Helsinki. Mila aurpegiko hiria
Abioiak lurra hartu zuenean, ez nekien nolakoa zen hartzen ninduen herria: Finlandia. Goitik ikusita pinuek eta izeiek ematen zioten berde kontrapuntua lakuen eta itsasoaren urdinari. Baina aireportuaren hoztasunak bat egiten zuen, eguzkiak diz-diz egin arren, kanpoan zegoen hotzarekin.
Helsinki! Ez nekien nik Hamelin (Hämeenlinna), txirulariak haurrak eraman zituen herria, Finlandian zegoenik. Hamelin bezain arrotza zitzaidan Helsinki. Ez dut ondo gogoratzen aireportutik tren geltokirainoko bidea. Ordenagailuko disketean grabatzen duen artxiboak beste artxibo bat estaltzen duen moduan, hiri moderno guztiek erakusten duten anonimotasunak estali zuen lehen irudi hori. Helsinkiko tren geltokiak nagusitasun berezi bat du: operako dekoratu baten parte balitz bezala, bere fatxada borobilarekin, bere dorre bereziarekin, eta art nouveau-ren barnean koka ditzakegun bere eskultura erraldoiekin. Dorrearena misterio bat zen niretzat, ez zuen hark inguruarekin lotura askorik, gero jakin nuen Finlandiako Turku herrian bat dagoela eta finlandiarrek izaeraren sinbolo gisa hartu dutela.
Eta ikasleok eta irakasleok, ene lagunok, lanera zetozen Helsinkira. Lehen egunean -halaxe dira alemanak- ez genuen bazkaldu, eta zuzen-zuzen joan ginen Finlandiako Museo Nazionalera (Kansallismuseora). Egia esateko Museo Nazionala bat-batean bihurtzen da Museo Etnografikoa. Herri gaztea da Finlandia, eta Erdi Aroko elementu asko eta asko zurezkoak ziren eta galduak daude. Erdi Aroko artean bikingoen eta lehen aro baten aztarnak ikustean, zirrara berezia izan nuen, denborarik denbora hatz batek marra bera egin izan balu bezala. Eta handik, arnasa hartu gabe, bizitzaren indarrak bultzatuko balitu bezala, ikasle-talde alemaniarra Alvar Aaltok egin zuen Finlandia-talo-ra (Finlandia Jauregia), Orkestra Filarmonikoak jotzen duen egoitzara. Han, sarrerako zutabeak eta estalkia denborak janda agertzen badira ere, areto nagusiak ikaragarrizko soinu argia uzten du, sentiberatasunak agertzeko arkitekturaren teknikaren beharra balu bezala. Aalto hitzak olatu esan nahi omen du, eta halakoxeak dira bere eraikinak, malgutasunari, uhinari omenaldi egiten diotenak...
Gerora beste hiru museo ikusi nituen Helsinkin, dena jakin nahi zuten ikasle eta irakasle haien erdian, Iraken kazetariak joan ziren bezala, talde hartan "enpotratua". Ateneumin taidemuseo-a, Arte Ederretakoa, zen bata. Finlandiako mitoak azaltzen zituzten margoak zituen, baina baita Van Gogh arraro bat. Oso gomendagarria den Kiasma, Arte Garaikidearen Museoa (Nykytaiteen Museo) bestea. Benetan estimagarria da, bertan bisitariak arte garaikidean parte hartzeko beta baitu, eta tokiaren eta artearen subjektu sentitzen da maiz, Alizia berri bat balitz bezala, lurralde miresgarrian. Eta hirugarrena Designmuseoa (Diseinuaren museoa) izan zen, bere egunerokotasuna edertzeko ahaleginean gogoangarria egin zitzaidana; beti miretsi ditut gure bizitza errazteko tresna egokiak egin dituztenak. Badute begia, nik ez dudana, baina idatzi behar honek moteldu dizkit praktikarako aukerak. Horregatik, agian, beti geratzen naiz eguneroko tresnei begira, nork asmatu zituen pentsatuz, nola ikusi zuen lehenago ez zegoena...
Diseinua kirol gorena da Finlandian. Marimekko edo iittala marka ezagunak dira eta nonahi aurkitzen dira, baina Pohioiesplanadi kaletik abiatuz gero, denda bereziak ikusteko beta du bisitariak. Ikea etxeak Finlandian eginiko diseinua hartzen omen du maiz, gero merkeago eta zabalago guri eskaintzeko asmoz. Artek dendak (Eteläespalanadi-n) adibidez, sukaldeko altzariak eskaintzen ditu eta ehunak, eta poltsak, Alvar Aaltoren alabak diseinaturik egoitza harrigarri batean.
Alokairuan hartu nuen gelak horman zuen posterrean "Helsinki, mila aurpegiko hiria" jartzen zuen -ingelesez, noski-, eta etxeen atarietan agertzen diren eskulturazko aurpegien berri ematen zuen. Mendearen hasieran arkitektura zibil berezia asmatu zuten finlandiarrek, eta Erdi Aroko legendak kontuan hartuz hango pertsonaiak zizelkatu zituzten etxeetan: mamuak, ogroak, pertsonaia bereziak... eta mila lekutan (Aleksanterikatuko -katu, kale da finlandieraz- etxe dotoreetan) agertzen da Erdi Aroko lilura hori, fantasia hori... legendak harri bihurtu izan bailiran.
Ahozkotasunaren nagusitasuna agertzen da, neurri berean, poesiari eta musikari zor dioten ezagutzan. Nire jakinzale taldeak beste bidaia bi egin zituen. Bata Porvoo herrira, han datza Runeberg poeta -bere jaiotzaren berrehungarren urtemuga ospatzen dute aurten-, suedieraz Finlandiako identitatea babestu zuena. Bestea Heinolara, hemen Joan Sibelius musikariaren etxea dago, eta baratzean bere hilobia, izeiez inguraturik, basoaren erdian...
"Bidaia guztietan dago ikusten ez den bidaiaria", esan zuen poetak, "eta bere ekipajean daude ametsak, gertatu ez zena, baina inoiz posible izan zena, albora utzi genuena, beste bizitzak; berak gordetzen du bidaiako sekretua". Agian, bidaia honetan niri tokatu zitzaidan papera hori betetzea, eta paperean sekretuaren bila abiatzea.
Bost urte bete dira Zaldibarren 800.000 tona zabor maldan behera amildu eta Joaquín Beltrán eta Alberto Sololuze langileak aurrean eraman zituenetik. Ikerketa judiziala amaitu gabe dago oraindik, Verter Recycling enpresak ez du ezer ordaindu zigilatze lanengatik,... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldederoetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldederoetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Israelgo Estatuko saskibaloi taldeak ostiralean jokatuko du Gasteizen, eta mobilizatzera deitu du Palestinarekin Elkartasunak.
Abenduaren 20an Eusko Jaurlaritzak planaren behin-behineko bertsioa onartu zuen eta gaitasun “baxu eta ertaineko” eremu ugari gaitasun “ertain eta altukoak” bezala ageri dira orain.
Auzoak behar asko dituela nabarmendu dute eta Kristobaldegik beharrei erantzun ahal diela: auzo baratzeak, biltegia, kultur etxea, zaharren egoitza, eta abar.
Zerbait egin beharra izan liteke aurtengo Argia Sarietan garaikurra jaso berri dutenen oinarria. Zapalkuntzaren, bazterkeriaren, ahanzturaren aurrean antolatzearen erabakia hartu izana. Edo ilunetik argia ateratzea, zirrikituak bilatzea eta komunitateari eskaintzea. Balio... [+]
Inkestatuen %45,6k alarde parekide bakarra nahiago du herriarentzat eta %65ak baino gehiagok alardearen gatazka konpontzeko herritarrek gai horren inguruko hitzaldi eta tailerretan parte hartu behar dutela adierazi dute.
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Aurretik bistaz ezagutzen banuen ere, musikaren munduak hurbildu gaitu Julen Goldarazena eta biok. Segituan ezagutu nuen Flako Chill Mafiak erakusten zuen irudi horretatik harago eta horrek baldintzatu dizkit, hein handi batean, proiektuarekiko harremana eta iritzia. Lauzpabost... [+]
Haur Hezkuntzatik hasi eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaieraraino, ikastetxeetan mugikorra debekatzea du helburu Kataluniako Generalitateko Hezkuntza kontseilariak. 6 urtera arteko haurren ikasgeletan material teknologikorik ez egotea eta eskolen digitalizazioa aztertzea... [+]