Igor Ahedo: «Demoen partidan asko dugu jokoan euskaldun guztiok»


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Nola deskribatuko zenuke Frantziako estatuaren eredu kolonialista Iparraldean?
Ez dut uste Frantziako estatuaren eredua »Iparraldearen kasuan» eredu guztiz kolonialista izan denik. Nik lurralde honekiko politika, menpekotasunezko politika periferiko gisa deskribatuko nuke. Adibidez, Hego Euskal Herriaren erdigune politiko nagusia Madrilen izanda ere, Hegoaldea »Kataluniarekin batera» estatuko erdigune ekonomiko nagusia da. Erdigune ekonomikoa izateaz gain, Hegoaldeak erdigune politiko izatea bilatu du historikoki. Zeregin horretan, gizartearen hainbat elitek herriaren osagai etnikoak diskurtso politiko bihurtu ditu. Testuinguru horretan jalgi zen nazionalismoa berealdiko lanabesa izanez. Iparraldean ez da halakorik izan. Frantziako erdigune ekonomikoa nahiz politikoa Parisen dago. Iparraldea ekonomikoki nahiz politikoki periferia izan da, eta ez da eliterik sortzeko abagunerik izan.

Testuinguru horretan nolakoa izan da Iparraldeko herritarren eta Estatuaren arteko harreman eredua?
Iparraldea Parisko erdigune politikotik urrun izanik, notableak »Hegoaldean jauntxoak» Paris eta periferiaren arartekoak dira. Notable hauek garatu dute Iparraldeko diskurtso politikoa. Notableek herritarren sentimenduak estatu zentralistaren estrategiara egokitu izan dituzte, eta halaber, estatuaren estrategia bertako populazioaren sentimenduetara.

Zein da notable hauen soslaia?
Notableek dependentzia bikoitza dute: populazioarekiko nahiz Parisekiko. Boterearen baliabideak behar dituzte herritarren boza lortzeko. Ararteko hauek batzuetan diskurtso baskista erabiltzen dute, populazioaren enpatia dute, baina aldi berean, diskurtso jakobinista darabilte. Honek diputatu edo hautetsi hauen "izaera eskizofrenikoa" azalarazi du. Politikoen ezaugarri honi erlijioa eta tradizioa lotu behar zaizkio. Iraganean, elite ekonomikorik ezean, kleroak «maneiatu» zuen bertako errealitate politikoa. Alta, gerora, euskarak garrantzia galdu zuen neurrian, estatu zentralista eta laikoa inposatuz joan ahala, sekularizazio prozesua azkartu zen eta notableek are garrantzia handiagoa irabazi zuten.

Frantziako estatuaren eredu aldaketak izan dira. Charles de Gaullen ereduak, adibidez, nola eragin zuen Iparraldean?
De Gaulle diskurtso nazionalista indartsu batean oinarritu zen estatu eredu berri bat eraikitzeko. Eredu honek behartu zituen notableak logika lokala utzita logika nazionalarekin funtzionatzera. Euskal demokrazia kristauak indarra galdu zuen eta RPRko sektore gaullistak indartu ziren. 60tik 90era bitartean notableek estatuaren exijentziak bete egin behar izan zituzten.

Orainera etorriz, nola hasi zen Iparraldean abertzaletasuna ernatzen?
Bertako eta kanpoko faktoreek eraginda. 1950. urteetan euskal hizkuntza eta identitate ezaugarriak oso egoera larrian egon ziren, euskal krisia gogor eta oso nabarmen agertu zen. Euskararen transmisioa eteten hasi zen familietan eta hainbat kultur adierazpideren gainbehera etorri ere bai. Honi guztiari krisi ekonomikoa gehitu zitzaion. Egoera kaotikoa izan zen. Alta bada, nazioartean nazionalismo iraultzailea agertu zen. Enbata eta ETA Aljeriako independentzia garaian sortu ziren. Aldi berean, sektore gaullisten aurkako borrokak ere lagundu zuen abertzaletasuna ernatzen. Hasieran jite askotariko abertzaletasuna ernatu zen. Baina, ernamuina argitzen hasi orduko »berandu sortu izanagatik» abertzaletasunak ezkerreko izaera agertu zuen.

Bertako abertzaletasuna ulertzeko Iparretarrak (IK) erakundea ezinbestekoa da. Kontraesanen eta eztabaiden iturri.
1973. urte aldean IK sortu baino lehen jada, batzuek indarkeria erabiltzea errefuxatu zuten, arazo etikoengatik. Beste batzuek, ordea, borroka armatua sostengatu zuten. Abertzaletasuna ildo sozialdemokrata, kontserbadore eta marxistaren artean zatitu zen Enbataren garaiatik. Joera horien barruan indarkeria erabiltzeari buruzko eztabaida lantzen hasi zen. Hegoaldeko ezker abertzaleak ez zuen kontraesanik ikusi erakunde armatu bat Hegoaldean eta beste bat Iparraldean izatearen artean. 80ko hamarkadan alta, Hegoaldeko ezker abertzaleak borroka markoa Hegoaldea zela hobetsi zuen, Iparraldean borroka armaturako tokirik ez zegoela esanez. Honek EB eta EMA sortzea ekarri zuen. Hura izan zen egungo abertzaletasunaren haustura edo zatiketaren jatorria. Beranduago, Hegoaldeko ezker abertzaleak Iparraldean izan zuen "eskuartzea"ri buruzko nolabaiteko autokritika egin zuen. Geroago, abertzaletasunaren batasuna ABren baitan gauzatu ahal izan zen.

Autokritika nolakoa izan zen?
Ezker abertzalearen barne agirietan nolabaiteko autokritika agertu zen, baina ez zen guztiz sustraitu. Horren lekuko 2001ean Batasuna Iparraldera zabaldu izana. Azkenik, ABko kideen gehiengoaren nahiari muzin eginez gauzatu zen. ABk, bere barne kontraesanak argitu aldera, eztabaida eta prozesu hura geldiarazi nahi izan zuen. ABk ezker abertzale batua nahi du, baina baldintza zehatz batzuekin. Iparraldeko Batasuna osatu zuen sektoreak eta Hegoaldeko Batasunak aurreko garaian izan bide zen autokritika ahaztu zuten nonbait, edo ez zuten aintzakotzat hartu, behintzat.

Zuk nola ikusi duzu zatiketa hau?
Abertzaletasuna politikaren ertzetatik erdigunera bide egiten ari zen unean gertatu zen ABren zatiketa. Abertzaleak politikan baztertuak izatetik pisu eta eragina izatera pasatzen ari zirenean. AB beste alderdi politikoen diskurtsoa baldintzatzen hasi zen unean zatitu zen. Abertzaletasunarekin ohitua ez den hautesleriak abertzaleen diskurtso eta erantzun garbiak behar ditu. Azken bozetan, ordea, iritziak erdibanatu eta boto-emaileak sakabanatu dira.

Artean Elgar-ensemble mugimendua sortu da. Nola baloratzen duzu berau?
Tradizionalki »nazio gatazken testuinguruan» harreman identitarioak modu birpolarizatuan ematen dira. Iparraldean ere hala da, alta, askotariko identitate bat sortzen ari da. Euskalduntasuna leku zabala hartzen ari da euskal eta frantses bitasunean. Horietako askok »abertzale izan gabe eta frantsesa izaki» Batera plataformaren aldarrikapenak bere egin dituzte. Frantziako estatuaren aurka mugitzen hasiak dira. Elgar-ensemble erakundekoek euskal bezain frantsestzat dute beren burua, baina ez dute jarrera frantsesa sostengatzen, baskita baizik. Abertzaletasunaren aliatuak dira, nolabait.

Demoen fenomenoa sendotuko al da?
Hala nahi nuke, behar-beharrezkoa baita. Demoek bide eta alternatiba itxaropentsua zabaldu dute, tradizionalisten joera motelaren eta biolentziaren agerbide garratzen artean. Politikaren sukalde berria asmatu dute, aurreko biak baino askoz zaporetsuagoa. Estatuaren joera injustu eta errepresiboaren aitzinean desobedientziaren bidea urratzen ari dira, mugitzen ez ziren sektoreak kontzientziatzen eta mobilizatzen. Demoak jokatzen ari diren partidan asko dugu jokoan euskaldun guztiok. Beren bidea gailenduko balitz, herri honek bizi duen gatazka egoera gailendu liteke. Bestelako alternatibarik ez dagoela esaten dutenen aurrean, ekimen onuragarria litzateke. Herri honek pairatzen duen injustiziaren aurrean, demoen alternatibak biolentziaren bidean eta inmobilismoan segitu nahi dutenei erantzuten die. Paradoxikoki, Iparraldean alternatiba desobediente bat altxatu da, non eta jubilatuen txokotzat jotzen den lurraldean.


Azkenak
2024-07-09 | Gedar
Uztailaren 20an mobilizatzera deitu dute Iturmendin, sare sozialetako mezuengatik auzipetutako bizilagunarekin elkartasunez

Otsailean atxilotu zuten Iturmendiko pertsona bat, eta bi urte eta erdiko espetxe-zigorra eskatzen dute bere kontra, sare sozialetako zenbait mezu direla-eta. Uztailaren 16an epaituko du Espainiako Auzitegi Nazionalak.


2024-07-09 | Euskal Irratiak
Peio Dufau, Fronte Herritar Berria
“Orain badakigu gutaz anitz espero dela, badugu lan anitz egiteko”

Frente Herritarrak irabazi ditu hauteskunde legegileak Pirinio Atlantikoetako seigarren hautesbarrutian, Peio Dufau izanen delarik diputatu heldu diren urteetan. Bozen %36,28 bildurik, 27 117 bozekin, historiako lehen diputatu ezkertiar abertzalea izanen da. Haren gibeletik,... [+]


2024-07-09 | UEU
Katixa Dolhare Zaldunbide
“Literatura hezkuntzaren zimendua da”

Euskara eta euskal literatura, programaketatik ikasgelara jardunaldia antolatu dute elkarlanean Seaskak eta UEUk Baionan, Udako Ikastaroen barruan, eta bertan parte hartuko du Katixa Dolhare Zaldunbidek. Ezpeletan sortu zen 1982an, Lapurdin, eta familiarekin Nafarroa Beherean... [+]


2024-07-09 | Sustatu
PDF eta ePubak euskaraz entzun mugikorrean audioliburuen gisa

Alex Gabilondo software librearen zaletuaren gida batetik probatu dugu, eta ibili dabil: PDF eta ePubak euskaraz entzun mugikorrean (edo Android gailuetan zehatzago) audioliburuen gisa. Software libreko doako tresnekin, gainera.


Tsunami auzia artxibatu du García-Castellón epaileak, desobedientzia zibila terrorismo bilakatzen saiatu ondoren

Espainiako Auzitegi Nazionaleko apelazio aretoak astelehen arratsean esan du baliogabetu egin behar direla Tsunami auzi judizialaren ikerketako azken hiru urteak, "ilegalki" luzatu zelako. Erabaki hori behin betiko bihurtzean Puigdemont eta Rovira kasutik aterako... [+]


Krabelin gorriz jantzi dute German Rodriguezen hilarria

German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.


2024-07-08 | Pauline Guelle
Analisia
Hesi istorio

Nork aurreikusten ahal zuen 2024an Peio Dufau –Marie Heguy-Urain duelarik ordezko–  EH Baiko hautagaia, diputatu izanen zela? Eskuin muturraren kontrako kanpainak eta estrategiak funtzionatu du. Ipar Euskal Herriak ez du faxistarik bidaliko Frantziako Asanblea... [+]


Gorbeialdeko makroproiektu energetikoen aurkako milaka helegite aurkeztu dituzte Jaurlaritzan

Zigoitian 100 hektareako parke fotovoltaikoa eraiki nahi du Solariak, eta eskualdea gurutzatuko luke oso goi tentsioko linea batek ere. Urkabustaiz, Zigoitia eta Zuiako bizilagunek herritarren 5.540 helegite aurkeztu dituzte ingurua “mehatxatzen duten proiektuak gelditzeko... [+]


Emakume bati sexu erasoa egiteagatik, gizon bat atxilotu dute larunbatean Tuteran

Udaltzaingoak gizon bat atxilotu du larunbat honetan Tuteran, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita. Emakumeak Poliziari deitu zion laguntza eske gizona jarraika zuelako.


Hamalau egun atxikita egon den saharar ekintzaile politikoa libre utzi dute

Ostiral arratsaldean deportatu behar zuten, baina hegaldiaren komandanteak ez zuen sahararraren bidaia ahalbidetu, hegaldia segurua ez zela izango argudiatu zuelako, EFEk jaso duenez. Bilboko Guardia Epaitegiak larunbat goizaldean gaztearen “askatasun-gabezia... [+]


Donibane Lohizuneko arrantzale bat hil da Espainian, Kantabrian

Itsasoan gertatutako istripu baten ondorioz hil da arrantzalea. Hunekin Aski itsasontzian lanean ari zelarik erreskatatu zuten gizona, larunbat arratsaldean. Erietxean hil zen.


Iñaki Echaniz, laugarren barrutiko irabazlea
“Itxaropen haizea dakar Fronte Herritar Berriaren dinamikak”

Iñaki Echanizek irabazi du Zuberoa, Nafarroa Beherea, Hazparne eta Biarnoko zati bat barnebiltzen dituen laugarren hautesbarrutian. 2022an bezala, garaile atera da, ezkerreko Fronte Herritar Berriaren izenean.


Eguneraketa berriak daude