Pipirripia


2021eko uztailaren 27an
Aezkoak etorkizun beltza du, bertakoek diote... Biziraupenerako adina harrotasun eman izan dien guztia hankaz gora doa: pago-egurra, hazitarako patata, behi-okela... Gereta horietatik etorkizun-barruti hobeetarako atakak eraiki nahian dabiltza, kopetilun baina irribarretsu. Irribarre horiek zurkaiztearen kariaz joana naiz haruntza. Eta ondare ikaragarria topatu dut, aezkoarrak eta bere paisaia. Historia, arkitektura, inkisizioa, garaiak, hizkuntza... eta hau dena garatzea posible egin duen ingurune paregabea. Euri egin berriaren baso-ertz eta eskarduren berde berdeen altzoan elorri zuriak eta intxusak min emateraino ziren zuri. Eta belazeetan pipirripiak.
Pipirripia (Narcissus poeticus) nartziso bat da, nartziso berezi bat. Nafarroako gobernuaren 94/1997 dekretuaren arabera, egoera ahuleko espeziea da: "Espeziearen aurkako faktoreak zuzendu ezean, epe laburrean kaltetuak edo galzorian daudenen kategorian sartzeko arriskua duen espeziea". Aezkoan ere, gero eta gutxiago loratzen omen da. Neuk aurtengo azkenekoak ikusteko aukera izan dut. Euskal Herriko 680 herrietatik garaiena »1.032 m.» den Abaurregainan, lore honen amorratua den Aminteko Josemari Iriartek lorearen habitat naturalari eusteko apropos landu gabe duen Entzubarren aldeko Lintsa sailean ezagutu ditut. Bertakoek erramilotak osatzen dituzte etxeak apaindu eta usain gozo betegarriz janzteko. Batek baino gehiagok okaztagarria zitzaiola esan zidan usain hau, lurringintzan maiz erabilia da eta fama ederra du: nerbioak indartu eta burua zorrozten omen ditu.
Nartzisoaren mitoak sail galantak jorra arazi ditu arteetan. Nire gustukoenetakoa Caravaggioren margoa da, lorea bezalaxe egozentrismoaren paradigma. Eta horrelakoxeak behar dute izan aezkoarrak, egoskorrak, beretik tira aurrera. Badute bere etorkizuna funtsatzeko nahikoa ondare, nahikoa kultura, euskaldun globalizatutik bereizteko adina behintzat bai: paisaia kulturala. Eta tartean pipirripia, adimena zorrozteko.


Azkenak
2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak

Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.


Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon

Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.


2025-01-17 | Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak

Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]


2025-01-17 | Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek

 Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.


Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


Eguneraketa berriak daude