, ez dira azaleko arauak. Herritik sortuak eta herritarren beharretara egokituak daude lokuzioak" dio Elosegik.