1974an, Musikaste musika astea egiteko antolakuntza lanetan ziharduela, Jose Luis Ansorenak jarri zuen abian Eresbil zentroa sortzeko ekimena. Urte horretan bertan, 300 musikagile erregistratzea lortu zuen. 1986an, dekretu lege baten bitartez, ekoizpenok zuzendu eta kudeatzeko Eusko Jaurlaritzak, Gipuzkoako Foru Aldundiak, Errenteriako Udalak eta Andra Mari Abesbatzak osatutako patronatua sortu zen.

Euskal musikagile batek eginiko edozer da interesgarria Eresbileko patronatuarentzat. "Kalitatezko gauzak garrantzi objektibo bat dute, baina emaitza altua ez duten ekoizpenak ere interesgarriak dira guretzat. Pop edo rockean argitaratzen diren zenbait diskok, urte batzuk igaro ostean, beren garrantzia izango dute. Horregatik, euskal talde guztien diskoak jasotzen saiatzen gara. Jarduera hori, ordea, partitura batzuk lortzea baino konplexuagoa izan ohi da batzuetan. Gerta liteke ere partitura osatugabeak lortzea. Kasu horretan, musika gisa baino dokumentu gisa dute balioa", azaldu digu Jon Bagues Eresbileko zuzendariak.

Publikoak diren grabaketak, salgai dauden musika lanak eta lege gordailuaren bitartez iristen zaizkien partitura eta diskoak biltzen dituzte, besteak beste, Eresbilen. Adibidez, Euskadiko Orkestra Sinfonikoaren diskoak Suedian eginak badira, ez dira lege gordailuaren bidez iristen. Kasu horietan, orkestrak berak ematen die kopia bat. Era berean, Euskal Herritik kanpo argitaratzen duten euskal musikagileen lanak erosi ohi dituzte.


Urte guztiotan, bilaketa eta ikerketa lanak garatzeko, iturri ezberdinak jorratu ditu patronatuak, hala nola, liburutegiak, artxiboak, gordailuak eta abar. Zenbait ekoizpen ere erosi ditu zentroak. Jon Baguesek jakinarazi digunez, antzinako musika lan gehienak dohaintzan emandakoak dira. "Ez gara erostearen aldekoak. Galtzear dauden lanak soilik erosi izan ditugu. Noiz edo noiz topatu ohi dira merkatuan antzinako partiturak. Esaterako, XVIII. mendeko partituraren bat erosi izan dugu. Normalean, ordea, musika lanak fondo konkretu batean aurkitzen dira", azaldu digu Baguesek. Eresbilen dokumentatutako partitura gehienak XIX. eta XX. mendekoak dira, bai eskuizkribuak eta baita inprimatuak ere.


Dokumentazio lan horretan, sortzaileen laguntza ere azpimarragarria eta eskergarria izan da. Izan ere, eurei esker, interpretatzaile edo musika gaiei buruzko material ugari bildu baitu zentroak, besteak beste, partiturak, artikuluak, prentsa ebakinak, gutunak eta txostenak. Gaurdaino, zehazki, 200.000 dokumentu biltzea lortu du Eresbilek. Hain zuzen, galtzear dauden 120 funts eskuratu ahal izan dituzte. Azpimarratzekoak dira Escuderoren eta Luis Aranbururen eskuizkribuen funtsak, ezin baitira beste inon eskuratu. Funts horien artean, bi fonoteka ere baditu zentroak: bata Radio San Sebastianeko fonoteka eta bestea Donostiako Radio Nacionaleko fonoteka. Hor dago, besteak beste, 60, 70 eta 80ko hamarkadetako pop eta rock musika guztia.


Musika lan zaharrena XIII. mendeko pergaminoa da. Kantu laguna dela jakinarazi digu Baguesek, kantu gregorianoa alegia, eta ez du egile ezagunik. Paperean idatzitako dokumentuak berriz, milaka dituzte Eresbilen. Antzinakoena 1705. urtekoa da. Euskaraz idatzitako partitura da, On Manuel Lekuonak ekarritako gabon kanta hain zuzen. Ikus-entzunezkoei dagokienez, XIX. mendekoa da zaharrena.


Dokumentu guztiak tenperatura eta hezetasun berezian gordetzen dituzte Eresbilen. Esaterako, paperezko lanak ikus-entzunezkoak baino tenperatura handiagoan mantentzen dira. Euskarri ahulenetik sendoenera arteko zerrenda prestatu beharko bagenu, honakoa litzateke sailkapena: mikrofilmak, argazki negatiboak, diskoak, paperezko lanak eta pergaminoak. Euskarria orduan eta zaharragoa izan, orduan eta arazo gutxiago eman ohi dituela azaldu digu Jon Baguesek. Egungo euskarri informatikoa oso ahula dela ere argitu digu.

Musika lanak gorde eta babesteko, onena euskarri bereko materiala erabiltzea dela agertu digu Baguesek. "Papera paperarekin mantendu ohi da hobekien. Dokumentuak gordetzeko paper neutroz eginiko karpetatxoak erabiltzen ditugu. Plastifikatzeak esaterako, arazoak besterik ez ditu sortzen, nolabait esatearren, ez baitio dokumentuari arnasa hartzen uzten". Euskarri bakoitzak bere arazoak ematen ditu. Pergaminoek esaterako, burdinez osatutako tintaz idatziak daudenez, herdoiltzeko arriskua dute. Kasu horietan, adituen esku uzten dute materiala, ahal bezain laster konpondua izan dadin.


Historian zehar, europar guztiek bezala, euskaldunek garaian garaiko musika landu dutela azaldu digu Eresbileko zuzendariak. Antzina, noble-etxeen ugaritasunik ez zegoenez eta gorterik ere ez zegoenez, zaila omen zen musika zibilik aurkitzea. Hori dela-eta, eliz musika landu zuten euskaldunek. XIX. mendetik aurrera, koro musika, banda musika eta musika instrumentala lantzen hasi ziren. Baguesen aburuz, gizartearen antolamenduak izan du zer ikusirik arlo horretan. Egungo egoerari dagokionez, euskal konpositoreek eskaeraren araberako musika lantzen dutela irizten dio Jon Baguesek. Euskal musikagile askok bizirauteko Euskal Herritik kanpora joan beharra ere salatu du zuzendariak.


Zentroko materiala publikoa da, hau da, edonork kontsulta dezake. Dokumentu batzuen kopiak ateratzeko aukera ere eskaintzen du Eresbilek, salgai ez dauden dokumentuen kopiak alegia. Helburua, zentroko material guztia digitalizatzea dela iragarri digu zuzendariak. "Nahi desberdinak dituen jendea hurbiltzen zaigu. Alde batetik, interpreteak etortzen zaizkigu partituren bila. Bestetik, musika ikertzaileak etortzen dira euren lana burutzeko materiala kontsultatzera. Ekoizpen etxeak ere gerturatzen dira zentrora soinu bila. Eta jende arruntak ere bisitatzen gaitu, musikazaleek batik bat" adierazi digu Baguesek.

Euskal musikaren inguruko ezer berezirik gordetzen duenak edota bertako musikagileen inguruko edozer topatu nahi duenak badaki beraz nora jo. Xenpelarrek esango lukeen moduan: "Errenterian bizi naiz eta egin zaidazu bisita!".